Toqaev TJ rejimin toqtatu turalı mälimdeme jasadı

Prezident Qasım-Jomart Toqaev Tötenşe jağday rejimin jürgizuge jauaptı memlekettik komissiyanıñ qorıtındı jiının ötkizdi.

Düysenbi küni, Qazaqstanda koronavirus infekciyasınıñ taraluına baylanıstı 15 naurız jariyalanğan Tötenşe jağday rejimi zañnamada körsetilgendey 2 aydan soñ ayaqtaldı.  Bügin kündiz Aqorda «Memleket basşısı Qasım-Jomart Toqaevtıñ Tötenşe jağday rejimin qamtamasız etu jönindegi memlekettik komissiyanıñ qorıtındı otırısında söylegen sözin» jariyaladı. Ädettegidey mälimdemedegi memlekettik til ögeylik körgen. Olay deytinimiz bayandamadağı barlıq 2760 sözdiñ tek 37%-ı ğana, yağni 1025 sözi qazaqşa, qalğanı orıs tilinde jazılğan. Prezident söz etken negizgi 7 mäseleniñ tek ekinşisi ğana qazaqşa. Bwl – birinşi ret emes. «Qazaq tili wltaralıq tilge aynaluı tiis» degen wstanımdağı prezident Toqaevtıñ qoamdıq imidjine jauaptı hatşıları men spiç jazarmandarı ünemi orıs tiline basımdıq berip keledi.

Memleket basşısı qozğağan mäseleler jöninde aşıq derekterdegi jäne Aqordanıñ «orısşıl» materialınan negizgi tezisterdi wsınamız.

«İndettiñ şarıqtau şeginen öttik, degenmen karantin şaraları jalğasa beredi»

Soñğı eki ay elimiz üşin auır sınaq boldı. Degenmen, indet tolığımen joyılğan joq. Pandemiya halıqtıñ densaulığına äli de qauip töndirip twr. Sondıqtan, Memleket basşısı tötenşe jağday rejimi ayaqtalğanımen, karantindik şekteuler är öñirdegi jağdaydıñ jaqsaruına qaray birtindep alınatının jetkizdi. Qazirdiñ özinde köptegen salanıñ qızmeti qalpına kelip, 1 millionnan astam azamat jwmısqa şıqtı. Büginnen bastap elimiz boyınşa birqatar dükender aşıladı, sän salondarı, bilim ortalıqtarı jäne tağı basqa nısandardıñ qızmeti qayta jandanadı.

«Sayabaqtar aşıladı. Jolauşılarğa arnalğan äue tasımalınıñ jwmısı qalpına keledi. Bwğan deyin 6 qalanıñ äuejayı aşılğan bolatın. Endi oğan tağı 7 qala qosıladı. Köptegen şekteuler alınıp tastaldı. Alayda, kündelikti ömirde saqtıq şaraların qatañ wstanğan jön», – memleket basşısı.

Jaña sanitarlıq erejeler äzirlenedi

Memleket basşısınıñ tapsırmasımen, Ükimet jaña sanitarlıq erejelerdi dayındap, engizedi. Şağın, orta, iri kompaniyalar jaña erejelerge säykes jwmıs isteydi. Oblıstar arasındağı kölik qatınasına qatıstı şekteuler qala beredi. Qoğamdıq kölikter jartılay jüktememen jwmıs isteydi. Al, jolauşılardan betperde tağu talap etiledi.

«Äleumettik araqaşıqtıqtı saqtau, köpşilik jinalğan jerde betperde tağıp jüru qalıptı jağdayğa aynaluğa tiis. Köşede toptasıp jüretinder 3 adamnan aspauı kerek. Memlekettik qızmetşilerdiñ 50 payızı qaşıqtan jwmıs istey beredi. Jeke käsiporın basşıları qanşa qızmetkerdi jwmısqa şığaratının özderi anıqtauğa tiis. Jwrttıñ köbi äli de üyde otıra twrğanı dwrıs bolar edi. Bwl – eñ aldımen, adamdardıñ qauipsizdigine baylanıstı mäsele. Jwmıs ornında äleumettik ara qaşıqtıq jäne qatañ sanitarlıq rejim saqtaluı qajet», – dedi prezident öz sözinde.

«İndettiñ ekinşi tolqını bastaluı mümkin»

Jer şarın qwrsauına alğan keseldiñ qaupi äli de seyilgen joq. Sondıqtan, prezident halıqtı öz densaulığına nemqwraylı qaramay, barınşa saqtanıp jüruge şaqırdı. İndet qayta örşigen jağdayda Ükimet naqtı şwğıl is-qimıl josparın dayındaydı.

«Meniñ tapsırmam boyınşa elimizde dağdarısqa qarsı şaralardıñ eki toptaması jüzege asırıluda. 4,5 millionnan astam adamğa 42 500 teñge köleminde qarjılay kömek körsetilude. 1 millionnan astam azamatqa azıq-tülik pen twrmıstıq zattar ülestirilude. Kommunaldıq tölemderdiñ tarifi tömendetildi. Onı töleu üşin asa mwqtaj jandar qosımşa kömek aladı. 2 millionğa juıq azamattıñ nesie töleu merzimi keyinge şegerildi. Qoljetimdi nesie beru, köktemgi egis nauqanın jürgizu, jwmıs orındarın aşu jäne saqtau üşin aytarlıqtay qarajat bölindi», – dep mälimdedi memleket basşısı.

