F-35 jauıngerlik wşağı. Foto: VOA.

Singapur Qorğanıs ministrligi äue küşteri paydalanıp kelgen F-16 wşaqtarınıñ ornına amerikalıq 5-şi wrpaq  F-35 jauıngerlik wşaqtarın satıp aludı josparlap otır.

Singapur Qorğanıs ministrligi mälimdemesinde: «Äue küşteri men Qorğanıs tehnologiyalar agenttigi F-16 jauıngerlik wşaqtarınıñ ornın basatın jaña äue qorğanıs tehnikasın bağalau jwmısın ayaqtadı. Şeşimge say, F-16 wşaqtarın paydalanu 2030 jıldan keyin toqtatıladı. Al, onıñ ornına F-35 Joint Strike Fighter (JSF) wşaqtarın paydalanu Singapur äue qauipsizdigin qamtamasız etu üşin eñ qolaylı balama tehnika bolıp sanaladı», – delingen.

AQŞ resmi basılımdarınıñ keşegi habarlarında, Singapurdıñ bwl şeşimi äue qorğanısı üşin eñ tañdaulı şeşim retinde bağaladı. Qazirdiñ özinde Singapurda 60 dana F-16 jauıngerlik wşaqtarı bar ekeni belgili.

Singapur tarabı eñ aldımen F-35 jauıngerlik wşaqtarınan birneşeuin satıp alıp, olardı türli äue jäne teñiz üsti äskeri jattığularında jattığularında sınap, jaramdılığı men tehnikalıq mümkindikterin sınaqtan ötkizbek. Bwl üşin eldiñ Qorğanıs ministrligi amerikalıq äriptesterimen egjey-tegjeyli talqılamaq.

Ärine, Singapurdıñ öz äue keñistigin qorğaudı qamtamasız etu üşin ozıq äskeri äue tehnikasın satıp aluı orındı. Alayda, bwl mäseleniñ özge de mäni bar. Singapurdıñ amerikalıq 5-şi wrpaq äskeri wşaqtarın paydalanuda eki türli problemağa tap boluı mümkin. Birinşiden, Singapur öz äue küşterin jañalauğa 2004 jıldan beri varianttardı qarastırıp keledi. Sodan beri, amerikalıq F-35 wşaqtarınan artıq balamanı taba almadı. Biraq, F-35-ti öndiruşi Lockheed Martin öz wşaqtarınıñ Singapurdıñ tropiktik klimatında da «super jauıngerlik qabilette» bola alatının däleldeui kerek. Bwl Singapur äue qorğanıs küşteri üşin asa mañızdı.

2010 jılı Singapur äue küşterine tiesili AH-64 Apache tikwşağı apatqa wşıradı. Apat jağdayın tekseru nätijesinde, qozğaltqıştıñ korroziyası twraqtı jwmıs isteuge qabiletti bolmağanı anıqtalğan. Bwnıñ sebebi Singapurdağı aua klimatı ekenin de belgili bolğan. Teñiz jeli men twzdı aua tikwşaqtıñ qozğaltqışın wzaq uaqıt jwmıs istetu mümkindiginen ayıradı.

Bwğan qarap, atalğan super jauıngerlik wşaqtı öndiruşi Lockheed Martin Singapur klimatına arnalğan F-35-tiñ nwsqaların jasau turalı kelisimi kerek boladı.

Ekinşi mäsele – Qıtay. Qıtay Aziya elderine, äsirese özine jaqın Oñtüstik Aziya elderine amerikalıq soğıs tehnikalarınıñ köptep kiruine qarsı. Bwl aymaq Qıtay ekonomikası men qauipsizdigi üşin strategiyalıq eñ mañızdı aymaq. Orta-Şığıs, Afrika jäne Europadan Qıtayğa tauar jäne şikizat tasımaldaytın kemeler Singapur qojalıq etken bwğaz arqılı Oñtüstik Qıtay Teñizine kirip, odan arı Qıtaydıñ öndiristik qalalarına taraydı. Bwl jelininiñ qauipsizdigi, su jolı boyınşa özine qarsı küşti äskeri tehnikalardıñ boluın qalamaydı. Bwğan kelgende Beyjiñ biligi F-35 wşaqtarın satıp aluın jeleu etip, Singapurğa qısım tüsirui de mümkin.

Onıñ üstine Qıtay tarabı Oñtüstik Qıtay teñizindegi auqımdı aymaqtı öz territoriyası retinde jariyalap, bwl aymaqtağı  äskeri äreketterin jiiletti. Atalğan teñiz alabı Oñtüstik Şığıs Aziyadağı birqatar eldermen şektesedi, äri Singapurğa da jaqın jatır. Singapur ozıq soğıs wşaqtarın arqılı jürgizgen äue operaciyalarında Qıtay teñiz küşterimen jii wşırasıp qaluı mümkin.

Jaqında, Japon teñizinde joğalğan F-35 wşağın tauıp aluğa Resey men Qıtay köp küş saldı. Eger Qıtay men Resey bwl wşaqtıñ bülingen bölşekterin tauıp alsa, sodan paydalanıp öz äue tehnikaların damıtuı mümkin degen boljamdar bar. Sebebi, bwğan deyin Qıtay hakerlik şabuıldar arqılı F-35 wşağınıñ qwpiya materialdarın qolğa tüsirgen.

“The Qazaq Times”