Resey Afrikada ne istep jatır: Jaldanbalı armiya qaupi

Soñğı jıldarı Batıs aqparat keñistiginde Resey men Qıtaydıñ Afrikadağı qadamdarı jii aytıluda. Qıtaydıñ Afrikadağı qadamdarı köpke belgili. Bwl taqırıp bwdan bwrın da saytımızda jäne özgede qazaq tildi aqparat keñistiginde aytılıp keldi. Al, Reseydiñ «Qara qwrlıqtağı» äreketi turalı köpke birdey tanıs bolmasa kerek. Bwl taqırıp Soçi qalasında ötip jatqan Resey-Afrika sammitine baylanıstı kün tärtipte twr dese de boladı.

Soçidegi sammit. Foto: Reyter

Mäskeudiñ Afrikadağı ayaq alısı

Ötken ğasırdağı «Qırği qabaq soğıs jıldarı» («Suıq soğıs» dep te ataladı) Keñes odağı Afrikadağı eñ ıqpaldı elderdiñ biri bolıp keldi. Keñes odağı ıdırağannan keyin Mäskeu bwl qwrlıqtağı sayasi, ekonomikalıq, äskeri ıqpalın bwrınğıday saqtap qala almadı. Tek, Putin biligi twsında ğana Mäskeudiñ Afrikadağı äreketteri jandana tüsti. Äsirese, soñğı jıldarı Resey Afrikada belsendiligimen közge tüsip keledi.

Resey prezidenti Vladimir Putin bir retki mälimdemesinde Afrika elderimen qarım-qatınastı nığaytu Reseydiñ sırtqı sayasatınıñ mañızdı böligi bolatının aytqan edi. Reseydiñ Afrikadağı maqsatın ärkim är türli joridı. Biraq, qanday bolmasın Mäskeu Afrikada Keñes odağı kezindegi ıqpalın qayta tiriltkisi keleri anıq körnedi. Bwğan Putinniñ sözi de dälel.

Resey Afrikamen qanday bağıtta jwmıs jasap keledi.

Soçidağı jiın sauda qarım-qatınastarın bastı taqırıp etti. Osı sammittiñ aldında Resey prezidenti TASS aqparattıq agenttigine bergen swhbatında Reseydiñ Afrikadağı qarım-qatınasın damıtu bağıttarın sanap körsetken.

Olar mınalar:

Sayasi jäne diplomatiyalıq qoldau;
Qorğanıs-qauipsizdik salasında kömek beru;
Ekonomikalıq kömek;
Densaulıq saqtau salasındağı kömek;
Gumanitarlıq kömek körsetu;
Bilim beru tarmağı boyınşa istestik ornatu.

Batıs neden alañdadı?

Batıs aqparat keñistiginiñ bwl taqırıptardı köptep qauzaytın jöni bar. Batıs elderi Reseydiñ Afrikadağı äreketterinen qauiptene bastadı. Sebebi, Afrikamen baylanıstağı keybir salalarda Resey Batıs elderiniñ aldına ozıp şıqtı. Soñğı jıldarı Mäskeu Afrikamen baylanıstı tipti de jiilete tüsti. Aytalıq, 2015 jıldan beri 12 afrikalıq lider Reseyge resmi sapar jasağan bolsa, sonıñ altauı 2018 jılı Kreml' tabaldırığın attağan.

Reseydiñ Afrikadağı ayaq alısı AQŞ-tı osı qwrlıqqa bağıttalğan jaña strategiyalıq jospar jasauğa mäjbür etti. Bıltır prezident Tramptıñ wlttıq qauipsizdik jönindegi keñesşisi Jon Bolton jaña strategiya jariyalay otırıp, Resey men Qıtaydıñ osı qwrlıqtağı ıqpalın teñ salmaqta wstap twru turalı josparımen tanıstırğan. AQŞ jaña strategiyası arqılı AQŞ pen Qıtaydıñ Afrikadağı ıqpalın ığıstırıp tastauğa tırıspaq. Biraq, AQŞ-tıñ bwrınğı şeneunikteri Uaşingtonnıñ Afrikadağı äreketteri jeterlik deñgeyde emes dep sınap keledi.