Tötenşe jağday kezinde 700 mıñnan astam kompaniya men käsipkerlerdiñ salıq jüktemesi azaytıldı. Sol arqılı olar 1 trillion teñgege juıq qarjı ünemdelgen körinedi.

Dağdarıstan keyingi damu josparı

Koronavirus pandemiyası bükil dünie jüzindegi elderdiñ ekonomikasın twralatıp tastağanı anıq. Epidemiya saldarı tipti wzaqqa sozılatın ekonomikalıq dağdarısqa alıp kelui mümkin. Prezident tapsırmasımen, Tötenşe jağday rejimin qamtamasız etu jönindegi komissiya Ekonomikalıq ösimdi qalpına keltiru jönindegi memlekettik komissiya bolıp qayta qwrıladı. Olar el ekonomikasın jandandırudıñ keşendi josparın äzirleydi jäne jospar juıq arada bekitiledi. Al, memlekettik organdar onı jüzege asırudıñ barlıq joldarın mwqiyat pısıqtauı qajet.

«Dağdarıstıñ kürdeli kezeñin qalay eñseretinimiz, elimizdi jäne ekonomikanı odan äri damuğa qalay beyimdeytinimiz osığan baylanıstı. Biz dağdarıs saldarınan älemdegi ahualdıñ jäne wlttıq ekonomikanıñ tübegeyli özgergenin anıq körip otırmız. Qazirgi ahual men faktorlar, aldağı özgerister 2025 jılğa deyingi strategiyalıq damu josparınıñ jaña nwsqasında eskeriluge tiis», –dedi Toqaev.

Prezidenttiñ sözinşe, elde qarjı rezervi jetkilikti jäne memleket qarızınıñ kölemi mümkindigimizge oraylas. Endi dağdarıs jäne odan keyingi damu kezinde barşa azamattardıñ ömiri men densaulığın saqtauğa basımdıq beriledi. Äri otandastırımızdıñ tabısın arttıru, biznesti qoldau jäne onı damıtu josparlanuda. Sonday-aq, bilim jäne ğılım jüyesin jetildiru közdelgen. Toqaev Ükimetke juıq arada eñ özekti degen mäselelerdi şeşu qajettigin alğa tapsırdı.

 «Jwmıspen qamtu jol kartası» bağdarlamasın jüzege asıruğa 1 trillion teñgege juıq qarjı bölinedi

Qomaqtı qarajat şağın biznesti nesieleuge de jiberiledi. Biraq, qarjılandırılıp jatqan jobalar ekonomikalıq tabıs äkeletin jäne eñ aldımen jaña jwmıs orındarın aşuı tiis. Qazına aqşasın oñdı-soldı şaşpay, maqsattı jwmsaluın qwzırlı orındar baqılauı qajet.

«Osığan oray, mektep, auruhana jäne basqa da nısandar salınıp, jañğırtu jwmıstarı jürgiziluge tiis. Birkelki nısandardıñ är aymaqtağı qwnı öte alşaq boluına jol bermeu asa mañızdı. Ökinişke qaray, mwnday jağday bizde köp kezdesedi», – dedi prezident Toqaev.

Jüzege asqan jobalardıñ äleumettik-ekonomikalıq tiimdiligine keyinnen taldau jasaladı

42 500 äleumettik tölem aluğa ötiniş bergen jwmıssızdarğa qoldau körsetiledi

Memleket basşısınıñ aytuınşa, tötenşe jağday kezinde tağayındalğan äleumettik tölemdi aluşılardıñ 40 payızdan astamı – birıñğay jiıntıq tölemdi alğaş ret tölegender. Mwnday azamattar memlekettik kömekti qajet etetinder, sondıqtan olardı ekonomikağa barınşa tartu qajet, dedi  Toqaev.

«Bwl adamdardıñ qaytadan «köleñkege» ketip, öz problemalarımen qaluğa jol bermeu kerek. Qiın jağdaylar tuındağan kezde memlekettik qoldauğa, äleumettik qorğauğa, bolaşaqta layıqtı zeynetaqığa, eñ aldımen, resmi jwmıs isteytin, salıq töleytin adamdar sene aladı. Sondıqtan däl osınday azamattar uaqıtşa jwmıssızdarmen qatar Ükimet pen äkimderdiñ jiti nazarında boluı tiis», – dedi ol.

Narıqtıq ekonomika jağdayında ärkim uaqıtşa jwmısınan ayırıluı mümkin ekendigin alğa tartqan prezident, Ükimetke eñbek birjasında tirkeudi mümkindiginşe jeñildetudi, räsimderdi şektep, jwmıssızdıq märtebesin jäne oğan baylanıstı jeñildikter alu uaqıtın qısqartudı tapsırdı.

"The Qazaq Times"