Tälipterdiñ bayrağı. foto: CNBC

«Taliban» bilikke kelgen qarsañda Auğanstandağı «Ilsam memleketi» sodırları da terakttermen közge tüse bastadı. Osığan oray auğan jerindegi IM sodırlarına qatıstı mälimetter de özektilene tüspek.   Olay bolsa, Auğanstanda IM terrorlıq tobınıñ qanşa soğısker sodırı bar? Olar eldiñ qay aymağında bekingen? Täliptermen ayırması qanday? «Taliban» men «Islam memleketi» terrorlıq tobınıñ ortasında baylanıstar bar ma? «Islam memleketi Horasan aymağı» degen ne? Mine osı qatarlı swraqtardı qauzap köruge tura keledi.

IM sodırları Auğanstanda qalay payda bolğan?

Jalpı auğan jerinde IM sodırlarınıñ toptarı 2015 jıldarı payda bola bastağanı belgili. Keyin Irak pen Süriya jerinde jeñilis tapqan IM sodırlarınıñ Auğanstanğa toptala bastağanı turalı mälimetter tarağan. Özderin «Islam  memleketi» dep atap Mosul qalasında «halifat jariyalağan» terrorlıq toptar Päkistan men Auğanstan jerinde äreket etetin bölimin «Islam memleketiniñ Horasan aymağı» dep atağan. Bwnı şeteldik aqparat qwraldarında qısqartıp IMKA nemese IMHA dep atap jür. Mine, auğan jerindegi IM sodırları osı ataumen belgili.

Talibanmen baylanısı

Ideologiyalıq tomağası birdey bolğanımen, Irak pen Süriya jerindegi özge saptastarına qarağanda IMHA arasında Päkistan men Auğanstannan şıqqan jihadşıl äsireşilder köbirek. Tipti, «Taliban» qatarınan şığıp IMHA tobına qosılğan sodırlardıñ bar ekeni turalı da derekter bar. Zertteuşilerdiñ dereginşe ondaylar köbinese «Ülken Halifat» ideologiyasın qoldauşı nemese «Tälipterdi dini qağidağa jetkilikti qatañ emes dep sınauşılar» bolıp keledi.

Keybir ideologiyalıq jäne wstanımdıq twrğıda qayşılıqtarınıñ bar ekeni qaramastan, keybir zertteuşiler «Islam memleketi» terrorlıq tobı men «Taliban» wymı arasında belgili deñgeyde baylanıstıñ bar ekenin aytadı. Osı aymaqtağı terrorlıq wyımdardıñ äreketterin baqılap kele jatqan Asia Pacific Foundation qorı zertteuşileriniñ aytuınşa eki top arasında tikeley baylanıs bolmağanımen, Hakani jelisi arqılı keyde ortaq qadamdar da jasap twruı mümkin dep boljaydı.

Atalğan qordıñ ökili Sajjan Gokeldiñ aytuınşa 2019-2021 jıldar arasında «Talibandı» qamtığan Auğanstan men Päkistanda bekingen birqatar terrorlıq toptar köptegen şabuıl operaciyaların birlesip jasağan. Bwl olardıñ arasında üşinşi tarap arqılı saqtalatın baylanıstıñ bar ekenin körsetedi degendi alğa tartadı. Sonday-aq, tayauda ğana tälipter bilikti basıp alğannan keyin Pule-Çarki türmesinen köptegen adamdı bosattı. Olardıñ arasında «Ilslam memleketi» jäne «äl-Kaida» sındı terrorlıq toptardıñ müşeleri de bar ekeni mälim bolğan.

IMKA qwramında qanşa adam bar jäne qayda bekingen?

BBC jergilikti aqparat közderi men barlau mälimetterine silteme jasay otırıp, IMhA sodırları Auğanstan men Päkistan ortasındağı Nangahar oblısında bekinis alğan. Osı öñirden şekara attağan kontrabandalıq jüyege de ielik etetini turalı derekter de bar.

2019 jılğı mälimetterde IMHA qatarında 3500 şamasında qarulı sodırdıñ bar ekeni aytılğan. Alayda, odan beri täliptermen territoriyalıq talas jäne AQŞ bastağan koaliciya küşteriniñ soqqısınan köp joğaltular bolğanı da mälim. Alayda, olar türli jolarmen öz qatarın tolıqtıruğa küş salıp jatqan boluı da bek mümkin.

Mañızdı bir tüyin

«Taliban» wyımı da islamdıq halifat üşin soğısqanımen, şeşuşi sätti soğıstı tastap Katardağı qımbat qonaqüyde jatıp alıp tınıştıq jolın izdep ketuşiler». Mine bwl IMHA tarabınan «Taliban»-ğa aytılğan sın. Ekeui de jihatqa şaqıruşı top bolğanımen tälipterdiñ jihatı Auğanstan şekarasınan sırtqarı emes. Keminde qazirşe solay. Bwdan tıs dini wstanımdarı da ayırmalanıp twratını qazirge deyin aytıldı.

Bwğan deyin AQŞ bastağan Batıs elderi Auğanstandağı ükimetti qoldap, «Taliban» wymına qarsı soğısıp kelgen bolsa da däl osı mäselede Batıs pen «Taliban» müddesi ortaqtasa qaladı. Bwl köp mäseleniñ wşın şığarıp twrğan tüyin.