Bolaşaqtan kelgen tehnologiyalar

Tehnologiyanıñ köz ilespes jıldamdıqpen damuı adamzat üşin bwrın fantastika, qiyal sanalğan qwrılğılardı qoldanısqa engizip jatır. Tömendegi tizimde keltirilgen tehnologiyalardıñ keybiri qazirdiñ özinde qoldanıla bastasa, keybireuleri öndiristiñ alğaşqı satısında.

Demek, biz adamzat tarihındağı jaña tehnologiyalıq däuirge qadam bastıq. Al ğılımi fantastikalıq fil'mderde körsetiletin tehnologiyalar jaqın bolaşaqta jarıqqa şığadı.

Hyperloop

«Futurama» animaciyalıq seriyalın körseñiz, birden köz aldıñızğa qala twrğındarı jüretin arnayı qwbırlar elester. Al Hyperlooptehnologiyaları osığan wqsas ideyamen jwmıs isteydi. Atalğan twjırımdamanı alğaş ret 2013 jılı Elon Mask wsınğan. Bwl – jabıq vakuumdıq qwbırlardağı qalalar arasındağı kölik jüyesi. Jolauşılar arnayı kapsulalarda otırıp, bir qaladan ekinşi qalağa sağatına 1300 şaqırım jıldamdıqpen bara aladı.

Hyperloop. Foto: www.ixbt.com

Nanotehnologiya

Nanotehnologiyalar wzındığı nebäri 2500 nm bolatın lazer tüzuge mümkindik berdin Nanotehnologiya arqılı baktericidti medicinalıq aspaptarğa, sonday-aq komp'yuter klaviaturlarına, telefon-kommunikatorlarğa, tipti kädimgi ıdıs-ayaqqa arnalğan jabınğı-plenka jasauğa boladı. Sonda olarğa ziyandı mikroağzalar beki almaydı.

Qazirgi kezde maşinanıñ mayına plastikalıq nanobölşekter qosu bastaldı. Mwnıñ arqasında üykelu koefficienti tömendeydi. Nanotehnologiyalar arqasında bolattay berik alyuminiy de jasalınıp jatır.

Golograma

Üylerdiñ dizaynı. Video oyındarı. Ğarıştı zertteu. Mwnıñ bäri üş ölşemdi keñistikte jüzege asadı. Bwl – bizge golografiyalıq tehnologiyalar uäde etken bolaşaq. Fizikalıq älemdi sandıq jüyemen tolıqtıruğa qabiletti bwl tehnologiya bizge belgili barlıq salalarda ülken äleuetke ie. Auada suret salu, Marstıñ betimen jüru, janartaudıñ sağası men Jerdiñ qwrılımına qarau, tağı basqa. YAğni golograma barda mümkindikter şeksiz. Tek qiyalıñızğa erik bolsañız bolğanı.

2019 jılı Gavay universitetinde lekciyalardı golograma türinde jürgizildi. Foto: vogazeta

Bionika

Mümkin, biz bolaşaqta tüsterdi «esti» alamız nemese elektr öristerin «sezinemiz». Tipti matrica fil'mindegidey miğa jaña aqparat jüktey alamız.

Bionika adamzattıñ kelbetin özgertedi. Sözsiz. Biz tehnologiyağa täueldi bolğan sayın, mümkindikterimiz qazirgiden artadı. Közge beynekameralardı ornatu, biiktikten sekiru jäne jıldamıraq jügiru qabiletterin jetildiru, tipti elektrondı qwrılğılardı adam sanasınıñ küşimen basqaru, tağısın tağı.

