• بيلىك جالعىز ءوزى ەلدى وزگەرتە المايدى

– ەر-اعا، ەگەر پارلامەنتكە ءوتىپ، دەپۋتات بولساڭىز، نە وزگەرتەم دەپ ويلايسىز؟

– قازاقتا «جالعىز اعاش – ورمان بولماس» دەگەن ءسوز بار. مەن پارلامەنتكە بۇزىپ-جارىپ بارىپ، ءبارىن وزگەرتەم دەۋ – استامشىلىق بولادى. مۇنداي پوپۋليزممەن «حايپ» قۋ ماعان قاجەت ەمەس. وپپوزيتسيالىق ءومىرىمنىڭ 25 جىلىندا ونداي بالاڭ، «بۇزىق» كەزەڭنەن ءوتىپ كەتتىك. ەندىگى جەردە ەلگە جاسامپاز يدەيالار ۇسىنا الاتىن جانە ونى قالىڭ حالىقپەن بىرگە جۇزەگە اسىراتىن جاڭا ساياساتكەرلەر لەگى قاجەت.ۋ

ونىڭ ۇستىنە بۇگىنگى قازاقستاننىڭ جاعدايىندا 30 پايىزدىق ءبىر مانداتتى وكرۋگتەر مۇمكىندىك بەرەتىن نەگىزىندە پارلامەنتتىك سايلاۋعا ءتۇسىپ جاتقان جاڭا تولقىننىڭ مىقتى، تاباندى، جاڭا وكىلدەرى بار. سول ۇمىتكەرلەر اراسىنان بىرنەشە تاۋەلسىز كانديدات ءماجىلىس دەپۋتاتتىعىنا وتەدى دەپ ويلايمىن. «جاڭا قازاقستان» يدەياسىنا وسى جاڭا تولقىننىڭ وكىلدەرى تىڭ لەپ قوسۋى كەرەك. ەلدى بيلىك جالعىز ءوزى وزگەرتە المايدى، ول وزگەرىستەردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن، ازاماتتىق قوعامنىڭ وكىلدەرى قوسىلۋى كەرەك.

ەگەر وسى سايلاۋدان كەيىن پارلامەنتتە سونداي تاۋەلسىز دەپۋتاتتاردىڭ ءبىر شوعىرى پايدا بولسا، وندا، ارينە، اركىمنىڭ كوڭىلى مەن ويىندا جۇرگەن ءبىراز اۋقىمدى ىستەردى اتقارۋعا مۇمكىندىك تۋادى. پارتيالىق «پاتەرلەردەن» تىزىممەن وتكەن دەپۋتاتتارعا قاراعاندا، تاۋەلسىز دەپۋتاتتاردىڭ مانيوۆر مۇمكىندىگى مەن ءىس-قيمىل دياپازونى الدەقايدا كەڭ بولادى. ولارعا پارلامەنت ماجىلىسىندە «حالىقتىق بلوك» نەمەسە فراكتسيا قۇرىپ، زاڭ شىعارۋشى ورگاننىڭ جۇمىسىنا جاڭاشا پارمەن بەرۋدىڭ رەتى تۋادى.

– بيلىك بۇل بلوكقا، ونداي تاۋەلسىز ارەكەتكە مۇمكىندىك بەرەدى دەگەن دامەڭىز بار ما؟

– مەنىڭ ويىمشا، بۇعان بيلىكتىڭ ءوزى دە مۇددەلى بولۋى كەرەك. ايتپەگەندە، «جاڭا قازاقستان» يدەياسى تاعى دا ءسوز جۇزىندە قالادى. قالاي بولعاندا دا، تاۋەلسىز دەپۋتاتتاردىڭ حالىق الدىنداعى ءسوزى مەن ءىسى ءوتىمدى بولادى. بۇگىنگى بيلىك وسىنى ءتۇسىنىپ وتىر دەپ توپشىلايمىن.