Jaldanbalı armiya qaupi qanday. Foto: Daily Express
Eñ qauiptisi äskeri ıntımaqtastıqtar

Resey Afrika qwrlığında äskeri qorğanıs salası boyınşa basımdıq ala bastadı. 2014 jıldan beri Resey Afrikadağı 14 elmen äskeri ıntımaqtastıq ornatıp ülgerdi. Nätijesinde, Afrika orıs qaru-jaraqtarınıñ ekinşi ülken bazarına aynaldı. Statistikalıq mälimetterge jüginsek, Resey qaru-jaraq saudasınıñ 60 payızı Aziya elderine, 17 payızı Afrikağa, 16 payızı Batıs Aziyağa (Batısta Tayau Şığıs delinedi), 5,7 payızı Europağa, 1,3 payızı Amerika qwrlığında jasalğan. Ayta ketu kerek, älemdik qaru-jaraq saudasında AQŞ bäri birdey köş basın bermey keledi. Reseydiñ şetelderge satqan qaru-jarağı men onıñ sauda kölemin AQŞ-pen salıstıruğa mülde kelmeydi.

Degenmen, Afrikağa jöneltilgen orıs qarularınıñ basım köbi Aljirge jetkizilgen. Özge afrikalıq elderge satılğan qaru-jaraq mölşeri 3 payızğa jetpeydi. Afrikağa satılğan qaru-jaraqtar arasında äskeri wşaqtar, äskeri jäne tasımal tikwşaqtar, zımırandar men tankter de bar.

Reseydiñ jaldamalı äskerleri Afrikada

Äskeri ıntımaqtastıq ayasında birqatar Afrika elderinde Reseydiñ jaldamalı äskerleri bar. Olar afrikalıq ükimetterdiñ talabı boyınşa qarulı köterilisşilerge qarsı küresude. BWW beybitşilik küşterimen birge mindet atqarıp jürgen reseylik sarbazdar da bar.

Qazirge, Reseydiñ jaldanbalı äskerleri üş birdey Afrika elinde bayqalğan, aytalıq Ortalıq Afrika, Sudan jäne Liviya elderi. Eñ qızığı Afrikada äskeri ärekettermen aynalısıp otırğan Wagner attı jekelik äskeri kompaniya. Bwl kompaniyanıñ Kreml'men tığız baylanısta ekeni de aytıluda. Keybir äskeri sarapşılar, Afrikadağı jeke äskeri kompaniyalar Mäskeudiñ bwyrığına bağınadı.

Soñğı jıldarı älem elderi arasında jekelik äskeri kompaniyalardıñ taqırıbı jii aytılıp keledi. Negizinen memleketter men jekelik äskeri kompaniyalar arasındağı baylanıs köbirek talqılanuda. Äskeri kompaniyadağı jaldanbalı armiya Afrikada ken orındarın küzetu arqılı özin-özi qarjılandıra aladı. Bwğan qosa memleketterden astırtın qarjılıq qoldau da alatının belgili. Resey prezidenti jekelik äskeri kompaniyalar turalı pikirinde «olardıñ älemniñ jer-jerinde qızmet öteuine qwqığı bar» degen oyın aytqan. Eger sonday mümkindikke ie jäne qarulı armiyası bar jekelik kompaniyalar älemniñ jer-jerinde Mäskeudiñ bwyrığın orındaytın bolsa, bwnıñ nätijesi tım üreyli.

Sirge jiyar sözdi jalpı Afrika qwrlığındağı derjavalardıñ oyındarına tireuge boladı. Sayasi twraqsızdıqqa jäne kedeylik pen äleumettik dağdarıstı ondağan memleketterdiñ qayşılığına qaramastan derjavalardıñ Afrikada belsendi äreket etetininiñ sebebi aytpasa da tüsinikti. Afrika älemdegi jer astı baylıq qorı mol qwrlıqtardıñ biri. Osı tabiği ken jäne energiya baylığı alıptardı özine tartıp otır. Afrikadağı sayasi twraqsızdıqtıñ, memleketter arasındağı jäne öz işindegi qayşılıqtardıñ tez şeşim tappauına da sonıñ äseri mol. Bir sözben aytqanda älsiz elderdiñ baylığın derjavalar böliske salğısı keledi.

“The Qazaq Times”