Almatıdağı «Halıqtıq miting»-2: Narazılar bilikke şartpen 7 talap qoydı

Qaraşanıñ ortasında Dempartiya qwrudı közdeytin bastamaşıl top pen Ukrainada mekendeytin sayasi belsendiler Aydos-Natal'ya Sadıqovtardıñ şaqıruımen bası-ayağı 2,5 sağatqa sozılğan «Halıqtıq mitingte» (wyımdastıruşılardıñ aytuınşa – QT) aytılğan pikirlerdi nazarıñızğa wsınamız.

Bwrınğı jäne qazirgi prezidentter Nazarbaev pen Toqaevtıñ esimderi qattı-qattı atalıp, atına ötkir sın aytılğan twsta äkimdik ökilderi qayta-qayta eskertu jasağan bwl mitingke rwqsat etilgen.

Jinalğandar mitingtiñ taqırıbına say qolına «Saylauğa boykot!», «Sayasi twtqındarğa bostandıq», «Nesielik amnistiya», «Şeteldikterge jer berilmesin» dep jazılğan plakattar wstap twrdı. Şerudi ädettegidey qarapayım ülgide kiingen qwzırlı organ qızmetkerleri baqılap, dron-kameralar beynejazbağa tüsirdi.

Jiın barısında «El birligi» qozğalısı jetekşileriniñ basşısı Rısbek Särsenbay belsendilerdi qudalauğa beyjay qaraytın köpşilikke ökpesin bildirdi. Eks-prezident Nazarbaevtı jäne onıñ qwrğan jüyesin sınadı.

Marqwm Altınbek Särsenbaydıñ inisi jurnalist, belgili belsendi Rısbek Särsenbaywlı söy söylep twrğan sät. Foto: QT

Sözin Abaydıñ «Qalıñ elim, qazağım, qayran jwrtım» jır jolımen bastağan jurnalist Särsenbaydıñ sözi:

– Mına kündey (bwl kezde alğaşqı qar tüsken, kün rayı ala bwlttanıp twğan sät – QT),  tünerip, twnjırap twrmız. Qaşan qabağımız aşıladı, qaşan jadıraymız? Qaşan baqıttı jandar ekenimizdi sezinemiz?! Küni keşe on ekide bir güli aşılmağan Janbolat Dulatwlı Ağadildi soñğı saparına şığarıp saldıq, janazasında topıraq salıp qayttıq. Nemerem qatarlı jas şıbıq. Nazarbaev öziniñ teñ twstarın, qayratkerlerdi qazağa wşıratqanı az ba edi?! Ol qwrğan jüyesi endi nemeresine qol saldı. Bwl – jauızdıq! Sonıñ biligin saqtaudıñ aylası osığan jetkizdi. Bir jılda eki azamatınan ayırılğan tuıstarınıñ zarın estidim, özimdi qoyarğa jer tappadım. Bwl bir otbasınıñ ğana emes, bükil qazaqtıñ qasireti. Aynalayın, jwrtım-au, osınday qasirette nege üyiñde otırsıñ? Nege alañğa şıqpaysıñ? Keşe azamattar janaza uaqıtında osında twrıp, Alladan tileu tilep, qayğığa ortaqtastığın tanıttı. Qalğanıñ qayda boldıñ? Basqa jwrt mınaday jağdayda şırağına alıp, qayğınıñ qaytalanbauın talap etip aza twtuşı edi. Bir-birimizdiñ jaramızdı sezinip ortaqtasa almasaq, onda müldem borday tozıp, wlt-memleket retinde joyılamız. Nazarbaev qwrğan, Toqaev jalğastırıp otırğan wrı biliktiñ wrtoqpağınıñ astında janşılıp-ezilip joq bolamız!

Sonday-aq ol saylauğa qatısuğa ıntalılardı sınap, «Qosanovtı qaytalaudıñ» qajeti joqtığın ayttı. Saylauğa qatısudı «aqımaqtıqqa», «bir qatelikke ekinşi ret wrınuğa» balaydı. Onıñ aytuınşa, «Nazarbaev pen töñiregindegiler qoldan zañ jasau, beyşaralardı deputat etu arqılı şeksiz bilikke ie boldı».

