Gülnar Salıqbay: Seniñ qasıñda kün nwrsız, kök te alasa

Aqın, Gülnar Salıqbay

***

Seni kütu – balğa bwrış qosqanday,

Külim qağıp, kündiz Aydı tosqanday...

Seni kütu – jalınğa mwz salğanday,

Qamşımenen osqanday.

Seni kütu – bwlttıñ soqır közindey,

Quanğanday eşteñeni sezinbey.

Seni kütu - joqqa qoldı sozğanday,

Torğay qonğan güldiñ sınğan kezindey.

Seni kütu sudı qwmğa şaşqanday,

Qwbıjıqqa esigiñdi aşqanday.

Seni kütu qarağanday aynağa,

Sosın twra qaşqanday.

Seni kütu mwzdan şıraq jaqqanday,

Jaltırağan twzdan alqa taqqanday.

Seni kütu - jılap twrıp oñaşa,

Künniñ dämin tatqanday.

Seni kütu - bir ğajayıp ömirdey,

Kök aspanda twratwğın tögilmey.

Seni kütu - köleñkemen soğısu,

Eşqaşan da jeñilmey.

Seni kütu - adasqanday işiñde,

Ne bolmasa nan körgendey tüsiñde.

Seni kütu – appaq tasqa aynalu

Külip, älde jılap twrğan pişinde.

Seni kütu - kütulerdiñ qızığı,

Tilektiñ de eñ ädemi, tüzigi.

Kütem seni qara közim taldırıp,

Dünieniñ bitkeninşe qızılı!

Kütem seni. Közim ötkir, sözim şın.

Mwnday baqtan qalay adam bezinsin.

Kütem seni, jan tağınan tayğanşa.

Öytkeni, sen - özimsiñ!

***

Bir uıs kün tüsti kökten üzilip,

Jerdegi tün ketip qaldı bwzılıp.

Qara tüsti şappay alğan Qızılğa

Bükil älem qarap twrdı qızığıp.

Qara ayazdıñ basılğanday arını,

Jaylap aldı jılılıqtıñ sarını.

Bir uıs kün -

jürekterdi aralap -

Tek wrığa wnamaytın jarığı.

Toy özgerip, jerden basın köterdi oy,

Ketti nala, körsettim dep beker boy.

Qarañğılıq bilik qwrğan bwl jerge

Bir uıs kün bolsa jetedi eken ğoy...

***

Janıña jay tappay layıq,

Eşkimge tağa almay bir ayıp.

Jüresiñ jügeniñ süyretip,

Mwz basqan mwhittay mwñayıp.

Ayırıp ala men qwlasın,

Aqırı işiñnen tınasıñ.

Taltüste adasıp-adasıp,

Şirigen ağaştay sınasıñ.

Ne süymey nemese jerinbey,

Erteñge baruğa erinbey,

Söziñe bir şuaq tögilmey,

Köziñe eşteñe körinbey,

Ne toqtap,

nemese şaba almay,

Ne kerek ekenin taba almay,

Twmaudan twrğanday salbırap,

Tım qwrsa öziñe jağa almay,

Bolmaşı närseni swraysıñ,

Bolmaşı närsege jılaysıñ.

Biikke wmtılsañ, tayğanap,

Tağasız jorğaday qwlaysıñ.

Qızıqqa köziñdi süzbeysiñ,

Qaytadan bir ömir izdeysiñ.

Kiimin uaqıtqa wrlatıp,

Wyalğan jalañaş küzdeysiñ...

Nemese toydağı aştaysıñ,

Jürekten alınğan tastaysıñ.

Köñiliñ köz aşpay qamşıdan,

Esigiñdi eşkimge aşpaysıñ.

...Tün qara güldey bop aşılğan,

Bir säule qaldırmay qasıñnan.

Tolqınday soğasıñ jağanı,

Jinap ap küşiñdi şaşılğan.

Qwrğatıp köziñniñ wyasın,

Qaytadan qalıpqa sıyasıñ.

Bir säule jılt etse, özgerip,

Osınıñ barlığın qiyasıñ...

***

Qap-qara tün közi qızıl, tisi appaq...

Jarığıñdı şaynap jatır wsaqtap.

Wyqığa ket , tınıştıqqa oranıp,

Aydan tüsken aş säuleni qwşaqtap...

Jerdi wmıtıp japırağın jamılğan,

Şerdi wmıtıp jastan alqa tağınğan.

Wyıqtap ket dünieden alıstap,

Jeldi wmıtıp bağıtınan jañılğan.

Sende qalğan – tegin qiyal, tek tilek,

Sodan keyin jauır bolğan et-jürek.

