Qırğızstanda Reseydiñ ekinşi äskeri bazasın aşu kimge tiimdi?

Qırğızstanda Reseydiñ ekinşi äskeri bazasın aşu kimge tiimdi?

Soñğı eki-üş ayda reseylik bwqaralıq aqparat qwraldarı Ortalıq Aziyağa Auğanstannan tönetin qauip jöninde jarısa jazdı. Bwl naurız ayında öziniñ şarıqtau şegine jetti. Sebebi däl osı ayda Resey prezidenti Vladimir Putin Qırğızstanğa resmi issaparmen bardı. Biraq issapardan keyin taraptardıñ Qırğızstan aumağında Reseydiñ ekinşi äskeri bazasın aşuğa baylanıstı qanday da bir kelisimge kelgen, kelmegendigi jöninde BAQ betterinde eşqanday aqparat tarağan joq.

Negizinde Qırğızstan aumağında Reseydiñ ekinşi äskeri bazasın aşu jönindegi talqılaular 2010 jıldan beri aytılıp keledi. Resmi Bişkektiñ uäji boyınşa, el aumağında 2003 jıldan beri jwmıs istep twrğan Kant äskeri bazası qauipsizdikti tolıqqandı qamtamasız ete almaydı. Sol sebepti  Auğanstanğa jaqın oñtüstik oblıstarğa tağı bir äskeri baza salu qajet. Biraq resmi Bişkektiñ bwl wsınısına Mäskeu äli künge deyin naqtı jauap bermey keledi. Sarapşılar pikirineşe, onıñ bastı sebepteriniñ biri Özbekstan.

Kreml' Qırğızstannıñ (etnikalıq özbekter köp qonıstanğan ) oñtüstigine äskeri baza salu arqılı Taşkentpen aradağı qarım-qatınasın bwzıp almaudı oylaydı. Sebebi öz zamanında Islam Kärimovtıñ Bişkek pen Mäskeudiñ Qırğızstannıñ Özbekstanmen şekaralas audandarınıñ birine äskeri baza saluğa baylanıstı talqılaularına qarsı şıqqanın Kreml' äli wmıtqan joq. Ol kezde Islam Kärimov Bişkek pen Mäskeudi «aymaqtı jappay qarulandıruğa talpınıs jasauda» - dep ayıptağan. Keyinnen däl osı aymıqta etnikalıq özbekter men qırğızdar arasında wltaralıq qaqtığıs bolıp, qırğız biligi atalmış mäseleni öz küşimen şeşe almaytındığın aytıp, Mäskeu men WQŞW-dan kömek swrağan. Biraq sırtqı küşter Qırğızstannıñ işki mäselelerine aralasa almaytındığın aytıp, kömek qolın sozudan bas tartqan.

Jalpı, resmi Bişkek soñğı otız jıl boyı etnikalıq özbekter köp şoğırlanğan oñtüstik oblıstarınıñ mäselesin şeşe almay keledi. Qırğız sayasi elitası bolaşaqta oñtüstik oblıstarınıñ jergilikti halıqtıñ qalauımen twtastay Özbekstan aumağına kirip ketuinen alañdaydı. Sol sebepti 2010 jıldan beri el twtastığın saqtap qalu üşin sırtqı küşterdi paydalanu arqılı aymaqta tepe-teñdik balansın wstap twruğa talpınıs jasauda. Biraq resmi Bişkektiñ alañdauşılığına qaramastan Taşkent osı uaqıtqa deyin birde-bir ret Qırğızstannıñ oñtüstik oblıstarına baylanıstı qanday da bir arız-şağım tüsirgen joq. Kersinşe, Islam Kärimov etnikalıq özbekter men qırğızdar arasında qaqtığıs bolğanda şekaranı aşıp, qonıs audaruğa mäjbür bolğan mıñdağan özbekti qabıldadı. Dese de, «jel twrmasa şöptiñ bası qozğalmaydı» resmi Bişkektiñ oñtüstik oblıstarına alañdaytın da jöni bar. 2019 jıldıñ qañtar ayınıñ statistikası boyınşa, Qırğızstan aumağında 940 628 etnikalıq özbek twradı. Bwl el halqınıñ 14,7 payızın qwraydı.

Qırğızstan aumağına ekinşi Resey äskeri bazasın saludıñ astarında jatqan tağı bir maqsat ol - ekonomikalıq payda tabu. Qazirdiñ özinde Bişkek Kant äskeri äue bazasın paydalanğanı üşin Mäskeuden jılına 4,5 million dollar qarjı aladı. Vladimir Putin men Sooronbay Jeenbekovtıñ naurız ayındağı kezdesuinen keyin bwl somma 291,5 mıñ dollarğa östi. Sebebi taraptar äskeri  baza aumağın 60 gektar jerge wlğaytu jöninde kelisimge keldi.

"The Qazaq Times"