Foto: BBC.com

Ispaniyanıñ Valensiya universiteti artıq salmaq pen semizdiktiñ balalar jäne eresekterge bolğan äserin zerttep, jer betindegi 2 milliardtan astam adamnıñ semizdik jäne artıq salmaqtan kelip şığatın problemalardan zardap şegetinin anıqtadı. Bwl älem halqınıñ 30 payızın qwraydı. Bwl turalı bügin «Şinhuanıñ» resmi saytında jariyalandı.

«Jaña Angliya Medicina» basılımında jaqında jariyalanğan zertteu nätijesi üşin, 25 jıl boyı (1990-2005) 195 eldegi halıqtarğa zertteu jürgizgen. Zertteuge 133 elden 2300 sarapşı qatısqan. Olar semizdik auıruına şaldıqqan 300-den astam adamdı jekeley alıp, olardıñ auıruğa şaldığu sebebi men mölşerin zerttep qarağan.

Valensiya universiteti sarapşısı Rafael' Tavares basılımğa bılay dep jauap bergen: «Zertteu qortındısına qarap otırıp, älemdegi semizdik saldarınan jürek-qan tamırlar auıruınan zardap şegip otırğandar sanınıñ basım ekenin bile aldıq. Qaterli isik, qant diabeti auruları sekildi sebepterdiñ ölimge alıp kelu mölşeri ösip otır».

Ğılımi-zertteu körsetkenindey, 2015 jılı älemdegi 400 mln adam semizdik tudırğan aurudan köz jwmğan. Sonıñ işinde 40 payızı artıq salmaqtan auruğa şaldıqqan eken. Ğalımdardıñ aytuınşa, mwnday körsetkiş, älem halqınıñ salauattılığı üşin jan-türşigerlik mälimet bolıp sanaladı.

Zertteu nätijesine süyensek, 1980 jıldan beri qaray 70 elde semizdikke şaldığuşılar sanı eselengen. Qıtay, Braziliya, Indoneziya qatarlı damuşı elderde semizdik mölşeri 3 esege deyin ösken. Bwl sol elderde jastar men jasöspirimderdiñ diabet auıruına, joğarı qan qısım, sozılmalı büyrek auruları qatarlı dertterdiñ köbeygendiginde ayğaqtaydı.

2015 jılğı körsetkiş boyınşa älemniñ 2,2 mlrd adamı artıq salmaq jäne semizdikten zardap şekken. Sonıñ işinde 108 mln balalar, 600 millionnan köbi eresekter. 5 payız balalar men 12 payız eresekter tikeley semizdik sırqatına şaldıqqan. Köñil böletin bir mäsele – köptegen elderde balalardıñ artıq salmaq pen semizdikke şaldığuı eresekterge qarağanda jıldap artıp ketken.

Älemdegi halıq sanı tığız ornalasqan aldınğı 20 el arasında, Amerika Qwrama Ştattarında jasöspirimderdiñ semizdikke şaldığuı eñ joğarı deñgeyde, şamamen halqınıñ 13 payızın ieleydi. Bangladeşte eresekterdiñ semizdikke şaldığuı halıq sanı tığız 20 el arasındağı eñ tömeni, 1,2 payız.  Al, bwl şamada eñ aldınğı orında twrğan el Mısır, el halqınıñ 35 payızın qwraydı. Qıtay men Ündistanda semizdikke şaldıqqan jasöspirimder sanı jeke-jeke 15 mln 300 mıñ jäne 14 mln 400 mıñ. Al, eresekterdiñ semirui eñ köp bolğan elder AQŞ pen Qıtay. YAğni AQŞ-ta 79 mln 400 mıñ, Qıtayda 57 mln 300 mıñ eresek adam semizdikke şaldıqqan.

“The Qazaq Times”