Resey arnayı qızmeti jaña qaru paydalanıp otır ma? Foto: MarketWatch

Arısın aytıp ne qılayıq, eki jıl bwrınğı Sergey Skripal' men qızınıñ ulanuı, keşe ğana Mäskeu sotı qamauğa kesken Aleksey Naval'nıydıñ ulanuı Kreml'diñ qajet etse jekelegen adamdardıñ qasterli ömirine suıq qolın salatının körsetse kerek. Skipal' isi kezinde Keñestiñ qwpiya zerthanalarında jasalğan «noviçok» dep atalğan ulı zat turalı jwrtşılıq köbirek bilgen edi. Biraq, soñğı kezde Kreml' şeteldik agentterge qarsı noviçoktan da qauipti qwpiya qaru qoldanıp jatır degen aqparattar tarauda.

Közqaraqtı oqırmannıñ esinde bolsa, 2016 jılı Kubadağı amerikalıq jäne kanadalıq diplomattar tüsiniksiz dertke şaldıqqanı aqparat qwraldarında aytılğan bolatın. Olardağı ortaq jağday bası aynaladı, jüregi aynıp, esinen tanadı. Eñ qorqınıştısı bwl dert olarğa wzaq uaqıtqa, tipti keybirimen ömir boyı birge qaluı mümkin.  Bwnı sol twsta aqparat qwraldarı «Gavana sindromı» dep atap ketken.

Al, 2017 jıldıñ soñında AQŞ Ortalıq barlau agenttiginiñ täjiribeli oficeri Mäskeude osınday jayğdayğa wşırap, ömir boyı auru azabın tartıp qalğannan keyin Batıs elderiniñ barlau qızmetteri bwl mäselege jiti nazarın audaratın boldı. Mark Polimeropulostıñ jağdayı turalı birer küni bwrın BBC kölemdi material da jariyaladı.

CIA-diñ  Irak, Süriya jäne Auğanstan jerindegi nebir kürdeli operaciyaların atqarğan, terrorizmge qarsı küres tobın jetektegen Mark Polimeropulos Mäskeudiñ qonaq üyinde atalğan dertke şaldığadı. Wyqısınan qwlağı şıñıldap, bası aynalğan küyinde oyanğan ol öli men tiriniñ arasındağı asa azaptı halde jatqanın biledi. Ornınan twrğanımen qayta qwlap qala bergen. Orta-Şığıs elderindegi qauipti missiyalarda talay ret oq tigenimen, bwl derttiñ azabı oğan odan da auır soqqan.

Mark Polimeropulos Mäskeuge qonğan küni şabuılğa tap boladı. Foto: BBC.

2017 jılı perezident Tramp qızmetine kiriskennen keyin de ol jeñiske jetken saylauğa Reseydiñ aralasqanı turalı dau tuadı. Mark Polimeropulos osı mäsele boyınşa Reseydiñ barlau qızmetinen rwqsat swray otırıp, aşıq-äşkere Mäskeuge barğan. Ol Europa men Euraziyadağı qwpiya operaciyalardıñ jetekşisi qatarında, äriptesterimen birlese otırıp, Kreml' tıñşılarınıñ äreketin äşkerelui kerek bolğan. Resey ortalıq qalasına alğaş qonğan küni-aq ol «Gavana sindromına» wqsas dertke şaldığıp, eline qaytadı. Densaulığına baylanıstı qızmetinen şegingennen keyin ğana ol öziniñ azaptı keşirmesi turalı aşıq ayta bastağan.

Anığında, Reseydegi operaciyağa qatısqan barlauşılar arasında mwnday dertke şaldıqqan adam bir Mark Polimeropulos ğana emes. AQŞ jäne onıñ birqatar odaqtas elderiniñ barlau qızmeti bwl mäsele boyınşa zertteu jürgizip, «Gavana sindromınıñ» artında Reseydiñ arnayı qızmeti twrğan boluı mümkin degen alğaşqı qorıtındısın şığaradı. Dertke şaldıqqandardıñ birqatarı psihikalıq sırqatqa da wşıraydı. Medicinalıq, psihologiyalıq analizder jäne özge de zertteu qorıtındısına say olar «radio tolqın arqılı jiberilgen energiyadan» osınday dertke şaldıqqanı belgili boladı.

Al, Kubadağı amerikalıq jäne kanadalıq diplomattardıñ tüsiniksiz dertke şaldığuı boyınşa tergeu-tekseruler diplomattardıñ izine reseylik agentterdiñ tüskenin anıqtağan. Al, Mäskeuge bwl ne üşin kerek boldı degenge jauap bireu ğana – AQŞ pen Kubanıñ qarım-qatınası jaqsarıp keledi, bwl Mäskeuge wnamaydı. Kuba men Reseyden tıs, Qıtayda, Pol'şada jäne Gruziyada da osınday şabuıldardıñ bolğanı turalı mälimetterdi The New York Times basılımı jazğan.

BBC habarına qarağanda amerikalıq barlau qızmeti bwl mäsele turalı tolıq qorıtındı şığarmağan.  Alayda,  The New York Times basılımı bwğan deyin barlau qızmetine silteme jasay otırıp, «Gavana sindromı» boludan bwrın Mäskeu men Gavana arasındağı hat almasulardıñ aşıqqa şıqqanın, Gavanada dertke şaldıqqan diplomattar janınan reseylik tıñşılardıñ bolğanı anıqtalğanın jazğan.  Osıdan keyin, AQŞ arnayı qızmeti Resey Keñes odağınıñ «Qırği-qabaq soğıs» jıldarında jasağan mälimet jinauğa paydalanğan jabdıqtarın damıta otırıp, qwpiya qaru jasap şığarğan degen boljam jasağan.

Biraq, Resey SİM tarabı mikro tolqınnan paydalanğan qwpiya qaru turalı bilmeytinderin, bwl şağımşıl taraptardıñ oydan şığarğan sandırağı sanaytının, sondıqtan oğan resmi jauap bermeytinin aytqan. Al, qazir mäselege AQŞ Kongresindegi arnayı komitetter nazar audarıp otır.

“The Qazaq Times”