Qıtay kompaniyasında tuğan dau: Azamattıq qoğam bes qazaqqa araşa swraydı

Qıtay azamattarımen bolğan töbeleske qatıstı bes qazaqstandıq Almatı oblıstıq sotınıñ sankciyasımen eki ayğa qamalğan. Bügin qoğamdıq rezonans tudırğan, qwzırlı organdarğa qatıstı köleñkeli twsı köp is boyınşa Almatıdağı Adam qwqıqtarı jönindegi qazaqstandıq halıqaralıq byuroda azamattıq qoğam belsendileri men qamalğandardıñ ökilderi arnayı baspasöz jiının ötkizdi.

Hronika

7 qazanda oblıs aumağındağı Aqsu audanında jol salıp jatqan «Citic Construction» komponiyasınıñ jwmısşıları arasında janjal tuıp, şeteldik jwmısşılardıñ jabıla soqqığa jığuınıñ saldarınan Qazaqstanda twraqtı twruğa rwqsatı bar Qıtay azamatı, 21 jastağı etnikalıq qazaq Qanat Jambıl jaraqattanğan edi. Kelesi küni, qazannıñ 8-i  atalmış kompaniyada jwmıs isteytin bes qazaqstandıq pen qırıq şaqtı qıtaylıq jwmısşılar arasında töbeles bolğan.

Jäbirlenuşi Jambıl Qanat:

– Bas injiner traktordı qağa bergen soñ, traktordan tüstim. «Jay iste. Äytpese ket», dedi. Jön swradım. Sol kezde kürekpen ayağımnan wrıp jiberdi. Artınşa, odan nege bwlay jasağanın swrap, jağasınan aldım. Sol kezde üş qıtaylıq azamat kelip, wra jöneldi. Men jerge qwlağannan keyin tepkiley bastadı. Sodan keyin ornımnan twrdım. Direktor kelip ajıratıp aldı. 

Resmi aqparattarğa qarağanda, töbelesten Qıtaydıñ tört azamatı türli dene jaraqatımen auruhanağa tüsken.

Almatı oblıstıq policiya departamentiniñ habarlauınşa,  aşınğan bes azamat «küdikti» esebinde alğaş bir ğana «Bwzaqılıq» babımen twtqındalğan.

Tekseris-zerdeleu jwmıstarı nätijesinde atışulı «Citic Construction» mekemesinde şeteldiñ 33 jwmısşısı zañsız jwmıs istep jürgeni anıqtalğan. Belsendilerdiñ aytuınşa, zañsız immigranttardı qızmetke tartqanı üşin kompaniyağa bilik «eşqanday ayıppwl, basqa da şaralar qoldanbağan, tek eskertu jasağan».

Jiın barısınan...

Advokat Läzzat Ahatova jäbirlenuşi qıtaylıq azamattardıñ eşbiri qoğam tarapınan «bes batır» atalıp ketken küdiktilerdiñ üstinen eşqanday arız tüsirmegenin aytadı. Onıñ sözinşe, «Belgisiz sebeptermen qwzırlı organdar  «qılmıs üstinen wstaldı» dep jazğan» äri ne soraqısı «kuägerler de, isti aşqan da, wstap otırğan da – qazaq azamattarı».

Eki jigittiñ tuıstarı jılu jiısıp, ärqaysısına 5 million teñge köleminde, sotqa deyin kepildikpen bosatuğa ärekettenip jatır.

Advokat osı aptanıñ jwma küni QK-tiñ 293-babı 3 bölimi, 107 babı 2-bölimi jäne 106 babı 2-bölimi boyınşa ayıptalıp, qazir Taldıqorğandağı tergeu izolyatorında otırğan jigitter (Berikbol Rısaldinov, Beybit jäne Nwrbol Mwhametalin, Sarqın men Erkin Salqanov)  bir-birimen bettestiriletinin ayttı.

Qwqıq qorğauşı Ahatova jergilikti jigitterdiñ şamına tigen janama faktor retinde «qıtaylardıñ qazaq qızın jabılıp zorlağanı» turalı qaueset äser etken boluı mümkin deydi. Jwrt arasına tarağan sıbısta «Qıtay jigitteri jabılıp, qazaqtıñ bir qızın zorlağan desedi. Qızdıñ ata-anası el sözinen tartınıp, tis jarmay otırğan körinedi».

