Keşe, 14 mamır küni AQŞ memlekettik hatşısı Mayk Pompeo men Resey SİM basşısı Sergey Lavrov Soçide Qara teñiz jağasındağı kurortta kezdesu ötkizdi. Kelissözde eki tarap AQŞ pen Resey qarım-qatınasın, eki eldiñ baylanıs arnaların qalpına keltiruge uağdalastı.
Kezekti kezdesude derjavalardıñ qatısı bar Iran, Soltüstik Koreya, Süriya jäne Venesuela taqırıptarı da talqığa salındı. Biraq, eki jaq bwl mäselelerge baylanıstı alaböten mälimdeme men şeşimder jasağan joq.
Bwl sapar Pompeonıñ memlekettik hatşı retinde alğaş ret Reseyge saparlay baruı. Ol Reseydiñ sırtqı ister ministrinen keyin prezident Vladimir Putinmen de kezdesti. Pompeo Lavrovpen 3 sağat, Putinmen 1,5 sağattıq kezdesuler ötkizdi. Putinmen kezdesude kürdeli mäseleler söz bolmağan. Tek, Uaşingtonnıñ eki el qatınasın qalpına keltiruge dayın ekenin jetkizdi jäne aldağı "ülken jiırmalıq" sammitinde eki el basşısınıñ kezdesuin josparlau turalı tilekterin bildirdi. Sonıñ özinde, «AQŞ Reseydiñ adal is-äreketke baruın kütedi» degendey sıñay tanıttı. Alayda, Putin men Pompeo Ukraina taqırıbınan aynalıp ötip ketti.
«Prezident Tramp, bizdi eki el qatınasın jaqsartadı dep kütetinin anıq añğarttı. Bwl eki el halqına da paydalı. Meniñ oyımşa, bizdiñ bügingi kezdesuimiz osı bağıttağı jaqsı qadam boldı dep esepteymin», – dedi Pompeo öz sözinde.
Al, Sergey Lavrovpen bolğan kezdesu birşama salmaqtı taqırıptarğa tolı bolğan.
Pompeo bwl jolı Mäskeu biligine birneşe talaptarın aşıq bildirdi. Aytalıq, AQŞ-tıñ 2020 jılğı saylauına aralspauın, qolğa alınğan ukrainalıq teñizşilerdi bosatıp, Kievpen beybitşilik mämilesine keluge şaqırdı. Ol sonday-aq, Venesuela mäselesi boyınşa Mäskeu men Uaşington arasında pikir qayşılığı bar ekenin, Reseydi Maduro biligin qoldamauğa şaqırğan.
Iran mäselesi – bastı taqırıp
Pompeonıñ Resey saparı AQŞ pen Resey qatınasın jaqsartu maqsatınan köri, Iran mäselesinde Reseydiñ tamırın basıp köruge köbirek jaqın. AQŞ üşin köz aldağı eñ qızu taqırıp – Iran. Sebebi, tığırıqqa tirelgen Tehran (Tegeran) qanday da bir qarulı äreketke kez-kelgen uaqıtta baruı mümkin. Iran kütpegen jerden qarulı äreketke baruı özine paydalı nemese ziyandı bolsın meyli,
Esteriñizde bolsa, Pompeo Resey saparınan bwrın Euroodaq müşlelerimen Iran mäselesin talqılau üşin Bryussel'ge jol-jönekey at basın bwrıp edi. EO müşeleriniñ SİM basşıları üşin kütilmegen sapar bolsa da, birqatar negizgi ökildermen kezdesip te ülgirdi. Sol kezdesulerde AQŞ memlekettik hatşısı Irandı kelissözge emes, qaterli äreketterge qaray beyimdelip otırğanın sınğa alğan.
«Sizderdiñ (Euroodaq müşeleri) biz tap kelip otırğan täuekeldiñ qauip-qaterin tolıq tüsinetinderiñizge senimdi bolğımız keledi. Keybir mälimetterdi bölisemiz», – dedi ol europalıq äriptesterine. Äri, Iran basşıların «Europağa bağıttağan şabuıl äreketine bardı», «Hezbollanı qoldadı» dep ayıptay kelip, Tehran (Tegeran) biligin «qalıptı elderge say äreket etuge» şaqırğan.
AQŞ-tıñ joğarı lauazımdıları Irannıñ Süriyadağı äreketterine köbirek nazar audarıp otırğanı bayqaladı. Irandı Süriya dağdarısınıñ bastı sebepkeri qatarında körsetedi. Aytalıq, Iran Süriyanıñ twraqsızdığın qalaydı. Sol twraqsızdıqtı öziniñ sırtqı sayasattağı müddelerin alğa jıljıtatın alañ retinde paydalanıp otır dep sanaydı. Bwl turalı AQŞ Memlekettik departamentiniñ Iran isi jönindegi arnayı ökili Brayan Hoke aytqan bolatın.
Pompeo Soçidegi kezdesu kezinde osını basa körsetip, Irannıñ äreketi Reseydiñ Süriyada twraqtılıq ornatu maqsatına qayşı degendi alğa tartuğa tırıstı. Degemen, 2015 jıldan beri Resey Süriyağa äsker kirgizip, Başar Asad rejimine negizgi qoldauşı, Iran tarabımen äriptes bolğanı belgili. Bwl rette Reseydiñ Iran turalı qanday da bir jaña bağıt wstana qoyuı ekitalay.
Iran dağdarısı kelissözden köri qaqtığısqa qaray köbirek aunay tüsti. Pompeonıñ bwl saparınan bayqağanımız, AQŞ Europa elderin, tipti bwrınnan Iranmen strategiyalıq tığız baylanıstağı elderdi (Resey sekildi) bwl mäselede öz jağında boluğa şaqırıp jatqanday. Tikeley qoldamağan künde de, zäude ğalam qanday da bir qarulı äreketter jasalıp jatsa Iranğa qoldau körsetpeudiñ kepildigin alğısı keledi. Bir jağınan bwl Irannıñ «senimdi serikteriniñ» aldınan ötu dese de bolğanday.
Qwrama Ştattıñ bwl üşin tağı bir orayı bar. Ol bolsa – birer aptadan keyin «Ülken jiırmalıq» (G20) sammiti Japoniyanıñ Osaka qalasına ötedi. Bwğan prezident Putin men Tramp da qatısadı. Tramp osıdan bwrınğı mälimdemesinde, osı sammite ol Putinmen kezdesudi josparlap otır. Bwl kezdesude de Iran men Venesuela mäselesi bastı taqırıpta twruı bek mümkin. Sebebi, qazir Soltüstik Koreya men Süriya taqırıbı kün tärtipte Iran men Venesuela mäselesine orın berip twr.