"El birligi" qozğalısı atınan sayasatker, jurnalist R.Särsenbay söz söyledi.

«Elbası jäne Twñğış prezident turalı zañdardı alıp tastau kerek. Sol tärizdi saylau, partiya qwru, miting ötkizu turalı zañdardı tüzetu qajet. Partiya tizimi negizinde saylau – dwrıs emes, bwl aram saylau. Partiyalıq tizimmen saylaudan halıq bolıp aşıq türde bas tartuımız tiis. Eger halıq ünine qwlaq aspay, saylau ötkizse, onda mwnı azşılıqtıñ bwrmalau jolımen saylanğan legitimsiz-zañsız parlament dep tanuımız şart. Nazarbaevtıñ qisıq zañdarın alañğa şığu arqılı tüzetu – zañdardı dwrıstap, OSK qwramın tübirimen özgertip saylaudı qaytadan ötkizu!», – degen Rısbek Särsenbay «küres üşin atqa qonatın kez tuğanın» aytadı.

Almatı qalası äkimdiginiñ qızmetkeri, qoğamdıq damu basqarması bastığınıñ orınbasarı Aydar Esenbekov wyımdastıruşılarğa eskertu jasap, minber mañında belsendilerge kiliguge tırıstı. Mwnı Janbolat Mamay jariya türde ayıptay söylep, kedergi jasamauın talap etti.

Jiın barısınan. Foto: Janbolat Mamaydıñ äleumettik jelidegi parağınan

Jiında Şımkent, Oral, Taraz qalalarınan kelgen belsendiler de söyledi. Dempartiya müşesi Nwrbol Bäyterekov sayasi reformanıñ auaday qajettigin alğa tartıp, «bir qwmalaq bir qarın maydı şiritedi, sol qwmalaq – bügin Nazarbaev» dep atadı. Ol eldiñ nesiege belşesinen batqanın, Qıtaydıñ ötelmegen investiciyasınıñ aqırı «jerden ayırıluğa alıp kelui ıqtimal» degen qauippen jer mäselesin köterdi. Şımkentten kelgen Daniyar Qwltaev ta «Nazarbaevtıñ Halıq biligin şeksiz jekeşelendirip aldı» dep aşındı. Sonday-aq, belsendi nesieniñ «aqılğa sıymaytın payızın» sınap, jerge baylanıstı engizilgen moratoriydiñ jaqında alınuına alañdauşılığın bildirdi.

Jeltoqsandıq Saylau Lepesov sözinde Qazaqstanda otız jılday bilik etken eks-prezident Nazarbaevtı «halıqtıñ jauı» retinde atap, sayasi talaptardı qoldauğa şaqırdı. Azamattıq belsendi Gülzada Serjan qazaqstandıq äyelderdiñ ömirin jaqsartuda «birde-bir zañ qabılday almağan» Parlamenttiñ saylauına qatıspauğa ündedi. «Köpbalalı analarğa betpaqsıñ degen deputatqa dauıs bermeñiz» deydi ol.

On şaqtı spikerdiñ biri retinde Dempartiyanıñ Oral qalasındağı ştab jetekşisi, bard aqın Janat Esentaev köpşilikti «belsendi boykotqa» ügittep, «Biz jüremiz tek alğa!» dep atalatın änin şırqadı.

Policiyağa jaqsı tanıs Danay Kalieva «esi dwrıs emes memleketpiz» dep esepteydi.

«Men bwrınğılardı emes, jaña kandidatqa dauıs bergim keledi nemese özim partiya qwrğım keledi. Bizde qaysıbir mäselege qarsı pikir aytuğa da bolmaydı. Meni saylau, tañdau, qatısu qwqığımdı şektep otır. 10 qañtar saylau uçaskesinde emes, alañda bolayıq!» dedi.

