توقاەۆ تج رەجيمىن توقتاتۋ تۋرالى مالىمدەمە جاسادى

پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ توتەنشە جاعداي رەجيمىن جۇرگىزۋگە جاۋاپتى مەملەكەتتىك كوميسسيانىڭ قورىتىندى جيىنىن وتكىزدى.

دۇيسەنبى كۇنى، قازاقستاندا كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىنىڭ تارالۋىنا بايلانىستى 15 ناۋرىز جاريالانعان توتەنشە جاعداي رەجيمى زاڭنامادا كورسەتىلگەندەي 2 ايدان سوڭ اياقتالدى.  بۇگىن كۇندىز اقوردا «مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ توتەنشە جاعداي رەجيمىن قامتاماسىز ەتۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميسسيانىڭ قورىتىندى وتىرىسىندا سويلەگەن ءسوزىن» جاريالادى. ادەتتەگىدەي مالىمدەمەدەگى مەملەكەتتىك ءتىل وگەيلىك كورگەن. ولاي دەيتىنىمىز بايانداماداعى بارلىق 2760 ءسوزدىڭ تەك 37%-ى عانا، ياعني 1025 ءسوزى قازاقشا، قالعانى ورىس تىلىندە جازىلعان. پرەزيدەنت ءسوز ەتكەن نەگىزگى 7 ماسەلەنىڭ تەك ەكىنشىسى عانا قازاقشا. بۇل – ءبىرىنشى رەت ەمەس. «قازاق ءتىلى ۇلتارالىق تىلگە اينالۋى ءتيىس» دەگەن ۇستانىمداعى پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ قوامدىق يميدجىنە جاۋاپتى حاتشىلارى مەن سپيچ جازارماندارى ۇنەمى ورىس تىلىنە باسىمدىق بەرىپ كەلەدى.

مەملەكەت باسشىسى قوزعاعان ماسەلەلەر جونىندە اشىق دەرەكتەردەگى جانە اقوردانىڭ «ورىسشىل» ماتەريالىنان نەگىزگى تەزيستەردى ۇسىنامىز.

«ىندەتتىڭ شارىقتاۋ شەگىنەن وتتىك، دەگەنمەن كارانتين شارالارى جالعاسا بەرەدى»

سوڭعى ەكى اي ەلىمىز ءۇشىن اۋىر سىناق بولدى. دەگەنمەن، ىندەت تولىعىمەن جويىلعان جوق. پاندەميا حالىقتىڭ دەنساۋلىعىنا ءالى دە قاۋىپ ءتوندىرىپ تۇر. سوندىقتان، مەملەكەت باسشىسى توتەنشە جاعداي رەجيمى اياقتالعانىمەن، كارانتيندىك شەكتەۋلەر ءار وڭىردەگى جاعدايدىڭ جاقسارۋىنا قاراي بىرتىندەپ الىناتىنىن جەتكىزدى. قازىردىڭ وزىندە كوپتەگەن سالانىڭ قىزمەتى قالپىنا كەلىپ، 1 ميلليوننان استام ازامات جۇمىسقا شىقتى. بۇگىننەن باستاپ ەلىمىز بويىنشا بىرقاتار دۇكەندەر اشىلادى، ءسان سالوندارى، ءبىلىم ورتالىقتارى جانە تاعى باسقا نىسانداردىڭ قىزمەتى قايتا جاندانادى.

«ساياباقتار اشىلادى. جولاۋشىلارعا ارنالعان اۋە تاسىمالىنىڭ جۇمىسى قالپىنا كەلەدى. بۇعان دەيىن 6 قالانىڭ اۋەجايى اشىلعان بولاتىن. ەندى وعان تاعى 7 قالا قوسىلادى. كوپتەگەن شەكتەۋلەر الىنىپ تاستالدى. الايدا، كۇندەلىكتى ومىردە ساقتىق شارالارىن قاتاڭ ۇستانعان ءجون»، – مەملەكەت باسشىسى.

جاڭا سانيتارلىق ەرەجەلەر ءازىرلەنەدى

مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىمەن، ۇكىمەت جاڭا سانيتارلىق ەرەجەلەردى دايىنداپ، ەنگىزەدى. شاعىن، ورتا، ءىرى كومپانيالار جاڭا ەرەجەلەرگە سايكەس جۇمىس ىستەيدى. وبلىستار اراسىنداعى كولىك قاتىناسىنا قاتىستى شەكتەۋلەر قالا بەرەدى. قوعامدىق كولىكتەر جارتىلاي جۇكتەمەمەن جۇمىس ىستەيدى. ال، جولاۋشىلاردان بەتپەردە تاعۋ تالاپ ەتىلەدى.

