Qıtaydıñ «Bir beldeu, bir jol» bağdarlaması AQŞ-tı nege alañdatıp otır?

Ötken aptanıñ bas şeninde Qıtay kompartiyasınıñ XIX qwrıltayı öz märesine jetti. Bwl qwrıltay Qıtaydıñ qazirgi basşısı Şi Jinpiñdi (Si Czin'pin/Xi Jinping) partiya tarihındağı mañızdı orınğa köterdi. Sonımen birge 24 qazan küni Qıtay basşısınıñ 2013 jıldan beri jolğa qoyıp kele jatqan «Bir beldeu, bir jol» strategiyası da QKP-nıñ qwbılanamasına aynaldı. Oğan qosa onıñ «Qıtay armanı» dep atalatın sayasatı da el ükimetiniñ temirqazığı bolıp ornadı.

«Bir beldeu, bir jol» bağdarlamasınıñ QKP jarğısına enui, Şi Jinpiñniñ bwl strategiyanı jüzege asıruğa barınşa nieti bolıp otırğanın ayğaqtaydı. Oğan qosa, onıñ qwrıltaydıñ aşılu saltanatı kezindegi bayandamasında «küşti, quattı memleket» dep söz bastauınıñ nemese Qıtaydıñ halıqaralıq auqımdı mäselelerdegi ıqpalınıñ arta tüskenin qayta-qayta söz etui de bwğan mısal bola aladı.

Atalğan qwrıltay Qıtaydıñ aldağı bağıtı men maqsatınıñ tım arıda, aytalıq älemniñ teñdessiz alpauıt eli boludı közdep otırğanın anıq añğarttı. AQŞ-tağı «Uaşington post» (Washington Post), «The Wall Street Journal» attı tanımal basılımdarda «Biz Tramppen äbiger bolıp jatqanda, Qıtay jaña tarih jazuğa kiristi» nemese «Şi Jinpiñnıñ «qwdirettenui» AQŞ-Qıtay sayasatına nelerdi alıp keledi?» degen taqırıptardağı kölemdi saraptamalar jariyalandı. Bwl maqalalarda Qıtaydıñ «Bir beldeu, bir jol» strategiyalıq bağdarlaması arqılı älem elderi arasında aktivti sayasattı wstanğanın aytadı. Al, Tramp ükimetiniñ älemdik mañızdı mäselelerde tım salqınqandılıq tanıtqanına sın aytıp, Qıtay ükimetiniñ bwdan paydalanıp otırğanın alğa tartadı.

“The New York Times” basılımında jariyalanğan «Qıtaydıñ «Jaña Jibek jolı» Amerika üşin ülken sın» attı maqalada mınaday mısaldardı keltirgen: «Qıtay alğa qoyğan «Bir beldeu, bir jol» bağdarlaması älemniñ 65 elin, Jer Planetasınıñ 70 payızın, al energiya qorınıñ 75 payızın, öndiris alıptarınıñ 28 payızın qamtıp jatır. Egerde bwl josparın jüzege asıratın bolsa, onda Qıtaydıñ auqımı qısqa uaqıt işinde jedel keñeyumen birge, mwnşalıq baylıqpen wşırasa otırıp özderiniñ önimderi üşin alıp bazar aşatın boladı» delingen. Basılım tilşisi birneşe amerikalıq mamandardıñ pikirin de ortağa saladı. Olardıñ aytuınşa, bwl jospar jüzege asıp jatsa, Qıtay älemdik damuda asa qarqındı bolğan ağısqa kiredi jäne ol orının eşkimge oñay bosatpaytını anıq.

Qalay bolğanda da ötken aptada aqırlasqan qwrıltaydan keyin, irgemizdegi Qıtaydıñ  «Wlı dalamızdı» basıp ötetin strategiyalıq bağdarlamanı jüzege asıruğa bel şeşe kiriskeni anıq. «Bir beldeu, bir jol» bağdarlamasınıñ otırıstarına qatısqan prezidentimiz de bwl bastamağa qoldau tanıtıp qaytqanı tağı bar. Endi bizge bwl alamandağı öz bäsiremizdiñ babın kelistirip, bağın aşu kerek bolğanday. Qalayda, biz üşin qazir aynalamızda bolıp jatqan dübirdi qabaq qaqpay qarağanımız läzim.

“The Qazaq Times”