PaperLab زەرتتەۋ ورتالىعى قازاقستاندىقتاردىڭ قاڭتار وقيعاسىنا كوزقاراسى تۋرالى زەرتتەۋىن جاريالادى. ول حالىقتىڭ قاڭتار وقيعاسىندا نە بولعانىن، ونىڭ سەبەپتەرى مەن تاراپتاردىڭ قاتىسى تۋرالى ءالى كۇنگە دەيىن ناقتى ەشنارسە بىلمەيتىنىن كورسەتكەن.

2022 جىلدىڭ 29 جەلتوقسانى مەن 2023 جىلدىڭ 10 قاڭتارى ارالىعىندا جۇرگىزىلگەن ساۋالناماعا 1047 ادام قاتىسقان. رەسپوندەنتتەردىڭ 38% قاڭتاردا «بيلىكتى باسىپ الۋ ءۇشىن ساياسي ارانداتۋشىلىق بولدى» دەپ سانايتىنىن جەتكىزگەن. ساۋالناما اۆتورلارىنىڭ سوزىنشە، بۇل بيلىكتىڭ رەسمي ۇستانىمىنا ۇقسايدى. 2023 جىلى 5 قاڭتاردا باس پروكۋرور بەرىك اسىلوۆ پارلامەنتتە قاڭتار وقيعاسىنا بايلانىستى ەسەپ بەرىپ، نارازىلىقتى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ بۇرىنعى باسشىلارى ۇيىمداستىرعانىن ايتقان. كەيىننەن ۇقك بۇرىنعى توراعاسى كارىم ءماسىموۆ پەن ونىڭ ورىنباسارلارىنىڭ سوتى قۇپيالانىپ، جابىق جاعدايدا وتكەن.

ساۋالناماعا قاتىسقانداردىڭ 28% «بۇل تارتىپسىزدىك پەن توناۋعا ۇلاسقان بەيبىت نارازىلىق» دەپ سانايتىنىن جەتكىزگەن. 15% «جاعدايدى تۇراقسىزداندىرۋعا تىرىسقان لاڭكەستىك شابۋىل» دەپ تۇسىنەتىنىن ايتقان. 4% باسقا نارسە بولدى دەپ ەسەپتەگەن. 16% جاۋاپ بەرە تابا الماعان.

پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ قاڭتاردا «الماتىعا شەتەلدە دايىندىقتان وتكەن 20 مىڭ تەرروريست كەلدى» دەپ مالىمدەگەن. بىراق وعان ەشقانداي دالەل كورسەتكەن جوق. الايدا رەسەي باستاعان ۇجىمدىق قاۋىپسىزدىك شارتى ۇيىمىنان «قازاقستانداعى تەرروريستىك قاۋىپتى جويۋعا كومەك الۋىنا» مۇمكىندىك بەرگەن.

رەسپوندەنتتەردىڭ 44% ەلگە ۇقشۇ اسكەرىن كىرگىزگەندى قولداماعان. 37% كەرسىنشە قولداعان. رەسمي مالىمەت بويىنشا، ۇقشۇ اسكەرى ەلگە 2022 جىلى 6 قاڭتاردا جىبەرىلىپ، سوڭعى ءبولىمى 19 قاڭتاردا قازاقستان اۋماعىنان شىعارىلعان.

قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ قاندى قاڭتاردا «ەسكەرتۋسىز وق اتۋ» بۇيرىعىن ساۋالناماعا قاتىسقانداردىڭ 71% قولداماعان.

ساۋالنامادا ەڭ ماقۇلدانباعان ارەكەت قاڭتاردا ۇستالعانداردى ازاپتاۋ بولعان. ونى رەسپوندەنتتەردىڭ 72% ماقۇلداماعان. ال 7% ماقۇلداعان.

سۇرالعانداردىڭ باسىم بولىگى قاندى قاڭتار كەزىندەگى بيلىكتىڭ ءىس-ارەكەتىنە باعا بەرۋدە قينالعان.

PaperLab زەرتتەۋى بويىنشا، قاڭتار وقيعاسى قازاقستاندىقتار ءۇشىن وتە نازىك تاقىرىپ. سەبەبى سۇرالعانداردىڭ ۇشتەن ءبىرى وقيعانى ەسكە العاندا بويىن قورقىنىش پەن الاڭداۋشىلىق بيلەيتىنىن ايتقان.

«ەلدە بيلىك شىن مانىندە كىمنىڭ قولىندا: بۇرىنعى پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆ پا، الدە ول پرەزيدەنت رەتىندە قالدىرىپ كەتكەن قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ قولىندا ما؟» دەگەن سۇراققا رەسپوندەنتتەر ءارتۇرلى جاۋاپ بەرگەن. سۇرالعانداردىڭ 40% بيلىك قازىرگى پرەزيدەنتتىڭ قولىندا دەسە، 9% بيلىك ءىس جۇزىندە نازارباەۆتىڭ يەلىگىندە دەپ ەسەپتەيتىنىن ايتقان. 11% ەكەۋى بىرىگىپ باسقارادى دەسە، ۇشتەن ءبىرى «ساياساتقا قىزىقپاعاندىقتان» سۇراققا جاۋاپ بەرە المايتىنىن جەتكىزگەن.

زەرتتەۋ اۆتورلارىنىڭ ايتۋىنشا، قاڭتاردان كەيىنگى ايلاردا بىرقاتار باق «مەملەكەتتىك توڭكەرىس تۋرالى بولجامدى» تاراتۋعا بەلسەنە اتسالىسقان. بيلىك بىلتىر تەرگەۋ ناتيجەسىن جاريالاعان كەزدە اتالمىش بولجامدى رەسمي نۇسقاعا اينالدىرعان.

ساۋالناما اۆتورلارى زەرتتەۋ سوڭىندا قاڭتار وقيعاسىنان كەيىن ءبىر جىل وتسە دە، ونىڭ سەبەبى مەن سالدارى ءالى كۇنگە دەيىن بەلگىسىز قالىپ وتىرعانىن ايتادى. ولار حالىقتىڭ قايعىلى وقيعا كىم كىنالى دەپ ەسەپتەيتىنىن ءبىلۋ،  بيلىكتىڭ ارەكەتىن قوعام قالاي باعالايتىنىن زەرتتەۋ ماڭىزدى دەپ ەسەپتەيدى.

سۇرالعانداردىڭ 39% بىر جىل ىشىندە جاعداي جاقسارعانىن «سەزبەگەنىن» ايتقان. تورتتەن ءبىرى «ەل باسقارۋدا وزگەرىس بولادى» دەگەن تۇجىرىمعا سكەپتيتسيزممەن قاراعان. ازاماتتاردىڭ باسىم بولىگى قاڭتار وقيعاسى قايتالانبايتىن شىعار دەپ ۇمىتتەنەتىنىن جەتكىزسە، ۇشتەن ءبىرى وقيعانىڭ قايتالاۋ ىقتيمالداعى نولگە تەڭ دەپ سانايتىنىن ايتقان.