Qıtay basşısı EO jetekşilerimen onlayn sammitte. Foto: China Daily.

Qıtay öziniñ sırtqı sayasatında Europağa ayrıqşa köñil bölip kelgen. Beyjiñ Europa sındı damığan elder şoğırımen sauda-ekonomikalıq, diplomatiyalıq qarım-qatınasın damıtuğa basa män berdi. Alayda, wzaq jıldar boyı bayıptı äri asa saqtıqpen jürgizgen diplomatiyası Europanıñ Şıñjañdağı adam qwqığınıñ bwzuıluına qarsı salığan sankciyasınan keyin sätsizdikke wşırağanı anıq boldı. EO Qıtay şeneunikterine qarsı sankciya salğannan keyin, Beyjiñ de ondağan europalıqtı sankciya tizimine engizdi. Osımen Qıtay-Europa qatınası şielenisip şığa keldi.

Qıtay men Europanıñ qazirge deyingi qatınasınıñ jalpı kartinasına qaraytın bolsaq, jartı ğasırğa juıq uaqıttan beri Europanıñ Qıtay kommunistik partiyasımen «tınıştıq diplomatiyasın» wstanğanın köremiz. Europa bwğan deyin Qıtaydağı demokratiya men adam qwqığına «keşirimmen» qaradı nemese «körmegensip» keldi. Degenmen, Şıñjañ taqırıbı ekeuiniñ ortasında şieleniske jol aşıp, biz «tınıştıq diplomatiyasınıñ» küni batqanına kuä boldıq. Qıtaydıñ qarsı sankciyaın «Europamen aşıq bet jırtısu» deuge boladı, qalay desekte, Beyjiñniñ bwğan batılı bara aldı. Olay bolsa QKP-nıñ bwl batıldığı qaydan kelip şıqtı?

Europa-Qıtay qatınastarın zerttegen nemis zertteuşileri Europanıñ «tınıştıq diplomatiyası» Qıtaydı äspensitip, toqmeyilsuge alıp kelgenin moyındaydı. Europa elderiniñ «tınıştıq diplomatiyasın» berik saqtağanı sonşalıq Qıtaydağı adam qwqığı mäselesinde jalpılama sındağanı bolmasa, köbinese nemkettige salınğan. Bwl Qıtaydı Batısqa qarsı küresude özin jeñimpaz bola berem degen senimge ie etkendey. Qıtay bwl künde Europamen aşıq bet jırtısudı bılay qoyıp, diplomatiya men adam qwqığı mäselesine de öz wstanımın alğa tartıp, «osı wğımdar boyınşa tek Batıstıñ aytqanı ğana jön bola bermeydi» degendi aşıq däriptey bastadı.

Germaniyalıq belgili qıtaytanuşı zerttermen Jañ Piñniñ bwl jöninde mınaday pikir aytadı: «Internetti Batıs elderi jarıqqa şığardı, alayda onı adamdardı baqılauğa tiimdi paydalana aldı; Batıs elderi jahandanudı köbirek jaqtaydı, alayda odan Qıtay eñ köp payda tabadı. Osınıñ bäri Qıtaydı diplomatiyadan qarsılasuğa, halıqaralıq tärtipti bwzudan älemniñ bağıtın özgertuge deyingi batıldıqqa ie etti», – deydi zertteuşi.

Bwl künde Qıtay Batıs elderimen konsunstan köri qarsılasuğa, öz äreketterin özgertuden köri qarsı şara qabıldauğa beyim. Bwl minez QKP birinşi basşısı Şi Jinpiñniñ minezine de qatıstı. Bwl arada jeke bastağı jalğan namıs pen «jeñimpaz köşbasşı», «batıl küresker» degen nasihattıñ da özindik ıqpalı bar. Şi öz biligi twsında «Qıtay armanı» wranın ortağa saldı. Bwl arqılı ol Qıtaydı älemniñ endigi jetekşisi, köşbasşı eli jäne socializm eñ bastı şığar jol retinde däriptedi. İşki sayasi qarsılastarınnan tazartılğan Şi biligi sırtqı sayasatta aşıq qarsılıqqa beyim bola tüsti.

Qazirgi jağdaydan Qıtaydıñ «qasarısu» wstanımı onı Europadan barğan sayın alıstatıp, kerisinşe soñğı jıldarı düdämal küyde twrğan AQŞ pen Europanı jaqındatıp jatqanın kördik. Köptegen sarapşılar onıñ saldarı tübinde Qıtay üşin asa auır soğatının boljaydı. Bwl Qıtaydı Europamen wzaq jıldar kelissözderde jasasqan orasan zor kölemdegi investiciyalıq kelisimderden ayırıp, keybir özine tiimdi halıqaralıq wyımdarda oqşaulanuğa alıp kelui mümkin dep sanaydı. Eñ qızığı, barlıq diplomatiyalıq äreketterin öziniñ işki müddesine, yağni biligin bekemdey tüsuge qızmet etkizetin Qıtay kommunistik biligi eldiñ wzaq merzimdik müddesine osınşama saldarlardı elemey otır.

“The Qazaq Times”