«الەۋمەتتىك اراقاشىقتىقتى ساقتاۋ، كوپشىلىك جينالعان جەردە بەتپەردە تاعىپ ءجۇرۋ قالىپتى جاعدايعا اينالۋعا ءتيىس. كوشەدە توپتاسىپ جۇرەتىندەر 3 ادامنان اسپاۋى كەرەك. مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ 50 پايىزى قاشىقتان جۇمىس ىستەي بەرەدى. جەكە كاسىپورىن باسشىلارى قانشا قىزمەتكەردى جۇمىسقا شىعاراتىنىن وزدەرى انىقتاۋعا ءتيىس. جۇرتتىڭ كوبى ءالى دە ۇيدە وتىرا تۇرعانى دۇرىس بولار ەدى. بۇل – ەڭ الدىمەن، ادامداردىڭ قاۋىپسىزدىگىنە بايلانىستى ماسەلە. جۇمىس ورنىندا الەۋمەتتىك ارا قاشىقتىق جانە قاتاڭ سانيتارلىق رەجيم ساقتالۋى قاجەت»، – دەدى پرەزيدەنت ءوز سوزىندە.

«ىندەتتىڭ ەكىنشى تولقىنى باستالۋى مۇمكىن»

جەر شارىن قۇرساۋىنا العان كەسەلدىڭ قاۋپى ءالى دە سەيىلگەن جوق. سوندىقتان، پرەزيدەنت حالىقتى ءوز دەنساۋلىعىنا نەمقۇرايلى قاراماي، بارىنشا ساقتانىپ جۇرۋگە شاقىردى. ىندەت قايتا ورشىگەن جاعدايدا ۇكىمەت ناقتى شۇعىل ءىس-قيمىل جوسپارىن دايىندايدى.

«مەنىڭ تاپسىرمام بويىنشا ەلىمىزدە داعدارىسقا قارسى شارالاردىڭ ەكى توپتاماسى جۇزەگە اسىرىلۋدا. 4,5 ميلليوننان استام ادامعا 42 500 تەڭگە كولەمىندە قارجىلاي كومەك كورسەتىلۋدە. 1 ميلليوننان استام ازاماتقا ازىق-تۇلىك پەن تۇرمىستىق زاتتار ۇلەستىرىلۋدە. كوممۋنالدىق تولەمدەردىڭ ءتاريفى تومەندەتىلدى. ونى تولەۋ ءۇشىن اسا مۇقتاج جاندار قوسىمشا كومەك الادى. 2 ميلليونعا جۋىق ازاماتتىڭ نەسيە تولەۋ مەرزىمى كەيىنگە شەگەرىلدى. قولجەتىمدى نەسيە بەرۋ، كوكتەمگى ەگىس ناۋقانىن جۇرگىزۋ، جۇمىس ورىندارىن اشۋ جانە ساقتاۋ ءۇشىن ايتارلىقتاي قاراجات ءبولىندى»، – دەپ مالىمدەدى مەملەكەت باسشىسى.

توتەنشە جاعداي كەزىندە 700 مىڭنان استام كومپانيا مەن كاسىپكەرلەردىڭ سالىق جۇكتەمەسى ازايتىلدى. سول ارقىلى ولار 1 تريلليون تەڭگەگە جۋىق قارجى ۇنەمدەلگەن كورىنەدى.

داعدارىستان كەيىنگى دامۋ جوسپارى

كوروناۆيرۋس پاندەمياسى بۇكىل دۇنيە جۇزىندەگى ەلدەردىڭ ەكونوميكاسىن تۇرالاتىپ تاستاعانى انىق. ەپيدەميا سالدارى ءتىپتى ۇزاققا سوزىلاتىن ەكونوميكالىق داعدارىسقا الىپ كەلۋى مۇمكىن. پرەزيدەنت تاپسىرماسىمەن، توتەنشە جاعداي رەجيمىن قامتاماسىز ەتۋ جونىندەگى كوميسسيا ەكونوميكالىق ءوسىمدى قالپىنا كەلتىرۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميسسيا بولىپ قايتا قۇرىلادى. ولار ەل ەكونوميكاسىن جانداندىرۋدىڭ كەشەندى جوسپارىن ازىرلەيدى جانە جوسپار جۋىق ارادا بەكىتىلەدى. ال، مەملەكەتتىك ورگاندار ونى جۇزەگە اسىرۋدىڭ بارلىق جولدارىن مۇقيات پىسىقتاۋى قاجەت.

«داعدارىستىڭ كۇردەلى كەزەڭىن قالاي ەڭسەرەتىنىمىز، ەلىمىزدى جانە ەكونوميكانى ودان ءارى دامۋعا قالاي بەيىمدەيتىنىمىز وسىعان بايلانىستى. ءبىز داعدارىس سالدارىنان الەمدەگى احۋالدىڭ جانە ۇلتتىق ەكونوميكانىڭ تۇبەگەيلى وزگەرگەنىن انىق كورىپ وتىرمىز. قازىرگى احۋال مەن فاكتورلار، الداعى وزگەرىستەر 2025 جىلعا دەيىنگى ستراتەگيالىق دامۋ جوسپارىنىڭ جاڭا نۇسقاسىندا ەسكەرىلۋگە ءتيىس»، –دەدى توقاەۆ.

