Eldes Orda: Qazaqstan üşin eñ auır, eñ qiın strategiyalı kezeñder bastalıp jatır

Birinşi, Älemdik iri aqparat közderi AQŞ äskeri Auğanıstannan tolıq şegingen jağdayda tuındaytın geo-sayasi ahualdı qızu talqığa salıp jatır. AQŞ (jäne NATO) äskeri tolıq şeginse Auğanstan ükimeti eldegi tınıştıqtı qamtamasız qıla ala ma; Auğanıstandağı islami küşter neni josparlap jatır; Auğanıstandağı jağday aldağı kezeñde qıtayğa qalay ıqpal jasauı mümkin; Qıtaydıñ qandayda bir strategiyalı josparı bar ma; tb özekti taqırıp qazaq baspasözinde täuelsiz häm tarapsız talqığa salınuı kerek.

Ekinşi, AQŞ äskeri tolıqtay şegingen jağdayda Ortalıq Aziyanı qanday qauip jäne qanday strategiyalıq mümkindikter kütip twr; Reseydiñ öñirdegi äskeri-sayasi ıqpalı odan sayın arta tüspey me; Qıtaydıñ Ortalıq Aziyağa bağıttalğan geo-strategiyalıq sayasatı qanday özgeriske wşırauı mümkin; Resey-Qıtay qatınastarı Ortalıq Aziya üşin jaña bäsekegeniñ alañına aynalmay ma; Mümkindigi qaysı, qaupi qaysı;

Üşinşi, AQŞ aldağı uaqıtta Auğanıstandağı qauipsizdikti jiti qadağalap tejep otıruı üşin jaqın aymaqtıñ birinen "äskeri baza" qwruı bek mümkin. Bwl baza naqtı qayda qwrılmaqşı; Ortalıq Aziyada ma älde Päkistanda(Pakistan) ma nemese qay elde; Ortalıq Aziyadağı qaysı elde qwru ıqtimaldığı salıstırmalı türde joğarı, Özbekstan, Qazaqstan älde Täjikstan; Bwğan Resey men Qıtay qalay qaraydı; Ortalıq Aziya aymaqtıq derjavalardıñ jaña talas-tartıs oşağına aynaluı öñirdegi diktaturlıq jüyege qalay ıqpal jasauı mümkin; Ortalıq Aziyanıñ öz işindegi sayasi-äskeri bäseke arta tüse me; Auğanstan faktorı Aqş-Ortalıq Aziya qatınastarına oñ ıqpal bere me;

Törtinşi, Reseydiñ strategiyalıq josparı Ündi-Tınıq Mwhit Aymağına şığu, ol äu bastan tüsinikti. Biraq soñğı kezde Özbekstan-Päkistan qatınastarı oylanta bastadı. Özbekstannıñ soñğı uaqıttağı qadamı Ündi-Tınıq Mwhit aymağına qaray jıljıp baradı. Özbekstan Päkistanmen tolıq kelisse Ündi Mwhit arqılı älemdik narıqqa şığudı josparlap otır. Ol üşin Auğanstan twraqtı äri qauipsiz boluı tiis. AQŞ üşin Ortalıq Aziyadağı birden bir mümkindigi joğarı el- Özbekstan. Alda-jalda AQŞ Ortalıq Aziyada äskeri baza qwrmaqşı bolsa Özbekstan eñ tiimdi elder qatarına jatadı. Wjımdıq Qauipsizdik Wyımınan şığıp ketken jäne şetel küş äskeri bazasınıñ elde qwrıluın qwqıqtıq zañ baptarımen tiım salıp qoyğan Özbekstan älde qandayda bir zañnamalıq reformalar arqılı özgeris engize saluı äbden mümkin. Ärine, bwl tek naqtı kelisilgen jağdayda...

Besinşi, soñğı kezde Reseydiñ wltşıl deputattarı "Ortalıq Aziya Ämirligi qwrılıp, ortalığı Taşken boluı kerek" degen pikirlerin aşıq aytıp jür. Bwl janamalay bolsa da Reseydiñ şınayı közqarasın ayşıqtay aladı. Ortalıq Aziya elderiniñ belgili deñgeyde biriguin AQŞ bastağan batıs küşteri de qoldaydı. Biraq, ol naqtı kimniñ sayasi qolşoqparına aynaluı kerek, ol jağı öte talastağı taqırıp. Resey Ortalıq Aziya bizdiñ alaqanımızda birikse deydi jäne tamtwmdap bolsa da qadamdar jasap jatır. Qazaqstan-Özbekstandağı "Türkistandıq" reformalardıñ jasaluı sonıñ bir körinisi.

Altınşı, Ortalıq Aziya elderi arasındağı ıntımaqtastıq AQŞ nazarın qattı audarıp jatır. Qıtay da Ortalıq Aziyağa öz ıqpalın jürgizgisi keledi. AQŞ-Qıtay-Resey üştik derjavanıñ talas-tartısı Ortalıq Aziyanı ıñğaysız jağdayğa qaldıruı mümkin. Bwğan Ortalıq Aziyadağı "su mäselesi" men "etnikalıq toptar" jäne "dini küşter" qaqtığıstarın qosıñız. Bwrın Resey öñirdegi osı qaqtığıstardı sıltau etip öz ıqpalın barınşa arttıruğa tırısatın, soñğı kezde ol poziciyasınan özgerip jatır. Onda Resey qanday jaña strategiyalı sayasattı jobalap jatır, sol jağı qızıq.

Jetinşi, Qazaqstan üşin eñ auır, eñ qiın strategiyalı kezeñder bastalıp jatır. Öñirde Özbekstan öte kürdeli işki-sırtqı problemalarına qaramastan naqtı qadamdar men reformalar jasap jatır, bwl alda Qazaqstan üşin ülken bäseke degen söz. Eger Özbekstan AQŞ-pen kelise otırıp Auğanstan twraqtılığın qamtamasız qılsa Päkistan arqılı Ündi-Tınıq Mwhit aumağına erkin şığadı, bwl Özbekstandı wşqan qwstay samğatatın mümkindik. Al, Qazaqstan işki qwrlıqtıq tüyitkilderdiñ arasında kömilip qala beredi. Sol üşi naqtı reforma jäne anıq strategiyalıq josparlar kerek. Tipti Özbekstanmen birige otırıp ortaq strategiyalı maqsattar qwrsa Ündi Aumağına Qazaqstan da qamsız şığa aladı. Onda Türkistan-Şımkent-Taşkent-Samarqan jolı arı qaray Auğandı basıp Päkistan Karaçige jalğasu bek mümkin. Bwl qazirşe tek qiyaldağı joba.