Kelinşekteri köldep, balaları bozdap otırğan bez azamattıñ jayına qoğam erekşe alañdaulı. Belgili qoğam qayratkeri Rısbek Särsenbaywlı policiyanıñ «Qazaqstan azamattarına suıq äri qatañ qatınasuı, qıtaylıqtarğa jwmsaq közben qarauı – Nazarbaev bastap Toqaev jalğağan sayasatınıñ saldarı» dep sınadı.

Jurnalist Rısbek Särsenbaywlı öz sözinde:

– Eñ negizigi mäsele, bwl jerde memleket öz azamatatrınıñ müddesin qorğay almay otır. Qazaq biligi qazir investorlardı qwdayınday köredi. Töbesine tayrañdatıp qoydı. Qıtaymen jasalğan kelisim-şarttar jabıq. Bwl aşıq boluı kerek. 69 qıtay azamatınıñ zañsız jüruine kim jol berdi? Sonı anıqtap jazalau kerek. Jii reyd jasau qajet. Zañsız jürgen şeteldikterdi anıqtauğa qoğam belsendileride atsalısu kerek. Mına töbeleste qıtay azamattarı «perişte» boldı. Qazaqtar – qılmısker. Bwlay bolmaydı. Men qamauda jatqan, bir üydiñ jalğız wlı Berik Irısaldinovti kepilmen bosatu üşin atımdağı päterim men köligimdi kepilge qoyamın, – dep ağınan jarıldı.

Sonday-aq, is Taldıqorğanda tirkelgenimen, mwnday tereñ mäsele astana arqılı şeşiletinin, sondıqtan «qoğam talabın tikeley Aqordağa, arı qaray Kitaphanağa joldau qajettigin» söz qıldı.

Bir qızığı, belsendiler kuägerlerdiñ sözine kümänmen qaraydı. İske avtobus jürgizuşileri men policiya ökilin qosa eseptegende äzirge 3 kisi kuälik etuge tartılğan.

Köleñkeli twsı köp rezonanstıq iske qatıstı sekem tudıratın bastı jayttıñ biri – saraptama qorıtındısı dayın bolmay jatıp, eki birdey «auır dene jaraqatın keltirdi» degen baptardıñ qosarlanuı.

5 qazaq azamatınıñ advokatı Läzzat Ahatova. Foto: aşıq derekköz

«Qıtay azamattarınıñ auır dene jaraqattarın alğanına kümändimin. Auır dene jaraqatın alğan adam 21 kün auruhanada jatıp, sot sarapatamalıq qortındı şıqqan soñ ğana belgili boluı tiis. Bwl jerde olar bwnşa uaqıt em alğan joq. Saraptama qortındısın alğan soñ şağım keltirem. Ğalım Narimanwlı degen tergeuşi joğarıdağı baptarmen is qozğap jibergen. Bwl öte auır bap. Tergeuşi menen qaşıp jür, «dejurnıy» jauap beredi. Bes azamattıñ isi bir, onımen osı tergeuşi aynalısıp jatır»,  – dedi qızılağaştıq azamattardıñ advokatı Läzzat Ahatova.

Advokat «qaşqaqtap, wstatpay jürgen tergeuşi Ğalım Narimanwlına» qoyar birşama swraqtarı barın aytadı.

3 qıtaylıq pen 5 qazaqstandıqtıñ qılmısı birdey bola twra, kelimsekterdiñ jauapkerşilikten qwtılıp ketui azamattıq qoğamdı aşındırıp alğan tärizdi. Jiın soñına qaray, «Halıq qwrıltayı» qoğamdıq birlestigi Qazaqstan-Qıtay azamattarına qatıstı eki isti de (qamalğan bes qazaqstandıq, şegara kesip ötken eki etnikalıq qazaq) jiti baqılauğa alğanın habarlap, qoğamnan zañdıq twrğıda körsetiletin qızmetterge qoldau tanıtuın swradı.

"The Qazaq Times"