BRI مەن B3W باسەكەگە تۇسپەك. فوتو-كوللاج: Sanbun Investments

قىتايدىڭ «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» (BRI) مجوباسىنا قارسى بالاما رەتىندە  اقش پرەزيدەنتى جوۋ بايدەن B3W جوباسىن ۇسىنعان بولاتىن.  «قارقىندى قالپىنا كەلتىرۋ باستاماسى» (Build Back Better Initiative/B3W) دەپ اتالاتىن جوبا دامۋشى ەلدەردىڭ ينفراقۇرىلىمدارىن قارجىلاندىرۋدى كوزدەيدى.  قازىر بايدەن ۇكىمەتى اتالمىش جوبانى جۇزەگە اسىراتىن ەلدەردى قاراستىرۋ ۇستىندە.

جاقىندا اق ءۇيدىڭ بىرنەشە لاۋازىمدى تۇلعاسى قولايلى ينۆەستيتسيا سالۋعا مۇمكىندىك ىزدەستىرىپ، افريكاداعى بىرقاتار ەلدەردى ارالادى. بايدەن ۇسىنعان B3W جوباسى قىتاي جۇرگىزىپ جاتقان «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» جوباسىنا قارسى باعىتتالعانى بەلگىلى. قۇراما شتاتتار تارابى B3W بويىنشا ينۆەستيتسيا سالاتىن اۋقىمدى ينفراقۇرىلىمدىق جوبالاردىڭ ءبىرىنشى پارتياسىن كەلەسى جىلى قاڭتاردا جاريا ەتپەك.

دامۋشى ەلدەردىڭ ينفراقۇرىلىمدارىنا ينۆەستيتسيا سالاتىن اقش جوباسى قىتايدىڭ «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» جوباسىنا قاراعاندا باسقاشا جۇمىس ىستەيدى. وتكەن اپتادا ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كەڭەسشىسىنىڭ حالىقارالىق ەكونوميكا جونىندەگى ورىنباسارى دالەپ سينگح دەلەگاتسيا باستاپ افريكاداعى گانا مەن سەنەگال قاتارلى ەلدەرگە ساپارلاعان. بۇل ساپار ءتيىستى ينفراقۇرىلىمدىق جوبالاردى زەرتتەۋ، تاڭداۋ، تىڭداۋ ماقساتىندا جاسالعان. اقش دەلەگاتسياسى ۇكىمەت باسشىلارىمەن عانا ەمەس، كومپانيا وكىلدەرىمەن، ازاماتتىق قوعام وكىلدەرىمەن دە كەزدەسۋ وتكىزگەن.

سونداي-اق، امەريكالىق جوبانىڭ باستى ەرەكشەلىگى قاتارىندا اشىقتىقتى، سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەستى، فيسكالدىق الەۋەتتىڭ تۇراقتىلىعىن، ەڭبەك قۇقىقتارىن جانە قورشاعان ورتانى قورعاۋدى جوعارى ستاندارتتارمەن قامتاماسىز ەتۋدى تالاپ ەتەدى.

قىتايدىڭ اۋقىمدى جوبانى جۇزەگە اسىرۋ تاسىلىمەن سالىستىرعاندا، اقش ينۆەستيتسيانى پايدالانۋشى تاراپتان اقپاراتتىق جاريالاماۋ تۋرالى كەلىسىمدى تالاپ ەتپەيدى نەمەسە سول ەلدىڭ ينۆەستيتسيا سالىنعان ينفراقۇرىلىمدارىنان (ايتالىق جول، تەمىر جول، پورت، اۋەجاي، ت.ب.) ايىرىلىپ قالۋىنا جول اشاتىن شارتتاردى تالاپ ەتپەيدى. قىتايدىڭ «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول»  باستاماسى بولسا قورشاعان ورتاعا جانە الەۋمەتتىك سالاعا كەرى اسەر ەتۋ مۇمكىندىكتەرى قاراستىرىلماعان. وعان قوسا، اشىقتىقتى قامتاماسىز ەتىپ، سىبايلاس جەمقورلىققا جول بەرمەۋ بويىنشا تالاپتاردىڭ جوقتىعى، سونداي-اق جوعارى مەملەكەتتىك قارىزدى قابىلداۋى سەكىلدى جاقتارى ۇلكەن كۇمان تۋعىزىپ كەلگەن ەدى.

بايدەن جاقىندا اشىلعان كليمات سامميتىندە B3W جوباسى تۋرالى تاعى دا قايتالاپ ءوتتى. ونداعى سوزىندە بايدەن B3W الەمگە قىتايدىڭ «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» باستاماسىنا بالاما مۇمكىندىك ۇسىناتىنىن ايتقان ەدى.

افريكاعا ساپاردان بۇرىن اقش دەلەگاتسياسى لاتىن امەريكاسىنداعى كولۋمبيا، ەكۆادور جانە پانامادا ەلدەرىندە بولىپ قايتقان ەدى. جىل سوڭىنا دەيىن ازيا ەلدەرىنە دە ساپار جوسپارلاپ وتىر.

اقش جوباسىندا قىتايدىڭ «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» باستاماسىنا كوبىرەك يەك سۇيەپ وتىرعان ورتا ازيا ەلدەرى قامتىلاما جوق، قازىرشە بۇل انىق ەمەس. دەگەنمەن، قىتايدىڭ جاھاندىق اۋقىمدى جوباسىنا التەرناتيۆتى جوبانىڭ بولۋى قىتايدىڭ «قارىز ساياساتىنا»، ينۆەستيتسياسىنا مەيلىنشە كىرىپتار بولا تۇسكەن ەلدەردىڭ جاڭا مۇمكىندىك اشىلاتىن ەدى.