55000 jıl bwrınğı adamnıñ bas süyegi. foto: sina.com.cn

Älemdik BAQ-ta osıdan bwrın Izraildiñ Manto üñgirinen (MANTO CAVE) 55000 jıl bwrın jasağan adamnıñ bas süyegi tabılğaı habarlanğan bolatın. Ğılımi zertteu nätijesi boyınşa bwl adamnıñ Afrikadan şıqqanı belgili boldı.

Qazirgi adamnıñ jäne ejelgi adamnıñ bas süyegi.

Bwl adamzat tarihın tanudağı asa mañızdı jañalıqtardıñ biri. Ğılım-tehnika damığan sayın, adamzat tarihıda arığa wzap baradı. Osığan deyin tabılğan «Suastı örkenietteri», Ündistandağı bizdiñ zamanımızğa jat, totbaspaytın bolattan jasalğan alıp tireuiş, Amerikadağı 2 mln jıl bwrınğı adamdar twrağı, t.b. bizdi tarihqa tıñ közqaras orntuğa jeteleude. Adamzat tarihı jöninde, osığan deyin, dini tanım men Darvin nazariyası küresip keldi. Biri adamizattı topıraqtan taratsa, endi biri maymwldan tarattı. Karl YAspres bolsa tarihtı tek qana jazba derekterdiñ jasımen ölşegen dwrıs deydi. YAğni, bes mıñ jıldan arı qaray adamzatta jazu mädenieti bolğan joq, sondıqtan tarih bes mıñ jıldan bastaladı degendey közqaras aytqan. Alayda, Karl YAsprestiñ bwl pikirin tübegeyli teriske şığaratın derekter, onıñ jazğan maqalalar sanınan da asıp ketti.

Manto üñgiri

Osı sındı derekterdiñ ğılımi qoldanısqa enbeuiniñ sebebi tüsinikti. Qazigi adamzat ğılımı siresip qalğan eurocentristik közqarastıñ şeñkelinde. YAğni, külli ejelgi örkenietti Europağa zorlap tañu, bügingi eñ quattı ğılımnıñ sırqatı. Ejelgi örkenietten qanday da bir derekter tabılsa europalıq örkeniet tarihına bwra tartu basım. Sonıñ nätijesinde köşpelilerdiñ wlı daladağı alıp örkenieti de örkeniet retinde moyındalmay keledi. Eurocentristik közqarasta biz adamzat örkenietine üles qospağan, tek büldiruşi halıq ekenbiz.

Eger joğarıda atalğan derekter «tarihtan bwrınğı tarih» retinde ğılımi qolnanısqa enetin bolsa eurocentristik közqaras pen qalıptasıp qalğan ğılımi közqarastardıñ bäri kül-talqan qwlaydı. Bir ğana şumerologiyanıñ özi Batıs pen Şığıstıñ tarih ğılımına ülken özgerister alıp keledi. Al bügingi mektepten tartıp, JOO-na deyingi tarih asa qauqarsız ekeni päş bolmaq.

"The Qazaq Times"