Tälipterdiñ qolında mıñnan astam twtqın bar. Foto: VOA.

Ötken aptanıñ soñında Auğanstandağı tälipter men AQŞ arasında kelissözder ötti. Söz bolğanı Auğanstandağı 18 jılğa sozılğan soğıstı toqtatu. Keşe tälipterdiñ jetekşileri jariyalağan mälimette aqpannıñ soñına qaray atalğan kelissöz boyınşa beybitşilik kelisimge qol qoyatındarın bildirdi.

AQŞ ökilderine silteme jasağan aqparat qwraldarı taraptardıñ uaqıtşa soğıs toqtatuğa keliskenin, eger bwl kelisim sätti jüzege asatın bolsa, AQŞ Auğanstandağı barlıq äskerin şığaratını habarlağan. Talibannıñ jetekşileriniñ biri, Dohadağı kelissöz tobınıñ müşesi Abdulla salam Hafani taratqan mälimdemede, soğıs toqtatu turalı kelisimge osı aydıñ soñına qaray Katar astanası Dohada qol qoyuğa şaqıratını aytılğan. Taraptar Dohada 18 ay boyı kelissöz jürgizip kelgen edi.

Mälimdemege säykes, AQŞ pen tälipter arasındağı dialog procesi soñına şıqqan. «Qos tarap beybitşilik kelisiminiñ tüpkilikti mätinin dayındap bolğa». «Taliban»-AQŞ arasındağı qol qoyu räsimine kuä boluğa Auğanstandağı sayasi top ökilderinen tıs, barlıq körşiles elderdiñ, BWW Qauipsizdik Keñesiniñ, Islam elderiniñ jäne Europalıq Odaqtıñ ökilderi de şaqırılmaq. Bwdan tıs, taraptar kelisimge qol qoyğannan keyin AQŞ twtqındağı 5 mıñ «Taliban» müşesin bosatadı, al «Taliban» da öz kezeginde mıñğa juıq twtqındı bosatuı kerek.

Joğarı da atap ötkenimizdey, osı kelisim jüzege asu üşin eñ äueli 7 kündik atıs toqtatu kelisimi orındaluı kerek. Ülken soğıstı toqtatu üşin 7 kündik atıs toqtatu merzimi qısqa bolıp köringenimen, Auğanstan üşin bir apta boyı jarılıssız, atıs-şabıssız ötkizu de oñay bolmaq emes. Eger tälipter sözinde twrsa ğana AQŞ tarabı kelisimge qol qoyadı. Qazirge bwl atıs toqtatu aptasınıñ qay künder aralığına belgilengeni anıq emes. Tälipterdiñ mälimdemesine qarağanda 22 aqpannan bastap küşine enetin uaqıttıq kelisim boluı mümkin.

Täliptermen kelissöz procesiniñ soñına şıqqanın AQŞ ökilderi de rastadı. Olar da tälipter eldegi zorlıq-zombılıqtı toqtatu turalı uädelerinde twrsa kelisimge qol qoyu üşin kelissöz üsteline oralatındarın aytadı. Degenmen, eki jaqta Auğanstandağı soğıs pen janjaldı toqtatu üşin işki kelissözderdiñ qaşan bastalatının turalı anıq mälimet bermegen.

Ärine, Qwrama Ştat äskerleri elden şığıp ketisimen tälipterdiñ soğısatın jauı bolmay qalmaydı. Tälipter eldegi resmi bilikti qwlatıp, twtas Auğanstan territoriyasın öz qaramağına alğısı keledi. Auğanstan resmi biliginiñ eldegi bedeli soñğı jıldarı tömendep ketti jäne qarulı küşi de älsiz. Qwrama Ştat qoldauınan ayırılsa olardıñ tälipterge qarsı tötep berui qiın. Al, AQŞ qorğanıs ministri Mark Esper jasağan mälimdemesinde AQŞ-tıñ äskerleri Auğanstannan bir jola ketedi degendi joqqa şığarğan edi. Ol bir apta bwrın Myunhendegi qauipsizdik keñesinde beybitşilik kelissözderiniñ nätijesinde AQŞ-tıñ Auğanstandağı äsker sanı 13 mıñnan 8 mıñ 500 jauıngerge qısqartıluı mümkin ekenin aytadı. Esper osını ayta otırıp «AQŞ lañkesterge qarsı küresti toqtatpaydı» degen wranğa jaqın sözin qaytalağan edi.

Bwl mäseleniñ bir ğana jağı. Auğanstan mäselesiniñ qırı köp. Bwl arada iri derjavalardıñ da strategiyalıq oyındarı jürip jatır. Bwdan birer jıl bwrın Irak pen Süriyada jeñilis tapqan DAIŞ terrorlıq toptarı Auğanstanğa jinalıp jatqanı turalı habarlar tarağan. Osığan qarap aldağı uaqıtta Auğanstanda jaña oyınnıñ şımıldığı aşıluı mümkin dep boljasa da boladı. Bwl Ortalıq Aziya üşin qauipti oyın boluı da mümkin. Şın mänisinde, Auğanstanda nağız oyınşınıñ kim ekeni közqaraqtı jwrtqa belgili. Tälipter de, Auğanstannıñ resmi biligi de, kerek dese DAIŞ terrorları da oyınşı emes, şahmat tastarı boluı ğajap emes.

“The Qazaq Times”