پرەزيدەنتتىڭ سوزىنشە، ەلدە قارجى رەزەرۆى جەتكىلىكتى جانە مەملەكەت قارىزىنىڭ كولەمى مۇمكىندىگىمىزگە ورايلاس. ەندى داعدارىس جانە ودان كەيىنگى دامۋ كەزىندە بارشا ازاماتتاردىڭ ءومىرى مەن دەنساۋلىعىن ساقتاۋعا باسىمدىق بەرىلەدى. ءارى وتانداستىرىمىزدىڭ تابىسىن ارتتىرۋ، بيزنەستى قولداۋ جانە ونى دامىتۋ جوسپارلانۋدا. سونداي-اق، ءبىلىم جانە عىلىم جۇيەسىن جەتىلدىرۋ كوزدەلگەن. توقاەۆ ۇكىمەتكە جۋىق ارادا ەڭ وزەكتى دەگەن ماسەلەلەردى شەشۋ قاجەتتىگىن العا تاپسىردى.

 «جۇمىسپەن قامتۋ جول كارتاسى» باعدارلاماسىن جءۇزەگە اسىرۋعا 1 تريلليون تەڭگەگە جۋىق قارجى بءولىنەدى

قوماقتى قاراجات شاعىن بيزنەستى نەسيەلەۋگە دە جىبەرىلەدى. بىراق، قارجىلاندىرىلىپ جاتقان جوبالار ەكونوميكالىق تابىس اكەلەتىن جانە ەڭ الدىمەن جاڭا جۇمىس ورىندارىن اشۋى ءتيىس. قازىنا اقشاسىن وڭدى-سولدى شاشپاي، ماقساتتى جۇمسالۋىن قۇزىرلى ورىندار باقىلاۋى قاجەت.

«وسىعان وراي، مەكتەپ، اۋرۋحانا جانە باسقا دا نىساندار سالىنىپ، جاڭعىرتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋگە ءتيىس. بىركەلكى نىسانداردىڭ ءار ايماقتاعى قۇنى وتە الشاق بولۋىنا جول بەرمەۋ اسا ماڭىزدى. وكىنىشكە قاراي، مۇنداي جاعداي بىزدە كوپ كەزدەسەدى»، – دەدى پرەزيدەنت توقاەۆ.

جۇزەگە اسقان جوبالاردىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق تيىمدىلىگىنە كەيىننەن تالداۋ جاسالادى

42 500 ءالەۋمەتتىك تءولەم الۋعا ءوءتىنىش بەرگەن جۇمىسسىزدارعا قولداۋ كءورسەتىلەدى

مەملەكەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، توتەنشە جاعداي كەزىندە تاعايىندالعان الەۋمەتتىك تولەمدى الۋشىلاردىڭ 40 پايىزدان استامى – بىرىڭعاي جيىنتىق تولەمدى العاش رەت تولەگەندەر. مۇنداي ازاماتتار مەملەكەتتىك كومەكتى قاجەت ەتەتىندەر، سوندىقتان ولاردى ەكونوميكاعا بارىنشا تارتۋ قاجەت، دەدى  توقاەۆ.

«بۇل ادامداردىڭ قايتادان «كولەڭكەگە» كەتىپ، ءوز پروبلەمالارىمەن قالۋعا جول بەرمەۋ كەرەك. قيىن جاعدايلار تۋىنداعان كەزدە مەملەكەتتىك قولداۋعا، الەۋمەتتىك قورعاۋعا، بولاشاقتا لايىقتى زەينەتاقىعا، ەڭ الدىمەن، رەسمي جۇمىس ىستەيتىن، سالىق تولەيتىن ادامدار سەنە الادى. سوندىقتان ءدال وسىنداي ازاماتتار ۋاقىتشا جۇمىسسىزدارمەن قاتار ۇكىمەت پەن اكىمدەردىڭ ءجىتى نازارىندا بولۋى ءتيىس»، – دەدى ول.

نارىقتىق ەكونوميكا جاعدايىندا اركىم ۋاقىتشا جۇمىسىنان ايىرىلۋى مۇمكىن ەكەندىگىن العا تارتقان پرەزيدەنت، ۇكىمەتكە ەڭبەك بيرجاسىندا تىركەۋدى مۇمكىندىگىنشە جەڭىلدەتۋدى، راسىمدەردى شەكتەپ، جۇمىسسىزدىق مارتەبەسىن جانە وعان بايلانىستى جەڭىلدىكتەر الۋ ۋاقىتىن قىسقارتۋدى تاپسىردى.

"The Qazaq Times"