پومپەو مەن لاۆروۆ سوچيدە كەزدەستى. فوتو: VOA.

كەشە، 14 مامىر كۇنى اقش مەملەكەتتىك حاتشىسى مايك پومپەو مەن رەسەي ءسىم باسشىسى سەرگەي لاۆروۆ سوچيدە قارا تەڭىز جاعاسىنداعى كۋرورتتا كەزدەسۋ وتكىزدى. كەلىسسوزدە ەكى تاراپ اقش پەن رەسەي قارىم-قاتىناسىن، ەكى ەلدىڭ بايلانىس ارنالارىن قالپىنا كەلتىرۋگە ۋاعدالاستى.

كەزەكتى كەزدەسۋدە دەرجاۆالاردىڭ قاتىسى بار يران، سولتۇستىك كورەيا، ءسۇريا جانە ۆەنەسۋەلا تاقىرىپتارى دا تالقىعا سالىندى. بىراق، ەكى جاق بۇل ماسەلەلەرگە بايلانىستى الابوتەن مالىمدەمە مەن شەشىمدەر جاساعان جوق.

بۇل ساپار پومپەونىڭ مەملەكەتتىك حاتشى رەتىندە العاش رەت رەسەيگە ساپارلاي بارۋى. ول رەسەيدىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترىنەن كەيىن پرەزيدەنت ۆلاديمير پۋتينمەن دە كەزدەستى. پومپەو لاۆروۆپەن 3 ساعات، پۋتينمەن 1,5 ساعاتتىق كەزدەسۋلەر وتكىزدى. پۋتينمەن كەزدەسۋدە كۇردەلى ماسەلەلەر ءسوز بولماعان. تەك، ۋاشينگتوننىڭ ەكى ەل قاتىناسىن قالپىنا كەلتىرۋگە دايىن ەكەنىن جەتكىزدى جانە الداعى "ۇلكەن جيىرمالىق" سامميتىندە ەكى ەل باسشىسىنىڭ كەزدەسۋىن جوسپارلاۋ تۋرالى تىلەكتەرىن ءبىلدىردى. سونىڭ وزىندە، «اقش رەسەيدىڭ ادال ءىس-ارەكەتكە بارۋىن كۇتەدى» دەگەندەي سىڭاي تانىتتى. الايدا، پۋتين مەن پومپەو ۋكراينا تاقىرىبىنان اينالىپ ءوتىپ كەتتى.

لاۆروتان كەيىن پومپەو پرەزيدەنت پۋتينمەن كەزدەستى. فوتو: TASS.

«پرەزيدەنت ترامپ، ءبىزدى ەكى ەل قاتىناسىن جاقسارتادى دەپ كۇتەتىنىن انىق اڭعارتتى. بۇل ەكى ەل حالقىنا دا پايدالى. مەنىڭ ويىمشا، ءبىزدىڭ بۇگىنگى كەزدەسۋىمىز وسى باعىتتاعى جاقسى قادام بولدى دەپ ەسەپتەيمىن»، – دەدى پومپەو ءوز سوزىندە.

ال، سەرگەي لاۆروۆپەن بولعان كەزدەسۋ ءبىرشاما سالماقتى تاقىرىپتارعا تولى بولعان.

پومپەو بۇل جولى ماسكەۋ بيلىگىنە بىرنەشە تالاپتارىن اشىق ءبىلدىردى. ايتالىق، اقش-تىڭ 2020 جىلعى سايلاۋىنا ارالسپاۋىن، قولعا الىنعان ۋكراينالىق تەڭىزشىلەردى بوساتىپ، كيەۆپەن بەيبىتشىلىك مامىلەسىنە كەلۋگە شاقىردى. ول سونداي-اق، ۆەنەسۋەلا ماسەلەسى بويىنشا ماسكەۋ مەن ۋاشينگتون اراسىندا پىكىر قايشىلىعى بار ەكەنىن، رەسەيدى مادۋرو بيلىگىن قولداماۋعا شاقىرعان.

يران ماسەلەسى – باستى تاقىرىپ

پومپەونىڭ رەسەي ساپارى اقش پەن رەسەي قاتىناسىن جاقسارتۋ ماقساتىنان كورى، يران ماسەلەسىندە رەسەيدىڭ تامىرىن باسىپ كورۋگە كوبىرەك جاقىن. اقش ءۇشىن كوز الداعى ەڭ قىزۋ تاقىرىپ – يران. سەبەبى، تىعىرىققا تىرەلگەن تەھران (تەگەران) قانداي دا ءبىر قارۋلى ارەكەتكە كەز-كەلگەن ۋاقىتتا بارۋى مۇمكىن. يران كۇتپەگەن جەردەن قارۋلى ارەكەتكە بارۋى وزىنە پايدالى نەمەسە زياندى بولسىن مەيلى،

ەستەرىڭىزدە بولسا، پومپەو رەسەي ساپارىنان بۇرىن ەۋرووداق مۇشلەلەرىمەن يران ماسەلەسىن تالقىلاۋ ءۇشىن بريۋسسەلگە جول-جونەكەي ات باسىن بۇرىپ ەدى. ەو مۇشەلەرىنىڭ ءسىم باسشىلارى ءۇشىن كۇتىلمەگەن ساپار بولسا دا، بىرقاتار نەگىزگى وكىلدەرمەن كەزدەسىپ تە ۇلگىردى. سول كەزدەسۋلەردە اقش مەملەكەتتىك حاتشىسى يراندى كەلىسسوزگە ەمەس، قاتەرلى ارەكەتتەرگە قاراي بەيىمدەلىپ وتىرعانىن سىنعا العان.

