«Bir beldeu, bir jol» & B3W: Amerikalıq super joba Qıtaydı toqtata ala ma?

Qıtaydıñ «Bir beldeu, bir jol» (BRI) mjobasına qarsı balama retinde  AQŞ prezidenti Jou Bayden B3W jobasın wsınğan bolatın.  «Qarqındı qalpına keltiru bastaması» (Build Back Better Initiative/B3W) dep atalatın joba damuşı elderdiñ infraqwrılımdarın qarjılandırudı közdeydi.  Qazir Bayden ükimeti atalmış jobanı jüzege asıratın elderdi qarastıru üstinde.

Jaqında Aq üydiñ birneşe lauazımdı twlğası qolaylı investiciya saluğa mümkindik izdestirip, Afrikadağı birqatar elderdi araladı. Bayden wsınğan B3W jobası Qıtay jürgizip jatqan «Bir beldeu, bir jol» jobasına qarsı bağıttalğanı belgili. Qwrama Ştattar tarabı B3W boyınşa investiciya salatın auqımdı infraqwrılımdıq jobalardıñ birinşi partiyasın kelesi jılı qañtarda jariya etpek.

Damuşı elderdiñ infraqwrılımdarına investiciya salatın AQŞ jobası Qıtaydıñ «Bir beldeu, bir jol» jobasına qarağanda basqaşa jwmıs isteydi. Ötken aptada wlttıq qauipsizdik keñesşisiniñ halıqaralıq ekonomika jönindegi orınbasarı Dalep Singh delegaciya bastap Afrikadağı Gana men Senegal qatarlı elderge saparlağan. Bwl sapar tiisti infraqwrılımdıq jobalardı zertteu, tañdau, tıñdau maqsatında jasalğan. AQŞ delegaciyası ükimet basşılarımen ğana emes, kompaniya ökilderimen, azamattıq qoğam ökilderimen de kezdesu ötkizgen.

Sonday-aq, amerikalıq jobanıñ bastı erekşeligi qatarında aşıqtıqtı, sıbaylas jemqorlıqqa qarsı küresti, fiskaldıq äleuettiñ twraqtılığın, eñbek qwqıqtarın jäne qorşağan ortanı qorğaudı joğarı standarttarmen qamtamasız etudi talap etedi.

Qıtaydıñ auqımdı jobanı jüzege asıru täsilimen salıstırğanda, AQŞ investiciyanı paydalanuşı taraptan aqparattıq jariyalamau turalı kelisimdi talap etpeydi nemese sol eldiñ investiciya salınğan infraqwrılımdarınan (aytalıq jol, temir jol, port, äuejay, t.b.) ayırılıp qaluına jol aşatın şarttardı talap etpeydi. Qıtaydıñ «Bir beldeu, bir jol»  bastaması bolsa qorşağan ortağa jäne äleumettik salağa keri äser etu mümkindikteri qarastırılmağan. Oğan qosa, aşıqtıqtı qamtamasız etip, sıbaylas jemqorlıqqa jol bermeu boyınşa talaptardıñ joqtığı, sonday-aq joğarı memlekettik qarızdı qabıldauı sekildi jaqtarı ülken kümän tuğızıp kelgen edi.

Bayden jaqında aşılğan klimat sammitinde B3W jobası turalı tağı da qaytalap ötti. Ondağı sözinde Bayden B3W älemge Qıtaydıñ «Bir beldeu, bir jol» bastamasına balama mümkindik wsınatının aytqan edi.

Afrikağa sapardan bwrın AQŞ delegaciyası Latın Amerikasındağı Kolumbiya, Ekvador jäne Panamada elderinde bolıp qaytqan edi. Jıl soñına deyin Aziya elderine de sapar josparlap otır.

AQŞ jobasında Qıtaydıñ «Bir beldeu, bir jol» bastamasına köbirek iek süyep otırğan Orta Aziya elderi qamtılama joq, qazirşe bwl anıq emes. Degenmen, Qıtaydıñ jahandıq auqımdı jobasına alternativti jobanıñ boluı Qıtaydıñ «Qarız sayasatına», investiciyasına meylinşe kiriptar bola tüsken elderdiñ jaña mümkindik aşılatın edi.