Bionika. Foto: sciencepop.ru

Bionikanıñ bastı mindeti — tiri tabiğattıñ qwrılu principin zerttey otırıp, biologiyalıq jüyelerdi tehnikada paydalanu. Mısalı, teñizde tirşilik etetin meduzalardıñ kele jatqan tolqındı dauıldı 13 — 15 sağat bwrın sezetini anıqtaldı. Al teñiz barometri onı 2 sağat bwrın ğana biledi. Meduzanıñ osı qasietiniñ negizinde teñizde dauıl boların boljaytın aspaptı jasauğa mümkindik tudı. Jılandardıñ da temperaturanı ayıra biletin qasietteri bar ekeni anıqtalıp otır. Mısalı, ısıldap dıbıs şığaratın jılan men qalqantwmsıqtı jılandardıñ basınıñ 2 jağında jıludı sezetin şwñqırı boladı. Ğalımdar jılandardıñ termolokatorlıq qasietine süyene otırıp, jılılıq pen suıqtıqtı däl ölşeytin termometrler oylap şığardı. Su süñguir qoñızı, şegirtke, sülik, balıq, t.b. jer silkinudi aldın-ala sezedi. Osığan baylanıstı silkinis jii bolıp twratın jerlerde balıqtıñ jer silkinudi sezgiş türin akvariumda wstaydı. Masanıñ näzik iis sezu erekşeligine baylanıstı jasalınğan aspap, şahtada ulı gazdardıñ payda bolğanın habarlaydı.

Bionikanıñ bir mısalı. Foto: googleusercontent

Soñğı kezde ğalımdar del'finderge köp köñil audaruda, del'fin terisi su tolqındarına oñay qısıladı jäne serpimdi keledi. Osığan baylanıstı teñiz kemeleriniñ suğa batatın böligine del'fin terisine wqsas qoldan teri jasap, qaptaytın boldı. «Del'fin terisimen» qaptalğan keme su kedergisin şwğıl azaytıp, şapşañ jüzedi. Bionikanıñ tehnikağa engen ülken jetistiginiñ biri — girotron. Ol — wşaqtardı twraqtandıru üşin qoldanılatın aspap. Girotron keybir jändikterdiñ (köbelek, qoñız) bioanalizatorlarınıñ jwmıs isteu qabiletine säykes jasalınğan. Mısalı, wsaq jändikterdiñ wşu erekşelikterin jan-jaqtı zertteu nätijesinde olarda wşu bağıtınıñ özgeruin tez arada sezetin arnayı müşe bolatındığı anıqtaldı. Osınıñ negizinde öte joğarı jıldamdıqpen wşatın wşaqtardıñ bağıtın joğarı däldikpen qadağalaytın aspap jasaldı. Bionikanıñ keñistikti baqılauğa jäne köruge bolmaytın jağdayda, zattardı izdep tabuğa arnalğan öte kürdeli tehnikalıq aspaptardı qwrastıruda, t.b. tehnika men medicina mäseleleri üşin mañızı zor.

Ğarıştıq turizm

Är adam Jer planetasın ğarıştan körudi armandasa kerek-ti. Bwl arman qazir aqiqatqa aynalğan. Ğarış turizmi endi sälden soñ bwqaralıq oyın-sauıq türinde taralmaq. Mälimetter boyınşa, «Space Adventures», «Roskosmospen» birlese otırıp, 10 turisti «Bayqoñırdan» ğarış señgirine wşırğan. Sonıñ işinde Çarl'z Simoni eki ret ğarışta bolıp qayttı. Biraq olarğa orbitağa attanu üşin «astronomiyalıq somalar» (alğaşında 20-23 million, 2009 jıldan keyin 40 million dollar) töleuge tura keldi: öytkeni ol üşin adam sanı üşeumen şekteletin «Proton» zımırantasığıştarı paydalanıldı.

Kiborgtar

Bir qarağanda, adam denesine RFID-çipterdi ornatu fantastikalıq fil'mderdegi adam senbes körinistey köringenimen, şınayı ömirde ol köpşiliktiñ közi üyrengen pirsingke wqsas. Iä, jay ğana pirsingke. Tek hirurgiyalıq bolattan jasalğan elementter ornına, denege «arnayı qwjat» nemese «elektrondı ämiyan» funkciyasın orındauğa qabiletti mikroelektronika «kiriktiriledi».

Qazir älemde qoldıñ mehanikalıq protezderi jasalğan, sırqat onı kädimgi öz qolınday basqara aladı: datçikter adamnıñ jüykelerine qosılğan. Jasandı köz de sınaqtan ötti: ol cifrlı beynekamerası bar közildirik türinde bolıp keledi. Ol köru jüykesine qosılğan çipke sımsız arna arqılı körinis beredi. Bwl arqılı adam aynalanı «jaña közben» tani aladı.

"The Qazaq Times"