Wlıbritaniya prem'er-ministri Tereza Mey jäne Irlandiya prem'er-ministri Leo Varadkard. Foto: huffingtonpost.com

Wlıbritaniyanıñ Europalıq Odaq qwramınan şığu turalı şeşimi birşama tüytkildi mäselelerge äkep soqtı. Memlekettik qwrılımı men dini özge Soltüstik Irlandiya jäne Irlandiya arasındağı şekara mäselesi sonıñ däleli.

XX ğasırdıñ ekinşi jartısında Irlandiya aralında iri eskalaciyalıq jağdaylar orın aldı. Qaqtığıstardıñ bir böliginde Irland respublikalıq armiyasınıñ britaniyalıq basqarudı toqtatu men Irlandiyanıñ biriguin saqtau maqsatında küresi, al ekinşi böliginde Wlıbritaniya qarulı küşteri men loyalister boldı. Osı kezeñde memleket qarjılıq dağdarısqa wşırap, halıq jağdayı naşarladı. El işinde terrorlıq äreketter, zorlıq-zombılıq arttı. Telearnalardıñ birıñğay ügit-nasihattıq bağıtta qızmet etui, janjaldıñ odan sayın naşarlauına äkep soqtı. Şielenisken jağdaylardı retteu maqsatında 1998 jılı Belfast kelisimi jüzege astı. Nätijesinde eki el arasındağı üzdiksiz soğıs toqtatılıp, biiimgerşilik şart jasaldı. Biraq protestanttar men katolikter arasındağı dinaralıq baylanıs äli künge deyin uşığıp keledi.

Büginde Brexit şeşimi tek Birikken Korol'dikke ğana emes, özge de memleketterge salqının tigizude. Onıñ qatarında Belfast kelisimi de bar. Osı rette Irlandiya prem'er-mini­stri Leo Varadkard: «Londonnıñ odaq qwramınan şıu turalı şeşimi irland halqı men ağılşındar arasında qayşılıq tuğızadı. Biraq biz osını sätti paydalanıp, Irlandiyanı biriktiru mäselesin qarastırmaqpız. Ol üşin aldımen şekaradağı jağdaylardı retke keltiruimiz kerek. Irlandiya – eş mämilesiz «sayasi scenariyden» qwtılğısı keletin el. YAğni biz dau tudırmay şekara mäselesin retke keltiruimiz qajet. Osı maqsatta dayındalıp jatırmız.», – deydi. Al Europalıq komissiyanıñ törağası Jan-Klod YUnker: «Bwl mämile, ärine, üş elementti qamtidı. Sondıqtan Wlıbritaniyanıñ ötpeli kezeñnen ketetinine qatıstı kelisimder Irlandiya aralında qatañ şekara bolmaytınına kepildik berui qajet. Kelisim jay ğana köz jwmıp qaraytın dünie emes, bwl – jaña qarım-qatınastardıñ keleşegin bayandaytın birlesken sayasi deklaraciya» – ekendigin ayttı.
Bıltır Britaniya prem'er-ministri Tereza Mey Korol'dik qwramındağı Soltüstik Irlandiya men Euroodaqqa kiretin Irlandiya arasındağı şekara aşıq boluı kerek degen bolatın. Biraq, resmi Bryussel' mwnıñ jüzege aspaytının aytqan. Sebebi Britaniya odaqtan şıqqannan keyin de onıñ qwramındağı elmen aradağı şekara aşıq bolmaydı.

Ötken aptada osı taqırıptardı talqılau üşin Brexit boyınşa Euroodaq qwramındağı 27 eldiñ elşileri kezekten tıs bas qosu ötkizdi. Kezdesu barısında şekara rejimin qwru mäselesi talqılandı. Taraptar Birikken Korl'dik Euroodaq qwramınan şıqqan jağdayda, eki el arasındağı şekara tauar aynalımı men özge de tasımal türlerine ıñğaylı boluı tiis degen talap qoydı. Qos irland qarım-qatınası bir izge tüspeyinşe, migraciyalıq mäseleller, ekonomikalıq baylanıs, kölik, tauar tasımalı twralap qaladı. Kezdesu soñında Brexit-tiñ kelesi samitti qazan ayınıñ 17 küni ötedi dep şeşildi. Al şekara mäselesine qatıstı Euroodaq basşıları men Wlıbritaniya naqtı şeşim şığarğan joq.

"The Qazaq Times"