Cyurihtegi Sallivan. Foto: AP.

6 qazan, särsenbide AQŞ pen Qıtay qatınasında eleuli bir oqiğa boldı. Aq üydiñ wlttıq qauipsizdik jönindegi keñesşisi men QKP-nıñ bas diplomatı arasında 6 sağatqa sozılğan jabıq esikti kezdesu ötti. Sallivan men YAñ Jie-çı (YAn Czeçi/Yang Jie Chi)  arasındağı kezdesu Şveycariyanıñ Cyurih qalasında bolğan. Bwğan qarap eki el qatınasında  eleuli özgerister boluı mümkin dep boljauğa boladı.

Mwnday jabıq esikte ötetin kezdesudiñ mazmwnı turalı aqparat qwraldarı tek tam-twmdap ğana mälimet aları belgili. Eki tarap ta resmi mälimdemelerinde kezdesudiñ mazmwnı turalı mardımdı eşteñe aytpasa da «aşıq äri tereñ taqırıptardı talqılağanı» anıq. Biraq, Cyurih sammitiniñ mañızı men mänin bilu üşin osı mälimetter de jetkilikti.

Sonımen, kezdesuge qatıstı eki eldiñ sayasi astarlı sözderge tolı resmi mälimdemeleri men agentteri jer-älemdi timiskilep, tıñ tıñdap jüretin birneşe iri aqparat agenttikteriniñ habarlarına süyene otırıp, Sallivan men YAñ AQŞ-Qıtay qatınasınıñ asa bir şielenisti twsında ayrıqşa mañızğa ie kezdesu ötkizgenin bile alamız.

Aq üydiñ kezdesuge qatıstı resmi mälimdemesinen bilgenimizdey, Sallivan YAñmen Qıtaydağı adam qwqığı, Şıñjañ, Gonkong, Oñtüstik Qıtay teñizi jäne Tayuan (Tayvan') mäselerin aşıq talqılağanın aytqan. Sonday-aq, «trans-wlttıq ülken qiındıqtardı şeşuge jäne qarım-qatınastağı täukelderdi bağalau men baqılauğa ıntımaqtasuğa AQŞ ta, Qıtay da müddeli» degen közqarasın ortağa qoyğan.

AQŞ lauazımdısı öz eliniñ qorğanıs quatın jalğastı arttıra beretinin, tipti odaqtastarımen, serikterimen de tığız baylanıstı damıta beretinin, biraq Qıtaymen de joğarı deñgeydegi qatınastı saqtap qalatının jetkizgen. Al, Qıtay lauazımdısı atalğan mäseler boyınşa Beyjiñniñ eñ bayıptı degen közqarastarı men wstanımdarın ayta otırıp Qıtaydıñ «strategiyalıq baylanıstı nığaytu, kelispeuşilikterdi dwrıs basqaru, qaqtığıstar men qarama-qayşılıqtardı boldırmau, özara tiimdilik pen jeñiske jetu üşin äreket etuge naqtı şaralar qabıldauğa kelisetinin» jetkizgen.

Bwl Bayden äkimşiligi bilikke kelgennen bergi AQŞ pen Qıtay arasında ekinşi ret ötip otırğan joğarı deñgeydegi kezdesu. Osıdan bwrın naurız ayında eki eldiñ joğarı lauazımdı twlğaları Alyaskada kezdesken edi. Onda da osı Sallivan men YAñ boldı jäne eki eldiñ SİM basşıları Blinken men Uañ I qatısqan.

Eki kezdesude «aşıq äri tereñ talqılau» degen formatta ötkeni mälim. Soğan qarap, eki eldiñ biligi Bayden men Şi (Si Czin'pin) arasındağı joğarı deñgeydegi betpe-bet kezdesu wyımdastıruğa dayındalıp jürgenin boljay alamız. Bwl boljamnıñ özindik negizderi de bar, YAñ men Salivannıñ kezdesui eki el arasındağı şielenis uşığıp, Qıtay wşaqtarı Tayuan keñistigine jii basıp kirip jatqan twsta bolıp otır. Şielenisterdiñ aşıq qaqtığısqa wlasıp ketuine är eki tarap ta alañdaydı, sondıqtan qalay da dialog saqtap, pikir almasıp kelesi taraptıñ «buın şığarıp» otıru Beyjiñ men Uaşington üşin birdey kerek-ti.

Bwğan qosa, ejelden bergi diplomatiyalıq qatınastardıñ täjiribelerine say bwnday aşıq äri tereñ talqılardıñ boluı memleket basşılarınıñ arasındağı kezdesudegi ıqtimal qayşılıqtardı joyuğa kömektesedi. Taraptar kez-kelgen tüytkil boyınşa qarsılasınıñ ne deytinin, ne oylaytının biledi, arı qaray kelisimge de jol aşıladı.

Alyaskadağı «törttik» kezdesuge qarağanda, Cyurih kezdesui birşama jılı lebizdermen ötkenin birqatar aqparat qwraldarı jazdı. Osınıñ özi de eki derjava arasında aldağı dialogtarğa jol aşqanday. Bwnıñ bärin qorıta kelgende, aldağı uaqıtta AQŞ pen Qıtay qatınası tübegeyli jaqsarıp ketpegen künde de birqatar diplomatiyalıq qadamdar alğa jıljıp, Beyjiñ men Uaşington ortasında belsendi dialog ornauı mümkin.

The Qazaq Times