Älemdegi qaru-jaraq saudasında tañqalarlıq özgerister boldı. 2019 jılı qaru-jaraq satu boyınşa AQŞ pen Qıtay älem köşin bastadı. Bwğan qosa Orta Şığıs elderi arasınan alğaş ret Birikken Arab Ämirligi aldınğı 25 iri qaru öndiruşilerdiñ arasına qosılğan. Bwnday mälimetterdi Stokgol'mdegi Halıqaralıq beybitşilikti zertteu institutı (SIPRI) jaña esebinde körsetti.

Atalğan instituttıñ deregenşe, bıltır qaru-jaraq saudası 8,5 payızğa köbeygen. Eñ iri 25 öndiruşiniñ qaru saudasınıñ kölemi 361 mlrd AQŞ dollarına teñ bolğan, bwl BWW-nıñ bitimgerşilik küşterine böletin qarjısın 50 oraydı. Bwl halıqaralıq qauımdastıqtıñ älemdegi qaqtığıstardı toqtatuğa därmensiz küyde ekenin körsetedi. Al, AQŞ pen Qıtaydıñ 2019 jılı satqan qaru-jarağınıñ mölşeri özge 23 eldiñ jalpı jiıntıq sauda köleminen köp.

Qaru-jaraq öndiruşi aldınğı on iri kompaniya arasında amerikalıq Lockheed Martin, Boeing, Northrop Grumman, Raytheon, General Dynamics jäne L3 Technology qatarlı 6 kompaniya, qıtaylıq China Aviation Industry Corporation, China Electronics Technology Group jäne China North Industries Corporation qatarlılar kirgen. Atalğan Qıtay kompaniyaları tizimde 6-,8-,9-şı orındardı ielegen. Üzdik ondıqta Europadan bir ğana BAE Systems kompaniyası kirip, 7-şi orınğa jayğasqan. Qıtaydıñ tağı bir China Ordnance Equipment Group dep atalatın kompaniyası üzdik 25 tizimine kirgen.

Esepte körsetilgendey, älemniñ eñ üzdik 25 qaru-jaraq öndiruşileri narığınıñ 61 payızı bir ğana AQŞ-qa tän. Qıtay 15,7 payızına ielik etken, oğan qosa 2019 jılı Qıtaydıñ tört iri qaru-jaraq öndiruşileriniñ satılımı aldıñğı jılmen salıstırğanda 4,8% ösip, 56,7 milliard AQŞ dolların tapqan. Biraq, 2019 jılı AQŞ-tıñ eñ üzdik 5 kompaniyasınıñ özi 166 milliard dollar qaru satqan eken.

SIPRI biıl alğaş ret Qıtay kompaniyaların üzdik 25 öndiruşi tizimine kirgizip otır, ortalıq bwğan deyin senimdi derekterdi ala almay kelgen. Degenmen, Qıtay qaru-jaraq öndiruşileri 2015 jıldan bastap qomaqtı tabıs taba bastağanı belgili bolğan.

Qazir Batıs elderi Qıtaydıñ äskeri qaterinen de alañday bastağan. Ötken aptada NATO jiınında da Qıtaydıñ NATO-ğa tönip kele jatqan bolaşaqtağı eñ ülken qater ekeni söz etildi. Onıñ üstine Europa qaru öndiruşileri jıl sayın AQŞ pen Qıtay jäne Reseyge jol berip keledi.

Ayta keteyik, 1966 jılı qwrılğan Stokgol'm halıqaralıq beybitşilikti zertteu institutı qaqtığıstar, qaru-jaraq, qarudı baqılau jäne qarusızdanu mäselelerimen aynalısatın täuelsiz taldau ortalığı. Ol sonday-aq, osı saladağı eñ bedeldi instituttardıñ biri.

“The Qazaq Times”