Franciya men Iran nege qırğiqabaq?

Franciyanıñ Sırtqı ister ministri Jan-Iv Le Drian yadrolıq kelisim men Süriya mäselesine, äsirese Şığıs Guta qalasındağı qaqtığıstarğa qatıstı kelissöz üşin Tehranğa (Tegeran) issapar jasağan bolatın. Alayda onı Irannıñ Sırtqı ister ministri Mohammad Djavat Zarif suıq qarsı aldı.

Le Driannıñ "Irannıñ ballistikalıq zımıran jobasına nükte qoyu" turalı wsınısına Zarif: "Batıstıñ qaruları Ortaşığıstı oq-däri qoymasına aynaldırdı. Nükte qoyu kerek mäsele, mine osı", - dep qatañ äri astarlı jauap qaytardı. Kütpegen jerden mwnday qatañ jauap alğan Le Drian issaparınan soñ: "Iranmen arada eki mäselede äli köp ter tögu kerek bolıp twr", - dep, Franciyanıñ wstanımın aşıq bildirdi.

Eki el arasındağı qarsılıq qalay bastaldı?

Säl keyinirek şeginip, eki eldiñ arasındağı salıq qarım-qatınastıñ qalay bastalıp, mäseleniñ qalay şieleniskenine üñilip körelik. Franciya prezidenti Emmanuel' Makron men Le Diran Irannıñ aymaqta üstemdik qwrudı közdeytinin jäne onıñ bwl äreketine aymaqtağı özge elderdi aytpağannıñ özinde, halıqaralıq qoğamnıñ alañdaytının söz etken edi. Osı mälimdemelerge qatıstı jii-jii sıni közqarastarın bildirgen Tehran biligi bolsa ötken jıldıñ qaraşa ayınan beri Franciyamen söz talastıruğa köşken-di.

Osınday şielenisken jağdayğa qaramastan Tehranğa kelgen Le Drian Iran prezidenti Hasan Ruhani, Sırtqı ister ministri Zarif jäne Wlttıq Qauipsizdik joğarı keñesiniñ hatşısı Äli Şamhanimen mämilege kelgendey bolğanmen, eki el arasındağı tatulıqqa tüsken sızattıñ oñay emestigin bayqay alamız. Bwl pikirdi atalğan kelissözden keyin Iran aqparattıq agenttigine (İSNA) swhbat bergen Şamhanidiñ: "Ballistikalıq zımıran bağdarlaması - Irannıñ qauipsizdik sayasatınıñ bir bölşegi.  Bwl eşbir memleket üşin qauip tudırmaydı. Europanıñ bwğan alañdauına eşqanday negiz joq, tipti olardıñ bwl oyları ülken qatelik der edim", - degen sözi ayqınday tüskendey.

Irannıñ Sırtqı ister ministri Mohammad Djavat Zarif te Francuz ministrimen kezdespey twrıp, Europa elderiniñ Iranğa qatıstı "radikaldı" degen közqarastarın qattı sınğa alğan edi. Ol: "Europa elderi AQŞ-tı yadrolıq kelisimge köndiru üşin radikalizmge qoldau körsetude. Alayda, bwl Europa sayasatına keri äser etedi. YAdrolıq kelisimge nwqsan keltirgen taraptıñ köñilinen şığuğa tırısqan äreketterdiñ bäri qwr dañğaza. Qazirgi uaqıtta belgili bir eki top aradağı kelisimdi bwzuda. Olar - Amerika men Europa. Amerikalıqtar Uaşingtonnıñ sayasatına baylanıstı qwbılsa, al europalıqtar bolsa AQŞ-tıñ ığına jığıluda. Franciya 1980 jıldarı Iran-Irak soğısında diktator Saddam Huseynge qaru-jaraqpen kömek körsetti. Amerika men özge batıs elderi qaru satıp, elimizdi oq-däri qoymasına aynaldırdı. Biz bwğan endi jol bere almaymız", - degen sözine qarağanda, Iran biliginiñ yadrolıq zımıran mäselesine qatıstı äzirge eşkimge bas imeytinin bayqaymız.

Al Irannıñ Wlttıq Qarulı Küşteriniñ baspasöz hatşısı Masud Djezayiri batıs qanday qısım körsetse de, Irannıñ zımıran damıtu jwmıstarın toqtatpaytındığın jäne eşqanday da irandıq bilik ökiliniñ bwl mäseleni şeteldiktermen talqılau qwqığı joq ekenin ayttı.

Le Drian: "İsimiz mwnımen bitken joq"

Kezdesudiñ soñında jurnalisterge mälimdeme jasağan Le Drian: "Iran biligin ballistikalıq zımıran turalı twjırımdamaları turalı swradım. Sonımen qatar, Franciyanıñ osı mäselege qatıstı saualdarımen bölisuge de mümkindigim boldı. Alayda, Iranmen şaruamız äli de köp, mwnımen bitken joq" , - dedi

Franciyanıñ közdegeni ne?

Islam  (Iran) revolyuciyasınıñ 39 jıldığına oray Irannıñ ballistikalıq zımıran bağdarlaması ayasında öndirilgen "KADER" ülgisindegi zımırandar özge elderge tanıstırılğannan keyin, ötken jıldıñ qaraşa ayınan beri Parij ben Tehrannıñ arasında nağız teketires bastaldı.

Tramptıñ Iranğa ballistikalıq zımıran jwmıstarına qatıstı jasağan ul'timatumınan soñ Le Driannıñ issaparı yadrolıq kelisimge 2015 jılı qol qoyğan iri elderdiñ biri retinde Tehranğa alğaş ret taban tireui twrğısınan mañızdı bolıp sanalsa da, yadrolıq bağdarlama mäselesine qatıstı ekijaqtı mämilege kelude septigin tigize almadı.

Bwğan Iran ne deydi?

Alayda, Iran şeşimniñ küşin joyğanın joqqa şığarıp, ballistikalıq zımırannıñ eşqaysısı yadrolıq qaru tasımalı üşin saudalanbağanın aytuda. Franciya, Iranmen jasasqan yadrolıq kelisimniñ qayta qaraluın talap etip, onsız da tınıştığı bwzılğan Orta şığıs elderinde yadrolıq kelisimniñ jedeldeuine jol aşatınına jäne mwnday qadamnıñ Soltüstik Koreyağa da mümkindik beretinine alañdaulı.

“The Qazaq Times”