«سىزدەردىڭ  (ەۋرووداق مۇشەلەرى) ءبىز تاپ كەلىپ وتىرعان تاۋەكەلدىڭ قاۋىپ-قاتەرىن تولىق تۇسىنەتىندەرىڭىزگە سەنىمدى بولعىمىز كەلەدى. كەيبىر مالىمەتتەردى بولىسەمىز»، – دەدى ول ەۋروپالىق ارىپتەستەرىنە. ءارى، يران باسشىلارىن «ەۋروپاعا باعىتتاعان شابۋىل ارەكەتىنە باردى»، «حەزبوللانى قولدادى» دەپ ايىپتاي كەلىپ،  تەھران (تەگەران) بيلىگىن «قالىپتى ەلدەرگە ساي ارەكەت ەتۋگە» شاقىرعان.

اقش-تىڭ جوعارى لاۋازىمدىلارى يراننىڭ سۇرياداعى ارەكەتتەرىنە كوبىرەك نازار اۋدارىپ وتىرعانى بايقالادى. يراندى ءسۇريا داعدارىسىنىڭ باستى سەبەپكەرى قاتارىندا كورسەتەدى. ايتالىق، يران ءسۇريانىڭ تۇراقسىزدىعىن قالايدى. سول تۇراقسىزدىقتى ءوزىنىڭ سىرتقى ساياساتتاعى مۇددەلەرىن العا جىلجىتاتىن الاڭ رەتىندە پايدالانىپ وتىر دەپ سانايدى. بۇل تۋرالى اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتىنىڭ يران ءىسى جونىندەگى ارنايى وكىلى برايان حوكە ايتقان بولاتىن.

پومپەو سوچيدەگى كەزدەسۋ كەزىندە وسىنى باسا كورسەتىپ، يراننىڭ ارەكەتى رەسەيدىڭ ءسۇريادا تۇراقتىلىق ورناتۋ ماقساتىنا قايشى دەگەندى العا تارتۋعا تىرىستى. دەگەمەن، 2015 جىلدان بەرى رەسەي سۇرياعا اسكەر كىرگىزىپ، باشار اساد رەجيمىنە نەگىزگى قولداۋشى، يران تارابىمەن ارىپتەس بولعانى بەلگىلى. بۇل رەتتە رەسەيدىڭ يران تۋرالى قانداي دا ءبىر جاڭا باعىت ۇستانا قويۋى ەكىتالاي.

يران داعدارىسى كەلىسسوزدەن كورى قاقتىعىسقا قاراي كوبىرەك اۋناي ءتۇستى. پومپەونىڭ بۇل ساپارىنان بايقاعانىمىز، اقش ەۋروپا ەلدەرىن، ءتىپتى بۇرىننان يرانمەن ستراتەگيالىق تىعىز بايلانىستاعى ەلدەردى (رەسەي سەكىلدى) بۇل ماسەلەدە ءوز جاعىندا بولۋعا شاقىرىپ جاتقانداي. تىكەلەي قولداماعان كۇندە دە، زاۋدە عالام قانداي دا ءبىر قارۋلى ارەكەتتەر جاسالىپ جاتسا يرانعا قولداۋ كورسەتپەۋدىڭ كەپىلدىگىن العىسى كەلەدى. ءبىر جاعىنان بۇل يراننىڭ «سەنىمدى سەرىكتەرىنىڭ» الدىنان ءوتۋ دەسە دە بولعانداي.

قۇراما شتاتتىڭ بۇل ءۇشىن تاعى ءبىر ورايى بار. ول بولسا – بىرەر اپتادان كەيىن «ۇلكەن جيىرمالىق» (G20) ءسامميتى جاپونيانىڭ وساكا قالاسىنا وتەدى. بۇعان پرەزيدەنت پۋتين مەن ترامپ دا قاتىسادى. ترامپ وسىدان بۇرىنعى مالىمدەمەسىندە، وسى سامميتە ول پۋتينمەن كەزدەسۋدى جوسپارلاپ وتىر. بۇل كەزدەسۋدە دە يران مەن ۆەنەسۋەلا ماسەلەسى باستى تاقىرىپتا تۇرۋى بەك مۇمكىن. سەبەبى، قازىر سولتۇستىك كورەيا مەن ءسۇريا تاقىرىبى كۇن تارتىپتە يران مەن ۆەنەسۋەلا ماسەلەسىنە ورىن بەرىپ تۇر.

 “The Qazaq Times”