Foto: bilimdinews.kz

Aqıl men parasattıñ ayğayşısı da, wranşısı da bolmaydı, ol jay ğana janmen bite qaynasıp, qadimgi qalpında qan men topıraqtıñ torlanğan ağısında alaswradı. Süzilip şıqqan şımır sözder ol – parasat. Pälsapanı aytatın äulie ,ömir ağaşın sayalaydı. Tumısındağı aqiqattı izdegen jankeştiniñ janı sol ömir darağımen birge bürlep, birge güldeydi. Dünieniñ jalğandığın jar salmasa da, «öleñ şirkin ösekşi jwrtqa jayar» dep jabığadı. Şıñğıstaudı mekendegen mañğaz tirşiliktiñ tınısı büginge jetip, bwrınmen astasarın hakim Abay sezdi me eken?

Tura tildi kisini deymiz orıs,

Jirenip jılmañdıqtı demes bwrıs.

Jılpıldaqtan ayrılıp senise almay,

Adamdıqtı joğaltar aqır bwl is. – dep jazğanda uaqıttıñ sınınan sırğıp, sanalı qiyalı alıstı körgen bolar, bolmasa

Tuğan jerdi qiya almay,

Tentekti jeñip, tıya almay,

Äli otırmız wyalmay,

Taba almadıq öñge eldi. – dep ğasır ötse de jılap otırğan «qalıñ elin qazağın» kördi me eken. Zamanınan ozıp tuğan oyşıldardıñ köşinde üzeñgi qağıstıra kele jatqan Abay danalığı ärqaşan özektiligimen qwndı. Şeşuin tappağan swraqtıñ jauabı Abayda.

Añdağış oqırman onı äldeqaşan bağamdağan. Äytpese Aqıt aqın :

Aqındar bizden bwrın ötken talay,

Äsirese Qwnanbay balası Abay.

Solarday ötkir sözdi tappasam da,

Oyımdı jetkizeyin qwray, jamay – dep aytpas edi.

Eşkimnen taba almağan jan läzzätin jarıq säuleden izdep ,bir jarım ğasırdıñ aldında oy kemirip otırğan aqın beynesi boyamasız aqiqatımen aşı.

 

Wrıñnan asırdıñ,

Swm tildi qarıñdı.

Jasırdım, jasırdım,

Endi ayttım zarımdı.

Bwl zar – bizdiñ zar, jalğandı jalpağınan basqan jabılardıñ jolına, zerlengen jibekti tösey-tösey toqımğa aynaldı, «tura bide tuğan joq» demeyme qazaq, turasın aytqan adamnıñ jalğızdan jalğız qaların

Jüregim neni sezesiñ,

Senen basqa jan joq pa?

Dünieni, köñilim, kezesiñ,

Tiyanaq joq pa, qoy toqta! – dep sabırmen sezinedi.

Soqtıqpalı, soqpaqtı jerde ösken Abay tälimi darığan azamattar äli de aramızda bar ekeni kümänsiz. Qazaqtıñ mwñın qartaymay, qayğı oylamay qaq jüregine qondıra, qor boldı janım dep mwñaymay ,

Ne izdeysiñ, köñilim, ne izdeysiñ?

Bosqa äure qılmay, şınıñdı ayt.

Şarq wrıp, tınıştıq bermeysiñ,

Sırlasalıq, bermen qayt. – dep bastarı biriger jwrt bwl künde tabıladı.

Adamzat – bügin adam, erteñ topıraq,

Bügingi ömir jarqıldap aldar biraq.

Erteñ öziñ qaydasıñ, bilemisiñ,

Ölmek üşin tuğansıñ, oyla, şıraq. – dep şendi men şekpendiden bastap, är pende özine aytar kez keldi.» Adamzattıñ bärin süy, bauırım dep» jırlap ötken Abayı bar qazaq öz elin süyetin otanşıl wrpaqtı tudırmauı mümkin emes. El men jerge eñbek eter ör ruhtı Alaş oğlandarı jwrtımızdı jüdetpey, jwdırıqtay jwmıla ataqsız, dañqsız eñbek ete beredi. Bergeninen bereri mol Abaydıñ jaqwt sözderi jarqıraydı.

Su tübinde jatqan tas,

Köl tolqısa şığadı.

Oy tübinde jatqan söz,

Şer tolqısa şığadı. – depti Asan babamız. «Är qazaq meniñ jalğızım» degen bügingi Sabır ağamızdıñ sözin sänge emes, mänge ie etsek nwr üstine nwr bolar edi.

Nwrbätima Baytwrsın

"The Qazaq Times"