Azamattıq qoğamda «qazaqtıñ Nel'son Mandelası atanıp ketken» twtqındağı Aron Atabektiñ kelini Madina Habibolla köpke alğısın aytıp, jüyege qarsılardıñ qısımğa wşırauın sınadı. Jeltoqsan köterilisine qatısqanın eske alğan ol «halıq qamın oylamaytın deputattardı jazalau kerektigin» söz etti.

Qwqıq qorğauşı Erlan Kaliev «Täuelsiz memlekette ondağan sayasi twtqınnıñ boluın» auır jağdayğa balaydı.

Alañda bir top jastar oyın ayttı. Olar «Halıq ünine qwlaq asatın memleket» twjırımdamasınıñ is jüzinde iske aspaytının, aldağı «seyasi reformalarsız ötkeli jatqan saylauğa» qatıspaq baqılauşılardıñ eñbegi zaya boların alğa tartadı.

«Öz-özin saylağan altı partiyanıñ tükke qajeti joq» degen bastamaşıl toptıñ ökilderi, wyımdastıruşılar men qatısuşılar Dempartiyanıñ tirkeuin talap etti. Moderator Janbolat Mamay prezident Toqaevtıñ sayasi reforma boyınşa bergen uädesiniñ «bos söz bolğanın» aytıp, küresti jalğastıratının habarladı.

Keyingi kezde birneşe ret beybit miting ötkizuge rwqsat alğan Dempartiya bastamaşıl tobınıñ jetekşisi Janbolat Mamay jeti talaptan twratın jiın qararın oqıp berdi. Foto: Aydos Sadıqtıñ Facebook jelisindegi parağınan

Wyımdastıruşı top jiın qorıtındısı boyınşa qarar qabıldadı. Nätijesinde 16 jeltoqsan jäne saylau belgilengen 10 qañtar künderi miting ötetinin habarladı.

• Birinşiden, sayasi reformasız, oppoziciyalıq partiyalardıñ jäne täuelsiz twlğalardıñ qatısuınsız parlament saylauın ötkizbeu!
• Ekinşiden, «Saylau turalı» zañdı özgertip, majoritarlı jüyeni engizu. YAğni, partiyalıq tizimmen 50%, özin-özi wsınu arqılı twlğalardıñ saylauğa qatısuına jol aşıp, majoritarlı jüyege 50% berip, naqtı özgerister jasau.
• Üşinşiden, «Sayasi partiyalar turalı» zañdı özgertu. Partiya tirkelu üşin mejeni 500 adamğa deyin tüsiru kerek. Halqınıñ sanı 145 million adamdı qwraytın Reseyde partiya tirkeu üşin 500 adam jetkilikti. AQŞ-ta «partiya qwrğanı jöninde mälimdeme» jasasa boldı, sol partiya qwrılğan bolıp sanaladı. Bizde de zañdı özgertip, jaña partiyalardıñ tirkeluine jol aşu kerek.
• Törtinşiden, jer şeteldikterge 25 jılğa jalğa beriledi degen baptı kodeksten müldem alıp tastau!
• Besinşiden, halıqqa nesielik amnistiya jariyalau. 5,5 million halıqtıñ nesielik borışı karantinge baylanıstı keşirilsin!
• Altınşıdan, barlıq sayasi twtqındar bostandıqqa şığuı tiis! Sayasi sebeppen qudalau toqtauı kerek.
• Jetinşiden, Dulat pen Janbolat Ağadildiñ qazasına qatıstı aşıq tergeu jürgizilsin!

Bwl talaptar orındalmasa şeruler toqtamaytının eskertti.

Jiın soñına qaray bügin tañda wstalğan jurnalist Ermwrat Bapidiñ bosatılğanı aytıldı. Belgili jurnalistiñ wstalğanın Almatı qalası Medeu audandıq policiya bölimşesi rastağan.

Tüste Facebook äleumettik jelisindegi paraqşasında Aydos Sadıqov sayasi mitingti wyımdastıruğa atsalısqan Dempartiyanıñ bastamaşıl tobına alğısın aytıp, öziniñ jeke pikirin jazdı.

"The Qazaq Times"