Wyqığa ket ümitiñdi jastanıp,

Terezeñdi qara jañbır tepkilep...

***

Salqın küzde salqın oylar balalap,

Arman qaşıp bara jatır ağalap.

Jılıtatın söz izdeymin söreden,

Alıstağı ümitimdi sağalap.

Bir külimdey külkiñ bolsa, laqtırşı,

Esigimnen bir quanış ap kirşi!

Suıqtorğay sekildenip, bürsigen

Jaman bireu bolsam dağı jaqtırşı...

Ayap meni, üzbey-aq qoy tük tamşı,

Quandırıp, arqamdağı jükti alşı,

Tek äyteuir mına salqın älemnen

Qwtqaarşıı!

***

Qwlamaymın dep tırmıstım,

Jılamay jürsem – jeñisim.

Kelemin käri twrmıstıñ

Süyretip eski kebisin.

Jüregiñ keyde auırlap,

Qoyğanday qwyıp qorğasın.

Tartasıñ jasıñ sauıldap,

Tirliktiñ tesik dorbasın.

Wqsaydı twrmıs jendetke -

Qoyması auır jazanıñ.

Wşa almay qaldım men kökke

Qaynatıp jerdiñ qazanın.

İzdeydi kezin jasıraq,

Elesin tauıp ärqaydan,

Asılın oydıñ asırap.

Gül izdep külden qartayğan.

Bite me bwl än bizdermen.

Tüñilip köktem, jazınan.

Senuge sebep izdeumen.

Sergeldeñ bolıp, qajığan.

***

Sezip edim osı künniñ kelerin,

Kütip edim jıl sanap.

Bwzaqı jel körsetem dep önerin,

Terezemdi twr sabap.

Kütip edim osı kündi asığıp,

Qonar ma dep qolıma.

Aydıñ altın bwtağına asılıp,

Qarap edim jolına.

Oylarımnıñ şuağına jılınıp,

Artıq tastan arılıp.

Künniñ näzik şaşağına ilinip,

Kütip edim zarığıp.

Şetsiz-şeksiz sağınışqa ie ğıp,

Ömir solay jalğasqan.

Jwldızdardıñ jarığına süyenip,

Küttim seni talmastan.

... Jetti sol kün – üzilgende ümitim,

Tüskendey bop töbeden.

Neni kütip jürmin endi küni-tün?

Quanbaymın nege men?..

***

Oyatpa sen meni, qalğısam,

Özgege eliktep, özgerme.

İzdeme bekerge, qañğısam,

Joğalğım keletin kezderde.

Tañ bolıp kütip al keşkirsem,

Än bolıp, janımdı jelbiret.

Jaña ayday jarqırat eskirsem,

Qinalma «qaytemin endi?» dep...

Basqa bir älemde twraqta,

Közderiñ baqıtqa şöldese.

Sen meni wmıtpa biraq ta,

Öziñdi wmıtqıñ kelmese...

Eşqanday ağınğa qosılmay,

Tañdanba bärinen sırt qalsam.

Eşqaşan joğalmas dosımday

Jer bolıp kütip al bwlttansam.

Ayama adasıp, qağınsam,

Sen meni sökpeytin şığarsıñ?

Mıñ jıldar ötken soñ tabılsam,

Qağazdan barlığın wğarsıñ...

Tüsinbe toylarda bolmasam,

Jäne de jolımdı jürilgen.

Bir küni keudeñe ornasam

Jañbırdan keyingi jırımmen...

***

Qaşayıqşı barlıq qiın swraqtan,

qişı mağan wyqıñdı.

Qaraşı, anau balağınan kiri aqqan

qala qanday süykimdi!

Qaşayıqşı, aydalağa, adasıp,

Aşayıqşı basqa älemniñ esigin.

Eşkim bizdi izdemesin janı aşıp,

Eşkim bizden swramasın keşirim...

Ötip jatqan künimizdiñ köbi öleñ –

Jılıstayıq aqırın.

Eşkim bizge qarap twrıp töbeden,

Laqtırmasın aqılın.

Eşbir adam ayamasın bizderdi –

Sengenderi sattı dep.

Öşireyik bar azaptı izderdi,

Basqalarğa baq tilep.

Qaşayıqşı, qwday üşin, erinbe.

Jürip twr ma köligiñ?

Älde meni qwtqaruğa seniñ de

Şappay twr ma köñiliñ?!

***

İşinde arman-ağıstıñ

Bwzıldı jürek joldarı.

Dossız ömirmen tanıstım –

Swp-suıq eken qoldarı.

Quanıp jürip, qwladım,

Qar jauğan qala tağı kir.

