Körneki suret. NASA bayqauında üzdik dep tanılğan kartinada älem tarihındağı eñ ülken tört oqiğa: 1851, 1908, 2008 jäne 2019 jıldardağı oqiğalar körsetilgen.

«Putin öz josparlarına eş nwqsan keltirmedi. Ol kezekti qwpiya operaciyasına kiristi. Prezident tarapınan payda bolğan senimsizdik sayasi elitanı teñgerimsizdikke alıp keldi. Biraq bwl äreket Putindi orğa jıqpaydı, memlekettik sayasattıñ özegi bop qaluğa septigin tigizedi». The New York Times basılımı Resey ükimetiniñ otstavkası jöninde osılay deydi.

Küni keşe joldauında Konstituciyağa özgerister engizip, ükimetti otstavkağa ketiru turalı şeşim qabıldağan Resey prezidenti Vladimir Putinniñ bwl qadamı jöninde älemdik közqaras ekige bölingen.

De-fakto: Putin «qazaqstandıq nwsqanı» tañdadı

Batıs sarapşılarınıñ Reseydegi auıs-tüyis jayında pikirleri Qazaqstandı aynalıp ötken joq. Financial Times Resey prezidenti ükimetti otstavkağa ketiru arqılı öz abıroyın saqtap qalğısı keletinin jazğan. De-yure twrğısında Putin biliginiñ jartısı Dumağa ötkenmen, de-faktoda ol barlıq instituttarğa ıqpal etuşi küş atanadı. YAğni bwl oyında Putin «qazaqstandıq nwsqanı» tañdağan: Qazaqstanda prezidenttik jüye bolğanmen, eks-prezident Nazarbaevtıñ barlıq saladağı ıqpalı qos bilik fenomenin tuğızıp otır. Demek, Putin bwl sayasi oyında körşi memlekettiñ izin jalğap, avtoritarizmniñ jarqın mısalın körsetip otır deydi sarapşılar.

Franciyalıq Le Monde basılımı: «Bastı dünie – 67 jasta bolsa da bilikti basqarıp otırğan Putinniñ sayasi jüyesi. Memlekettik Keñes, basqa da organdardıñ küşeyui äli künge deyin kümändi. Bwl jayt 2019 jılı prezident qızmetinen ketken, biraq Wlttıq Qauipsizdik Keñesiniñ basşısı retinde sayasi sahnada bastı rölin saqtap kele jatqan Qazaqstannıñ bwrınğı basşısı N.Nazarbaevtıñ josparın eske saladı», – dep jazğan.

«Putin mırza öz biliginiñ kem degende bir böligin Duma qwzırına ötkizgenmen, mwrager turalı jaq aşpaydı. Medvedevten basqa, bwl rölge kandidattar retinde Mäskeu meri Sergey Sobyanin, Qorğanıs ministrliginiñ basşısı Sergey Şoygu, vice-prem'era Dmitriy Kozak, bwrınğı oqqağar Aleksey Dyumin jäne Putin Mariya men Ekaterinanı qosqanda ondağan adamdı atauğa boladı», – dep jazdı Financial Times.

Francuz gazeti Liberation: «Putin prezident lauazımın ielenetin bolaşaq mwragerin qatañ baqılauğa aluı mümkin. Qanşa jerden jaña prezident bilikke kelse de, barlıq instituttar Putin qaramağında boladı. Osı uaqıtqa deyin ol barlıq jüyeni josparlağan. YAğni zañ jüzinde ökilettilik toqtasa da, Putinniñ ıqpalı bwrınğıday jalğasa beredi»,– deydi.

Putin jäne Medvedev. Foto: http://img.gazeta.ru

Putin özin qorğauğa barın saladı

2004-2008 jıldar aralığında Britaniyanıñ Reseydegi elşisi bolğan Toni Brenton: «Ärine, Putinniñ problemaları bar. Ekonomikalıq qiındıqtar qol astındağı ükimet abıroyına nwqsan keltirdi. Onıñ prezidenttik merzimi ayaqtalğan kezde yağni 2024 jıldan keyin bastalatın jeke probleması da bar. Sol sebepti onıñ qazirgi äreketin sol problemalardı şeşuge talpınısı dep bağalauğa boladı. Putin mälimdemesinen tüsingenimizdey, prezident biliginiñ jartısı Parlamentke jäne Memlekettik keñeske ötedi. Endi Putin öziniñ sayasi tağdırına baqılau jasamaq. Bwl äreketterdiñ barlığı Putinniñ 2024 jıldan keyin öz-özin qorğauğa bağıttalğan. Onıñ üstine Putinniñ Belarus'pen odaqtas memleket qwru turalı josparı soñğı birneşe apta işinde qwldıray bastadı», – deydi.

