Orta Aziya elderiniñ prezidentteri. Fotokollaj: aşıq derekköz

Qırğız-täjik şekarasında twrğındar, äskeri qızmetkerler arasında bolğan qaqtığıstan jiırma şaqtı adam qaza bolıp, jüzden astam adam jaraqattanğan. Qırğızstandağı Batken oblısındağı qaqtığıs aumağınan 13,5 mıñ twrğın qauipsiz jerge köşirilgen. Osığan baylanıstı eki el basşıları birlesken mälimdeme jasadı. Taraptar qarulı qaqtığıstı toqtatıp, jeke qwramdar men äskeri tehnikanı şekaradan alıp ketuge kelisti. Eki eldegi ahualğa alañdauşılıq bildirgen Qazaqstan prezidenti Toqaev jağdaydı retteude qol wşın sozuğa dayın ekenin ayttı.

Qwjatqa Täjikstan Memlekettik Wlttıq qauipsizdik komitetiniñ basşısı men Qırğızstan ükimetiniñ Batken oblısı boyınşa twraqtı uäkili qol qoyğan. Endi eki eldiñ qwqıq qorğau organdarı men atqaruşı bilik ökilderinen jwmıs tobın qwradı. Olar jospardı jüzege asıru men kelissözderdiñ jemisti jüruin qamtamasız etedi.

Keşe Täjikstanmen şekaradağı jergilikti twrğındar arasındağı qaqtığıs uşığıp ketti. Bwl mäselede resmi Bişkek Duşanbeni ayıptay söyledi. Qazir Qırğızstannıñ üş auıldıq okruginiñ aumağında tötenşe jağday rejimi engizildi. Qırğız eliniñ Wlttıq qauipsizdik jönindegi memlekettik komiteti şekara qızmetiniñ mälimetinşe, oqtı täjik sarbazdarı birinşi bolıp atıp, minomet ornata bastağan. Al Täjikstan tarabı Qırğızstan äskerin ayıptap otır.

Keyinnen Qırğızstan prem'er-ministri Ulukbek Maripov pen Täjikstan prem'er-ministri Kohir Rasulzoda beysenbi küni Qazan qalasındağı aldın-ala josparlanbağan kezdesu kezinde mäseleni küşpen şeşuge jol beruge bolmaytının aytqan. Qırğız ükimetiniñ baspasöz qızmetiniñ habarlauınşa, taraptar mäseleni kelissöz arqılı şeşuge dayın ekenin bildirdi. Bwl jağdayğa baylanıstı mälimdeme jasağan Qırğızstan prezidenti Sadır Japarov«barlıq twrğındardı, onıñ işinde sayasi küşter men aqparat qwraldarın arandatuğa berilmey, arazdıq otın jaqpauğa» şaqırdı. Sonday-aq Japarov «täjik bauırlarımızben til tabısamız, barlıq mäselelerdi şeşemiz» dedi.

Qazaqstan reakciyası

Körşi eldegi jağdaydı nazarğa alğan Qazaqstan prezidenti Qasım-Jomart Toqaev eki el şekarasındağı jağdaydı retteuge qol wşın beruge dayın ekenin mälimdedi. Ol mälimdemesinde: «Öz tarapımnan mäseleni şeşudiñ tiimdi joldarın qarastıruğa jäne özara senimdi qayta qalpına keltiruge küş saluğa dayınmın. Ortalıq Aziya memleketteri basşılarınıñ kezekti konsul'tativtik kezdesui ayasında mwnday şekaralıq qaqtığıstardı retteudiñ tetikterin qarastıru qajet dep sanaymın», – dedi.

Şekaradağı qarulı qaqtığıstı «qattı alañdauşılıqpen» qabıldağanın jetkizgen Toqaev eki eldiñ atıstı toqtatıp, kelissöz bastau nietin qwptadı.

Keñes Odağı 1991 jılı qwlağalı beri Ortalıq Aziyadağı keybir memleketter şekara mäselesin şeşe almay keledi. Äsirese, Täjikstan, Özbekstan men Qırğızstanğa ortaq Ferğana añğarı boyındağı aumaqtıñ daulı twstarı köp. Qırğız-täjik şekarasınıñ wzındığı şamamen 980 km. Qazirge deyin 580 kilometrine baylanıstı delimitaciya jäne demarkaciya jwmıstarı jürgizilgen.

Demarkaciya jönindegi komissiyanıñ soñğı otırısı 2021 jılğı naurızda ötti. Delegaciyanı Täjikstan men Qırğızstannıñ wlttıq qauipsizdik memlekettik komitetteriniñ törağaları basqardı. Biraq şekaranıñ kelisilmegen twstarı sondağı eldi mekenderdegi su, jer jäne äli anıqtalmağan şekaranı kesip ötu mäseleleri dauğa jii sebep boladı. Daudıñ soñı janjalğa wlasıp, taraptar bir-birine tas atadı, keyde qarudan oq atadı.

Al 1980 jılğı eki jaqtı kelisimge säykes, taratu beketindegi su qorınıñ 37%-ı Qırğızstanğa, 63%-ı Täjikstanğa tiesili. Şekaranıñ naqtılanbauı men suğa talas eki el arasında osınday qaqtığıs tudırıp keledi.

"The Qazaq Times"