Dossız ömirge wnadım,

Al endi mağan bäribir...

Bäriñnen endi alıspın,

Alıstay tüsem bwl tüni.

Dossız ömirmen tanıstım,

Türimiz qanday külkili!

Eşkimdi endi tospaspın,

Wmıtıp ketip jürmesem.

Dossız ömirmen dostastım,

Jağdayım osı, bilmeseñ.

Armandap jürip, adastım,

Jolımdı taptım qalayda.

Dossız ömirmen jarastım,

Kelmeşi mwnda, jaray ma?..

***

Siñirip jerden jılu, kökten körik,

Tabılmay köñilime jetken kölik.

Keudeme qaratorğay wya salsa,

Jem berip, asıradıñ köktem bolıp.

Sözderi söz ğana emes,

Saz siyaqtı.

öziñsiz jerdiñ beti taz siyaqtı.

Jayqalttıñ, jasandırdıñ, jarılqadıñ

Jalğanğa jaqsı qonaq – jaz siyaqtı.

Japıraq qaşqan qala tüz siyaqtı,

Estegim – erteñ qatar mwz siyaqtı.

Qayırımsız qara jel bop sabaladıñ

Qarğalar ğana qalğan küz siyaqtı.

Jaqsı kez janıñdı arbar tüs siyaqtı,

Jılını janı süyer qws siyaqtı.

Bolmasın ayağı joq is siyaqtı –

Qatırsañ, qatıra ğoy qıs siyaqtı...

***

Toñdı janım – japıraq,

Ağaş-tänim añırıp twr, aqımaq.

Künniñ közi wyqılı –

Anda-sanda aşılğanmen baqılap...

Ömir degen – üñgirlerge üñilu,

Sodan keyin tüñilu!

Toñıp twrıp, jılındım,

Külip twrıp, bülindim.

Wrınbasqa wrındım.

Japırağım – janımdı qorğalap,

Qara tünniñ közinen sorğalap

Kele jatqan bir öleñ...

***

Kelşi, köktem-siñilim,

Qayda kettiñ qıdırıp –

jelp-jelp etip twlımıñ,

bwlaq bolıp jügirip?!

Qoñırauday sıñğırlap, külip jür me ekensiñ?

Keleriñdi bir küni bilip jür me ekensiñ?

Baqıtıñmen, bauırım,

qay jaqtardı jılıttıñ?

Güldiñ jinap täuirin,

Bizdi qalay wmıttıñ?

Basqa jerdiñ bağına wnap jür me ekensiñ?

Sar dalañdı sağınıp, jılap jür me ekensiñ?

Toñdım, qwlday torığıp,

Barlığıñdı bildirşi.

Tüsimde bir jolığıp,

Ayazımdı sındırşı.

Köşelerdiñ boyında şwbap öner me ekensiñ?

Ala qardıñ astınan şığa keler me ekensiñ...

Kelşi, köktem, qwspenen,

Bir-aq künde bildirmey.

Qoştasuğa qıspenen

Qalayın men ülgirmey.

... Osı biıl sen älde keşiger me ekensiñ?

Kele ğoy dep şaqırsam, esiner me ekensiñ...

***

Keş.

Dünie bos...

Jıp-jılı jüregimdi mwzğa tastadıñ

Jäne qaşpadıñ.

Öş.

Qoş!

Keş.

Dünie - dos.

Mwzdıñ şaması kelmedi.

Eşteñe ölmedi...

Bir, eki, üş, tört, bes!

Alaqanıñdı tos!

***

Qanday jaza tosadı eken tağı aldan?

Qanşama alaswram...

Jauıp jatır japıraqtar ağarğan

Allanıñ ağaşınan.

Jauıp jatır japıraqtar – tuısım,

Solarmen köktes edim.

Özim izdep, tauıp işken u üşin

Kimdermen kektesemin?

Älde baqıt qwstarınıñ mamığı

Bwrqırap twrğan mınau?

Uaqıt tonap wrılarday känigi

Özimnen qwr qaldım-au...

Jıltıldap ap, jığıladı, jılaydı.

Olar da künge ğaşıq.

Jauıma da tilemes em bwl aydı,

Qwtılam kimge qaşıp?

Künge ğana közin berer şoğı aluan

Köñildiñ köbelegi.

Jeñilim-ay, jerge jetpey joğalğan

Qaldırdıñ nege meni?!

***

«Öksikten ölmey twrıp, örem qaptım,

Betim joq, haziretke qalay baram?»

Ahmet Yassaui

Qwdaysızdıq haqında bilim aldım,

Jantäsilim ete almay, tiri qaldım.