The New York Times Putin men Medvedev büginge deyin barlıq sayasi qadamdı aldın ala josparlap, birlese äreket etti deydi. Mäselen, Medvedev prezident kreslosın ielenip, bir jıldan keyin Putinniñ qaytıp kelui de rokirovka bolatın.

Wall Street Journal redakciyası «Ekonomikanıñ älsireuine jäne Batıs elderi sankciyalarınıñ artuına qaramastan, twraqtılıqtı satuğa tırısqan prem'er Medvedevtiñ otstavkağa ketui – Resey sayasatı üşin qiındıq tuğızadı» dep sanaydı.

Bloomberg saytı Resey biligindegi özgeris soñğı on jıl boyı özgerissiz qalğan jüyeni alğa süyreui mümkin deydi.

De-yure: Putinge keregi – öz ambiciyası joq şeneunik

Londonğa qarastı Kingz-kolledji, Resey institutınıñ direktorı Sem Grin Reseydegi qazirgi auıs-tüyis Putinniñ avtoritetin ayranday tökpes üşin jasalıp otır dep sanaydı. Sem Grin: «Bwl äreketten kütiletin nätije oñtaylı dep ayta almaymın. Sebebi Duma men memlekettik keñes rölin salıstırğanda, taraptar mindetti türde Putinniñ ığına jığıladı», – deydi. Professor Sem Grinniñ pikirinşe, Medvedev o basta öz pikirin aytpaytın, ambiciyası joq adam bolatın. Medvedev ketken jağdayda tağı da onıñ ornın maqsatı, pikiri joq adam basadı. Sebebi, Putinge sonday adamdar auaday qajet.

VVS-diñ orıs bölimi Putin izbasar tañdau twrmaq, bilikti uıstan şığarğısı kelmeytinin jazğan. Sebebi, Putin özi prezident bolmağan jağdayda, Resey qwrdımğa ketedi dep sanaydı.

The Guardian basılımı Medvedevtiñ qısqaşa ömirbayanın jariyalap, «Medvedev Putinniñ köleñkesinen şıqpadı. Biraq Putinniñ Medvedev otstavkası turalı şeşimin qalıptı dep qabıldağan jön: ükimet apparatındağı Medvedevtiñ ıqpalı älsirep ketti» – deydi.

Sky News tilşisi Diana Mangay: «Dmitriy Medvedev sayasi küş retinde endi joq. Tayau uaqıtta bizdi jalpıwlttıq referendum kütip twr. Biraq Putin wsınğan şaralar prezidenttik bilikti älsiretip, parlament pen prem'er-ministrdi küşeytedi. 2024 jıldan keyin Putin ökilettiligi keñeytiletin Memlekettik keñesti basqara aladı», – dep jazğan. Putin wsınğan qwrılımdı avtor «imperiyalıq antikvariat» dep atağan.

Kolumbiya universitetiniñ professorı, postkeñestik elder boyınşa maman Timoti Fray Washington Post basılımında: «Putin 2024 jıldan keyin bilikte qalu üşin Konstituciyadağı özgeristerdi paydalana aladı», – degen.

The Insider saytınıñ bas redaktorı Roman Dobrohotov: «Putin prem'er-ministr nemese Memlekettik keñesti basqaradı» – degen gipoteza jasaptı.

Ayta keteyik, 15 qañtarda Resey prezidenti Vladimir Putin Ükimet otstavkasın qabıldadı. Endi jaña ministrler kabineti qwrılğanşa, 2018 jıldıñ mamırında qwrılğan ükimet öz mindetin atqara beredi. Al Vladimir Putin Dmitriy Medvedevke Qauipsizdik keñesi basşısınıñ orınbasarı qızmetin atqarudı wsınıp otır. Biraq äzirge mwnday lauazım joq.

"The Qazaq Times"