Vladimir Putin. Foto: waywardengineer.wordpress.com.

Mäskeu biligi 18 naurızda ötetin prezidenttik saylauğa dayındaluda. Bwl saylauda da Resey Federaciyasın 18 jıl bilegen Vladimir Putin jeñiske jetetinin  bılayğı jwrt bilip otır. Osı twsta Putinniñ sayasi kar'erasına şolu jasağan BBC tilşileri, ol bilik qwrğan kezde qayğılı oqiğalar köp tuılğanın, biraq Putinniñ közine jas alğanı tım sirek bolğanın söz etude. Ol 2000 jılı 24 aqpanda Anatoliy Sobçaktıñ jerleu räsiminde jılağan eken.

Sobçak bolsa, Gorbaçev pen El'cin sekildi Keñes odağınıñ ıdırauına ese qosqan sayasatker jäne qatardağı KGB qızmetkerine sayasi qızmet bergen adam retinde belgili. Sobçaktıñ Putinge sayasi bilik beruiniñ sebebi küñgirt küyinde qaldı. Degenmen köpşilik sarapşılar bügingi Reseydi bileuşilerdiñ Keñes odağı twsındağı GKB oficerleri ekenin aytadı. Äri olardıñ ıqpalı jürip twrğan uaqıtta bwl eldiñ demokratiyası turalı auız aşuğa bolmaydı degen qaueset de bar.

Kezekti saylauğa 8 ümitker qatısuda. Ümitkerlerdiñ biri sözinde: «Bizdiñ saylau kazino oyınına wqsaydı, qaşan bolsa da kazino wtadı. Bizde ärdayım Putin jeñiske jetedi» degen. Eñ qızığı osı segiz ümitkerdiñ biri Kseniya Sobçak – Putinniñ wstazı jäne sayasi serigi Anatoliy Sobçaktıñ qızı. Ol bwrın telebağdarlamalardıñ jetekşisi bolğan, keyin oppoziciyalıq jurnalistke aynalğan. «Şınayı oppoziciya» dep atalğan Aleksey Naval'nıydıñ jaqtastarı Sobçaktı Kreml' nemese Putinniñ özi oppoziciya etip dayındadı dep qaraydı. Aleksey Naval'nıydıñ saylauğa qatıstırılmay tastalğanı belgili.

Al BBC habarında: «Şınında da, eger bilik rwqsat etpese Kseniya Sobçak ta saylauğa qatısa almaydı. Resey demokratiyasınıñ erekşeligi osında», – delingen. Degenmen, Kreml' tarabı Kseniya Sobçakqa saylauğa qatısu qwqığın bergeni üşin ökingeni anıq. Öytkeni, Kseniya Sobçak telearnalarğa swhbat berip, Putinniñ aynalasındağı jemqorlıqqa batqan lauazımdılardıñ atın atap, tüsin tüstep twrıp aytuda. Tipti, Reseydiñ Qırımdı basıp aluın zañsız dep tauıp, bwl oyın Resey jwrtına taratuda. Osıdan-aq, onıñ prezident saylauına jeñiske jetu üşin emes, Reseydegi jwrtşılıq közqarasın özgertu üşin  qatısqanın biluge boladı.

Kseniya Sobçak. Foto: Novoye Vremya.

Äñgimeni arıdan aytqanda, Anatoliy Sobçak pen Putinniñ qarım-qatınası tım jaqın bolğan. 1990 jıldarı Anatoliy Sobçak Peterbordıñ meri bolıp twrğan kezde, Putindi orınbasarı etken. Al, Anatoliy Sobçaktıñ basına kün tuıp, jemqorlıq ayıbı tağılğan twsta Putin onı qwtqarıp, elden şığıp ketuine kömektesken eken. Bwl Reseydiñ astañ-kesteñ bolıp jatqan kezi edi. Sol kezdegi Kreml'degi bey-berekettiligi sonşa, tipti birneşe retki mañızdı jinalıstarğa prezident El'cin mas küyinde kiretin bolğan.

Degenmen, Kreml'degi lauazımdılardıñ maqsatı swr kostyumdegi bir adamdı alıp kelip, El'cinnen keyingi jaña däuirdi bastau edi. Olar osı maqsatta Vladimir Putindi dayınday bastağan. Putin birinşi ret prezidenttik saylauğa dayındalıp jatqanda, Anatoliy Sobçak Kaliningradta 62 jasında köz jwmğan. Tekseru qorıtındısında Sobçak jüregi wstap qaza tapqan delingen. Biraq onıñ infarkt bolğanı turalı eşqanday mälimet bolmağan. Sobçaktıñ jwbayı Lyudmila Narusova sol kezde «küyeuimdi qastandıqpen öltirdi» degen pikirde bolğan. BBC jurnalisi jaqında onımen jolığıp küyeuiniñ ölimi turalı swrağanda ol köp oylanıp barıp: «Bilmeymin», – dep jauap bergen eken.  Sobçaktıñ ölimine Putinniñ de qatısı bar degen pikirler şıqqan, biraq, bwl sözderdi Lyudmila Narusova joqqa şığardı.

Anatoliy Sobçaktı aqtıq saparğa şığaru kezinde tüsirilgen videolardan Putinniñ qayğılı beynesi bayqaladı. Onıñ öziniñ emociyasın tejey almay, Lyudmila Narusovanı qwşaqtap jılap twrğanı bar. Al jayşılıqta, köpşilik pikir Putinniñ akterlik şeberliginiñ joq ekenin, jwrt aldında emociyağa berilmeytinin aytadı.

Putin jılağan kün. Foto: REUTERS/BBC.

Lyudmila Narusova bir sözinde: «Putin bilikke alıp kelgen adamdar bar», – degen. Şınımen de Putin bilikke kelgende Kreml'ge birqatar toptı ala kirgen. Qazir de jağday solay deuge boladı. KGB Sobçaktıñ ıqpalınan qorqıp, onıñ közin joydı ma degen kümän bar. BBC jurnalisi Lyudmila Narusovadan küyeuiniñ ölimi turalı dialog jasağan. Jurnalist:

–         Sobçaktıñ ölimi turalı tergeu materialdarın nege köpşilikke jariyalamay jürsiz? – dep swrağan. Narusova hanım bwğan:

–         Bwl turalı söz etkim kelgen joq, – dep jauap qaytaradı. Jurnalist sözdi jalğay tüskisi kelip:

–         Biraq, meniñ biluimşe, sizdiñ qolıñızda qanday da bir kompromat bar sekildi, – degen.

–         Iä, solay deuge boladı, – deydi Narusova hanım.

–         Älde qorqasız ba? Öziñiz jäne qızıñızdan alañdaysız ba?

Ol köp oylanıp barıp:

–       Bilesiz be? Bwl memlekette ömir süru öte qorqınıştı. Ayrıqşa oppoziciyalıq oyda bolsañız..... Iä, men qorqam, – degen Narusova hanım.

“The Qazaq Times”