پروتەستىك قوعام مەن وپپوزيتسيادان كەلگەن دەپۋتاتتار پارلامەنتتىڭ ءوز ىشىندەگى زاڭ شىعارۋ جانە باسقا دا قوعامدىق-ساياسي ماسەلەلەرگە باستاماشىلىق تانىتۋى ءتيىس. بۇل دەگەنىڭىز – پارلامەنتتىڭ جۇمىسىن بۇرا تارتۋ ەمەس، مۇنى ەل مەن ۇلتتىڭ مۇددەسىنە سايكەس بىرلەسكەن ماسشتابتى جۇمىستار جۇرگىزۋ باستاماسى دەپ ءتۇيسىنۋ كەرەك. ءبىز كوشەدەگى بىربەتكەي وپپوزيتسيالىق ۇراندى پارلامەنتتىڭ ىشىنە الىپ بارىپ، تاعى دا باياعى قيقۋعا باساتىن بولساق، بەرەكەلى ءىس بولمايدى. بۇرىنعى بىربەتكەي وپپوزيتسيالىق قوزعالىستىڭ «بالالىق اۋرۋىنان» ارىلۋىمىز كەرەك.

ءبىز پارلامەنت مىنبەرىنەن ساليقالى، سالماقتى ويلار مەن ۇسىنىستار ايتاتىن، حالىق پەن قوعامنىڭ الدىندا جاۋاپتى ازاماتتىق دەڭگەيگە ۇمتىلعانىمىز ءجون بولادى. حالىق اراسىندا ايتىلىپ جۇرگەن ماقسات-تىلەكتەردىڭ سوڭىندا تاباندى جۇمىس ىستەيتىن، بيلىكتى سول ماسەلەلەرگە، ەلدىك مۇددەگە جۇمىلدىرۋعا جانە ورىنداۋعا ءماجبۇر ەتەتىن كۇش بولۋىمىز كەرەك. سونداي جاعدايدا عانا ءبىز ەل ىشىنە وزگەرىس ەنگىزە الامىز. جالاڭ ۇران مەن ميتينگىلىك قيقۋدىڭ كەزەڭى ءوتتى.

  • الماتىداعى ءۇش ماندات بيلىككە «پوگودا» جاسامايدى

– ءسىز سايلاۋعا ءبىر مانداتتى وكرۋگتان ءتۇسىپ جاتىرسىز، ۇمىتكەرلەر كوپ، قانداي شانس بار ءوزى؟

– ەگەر ءبىز وسى سايلاۋدا تاۋەلسىز باقىلاۋشىلار جۇيەسىن جاپپاي قۇرىپ، ءار وكرۋگتى باقىلاۋشىلارمەن جاۋىپ تاستايتىن بولساق، وندا دەپۋتاتتىققا ءوتۋ شانسى بولادى. مەنىڭ ويىمشا، باسقا ايماقتار تۋراسىندا ايتا المايمىن، ال ءدال الماتى قالاسىنداعى ءۇش وكرۋگتەن تاۋەلسىز كانديداتتاردىڭ دەپۋتاتتىققا ءوتۋ مۇمكىندىگى وتە جوعارى. مەنىڭ شانسىم دا وسىنداي مۇمكىندىكپەن بايلانىستى بولادى.

ءۇش ماندات بيلىك ءۇشىن پارلامەنتتە «پوگودا» جاسامايدى. ال ەگەر بيلىك وسى ءۇش ماندات ءۇشىن جانتالاسىپ، سايلاۋعا ارالاساتىن بولسا، ونىڭ ايقاي-شۋى كوپ بولادى. بۇل بۇگىنگى بيلىككە كەرەك پە؟

– «30 پايىزدىق مانداتتان وتكەن دەپۋتاتتار پارلامەنتكە بارعاندا نە شەشەدى؟» دەگەن قوعامدا ءسوز بار. ونىڭ ۇستىنە بيلىك ءوز ىڭعايىنا كەلەتىن ادامداردى وتكىزۋى مۇمكىن دەگەن كۇمان مەن كۇدىك تە بار. ءسىزدىڭ ويىڭىز قانداي؟

– تاۋەلسىز دەپۋتاتتار پارلامەنتكە بارسا، نە شەشەرىن مەن جوعارىدا ايتتىم. بىراق ءبىرىنشى كەزەكتە قوعامعا ايتاتىن ءبىر وي بار: ءبىز «ديۆاندا جاتىپ» نەمەسە الەمجەلىگە دابىرا سالىپ، ەشتەڭە وزگەرتە المايمىز. قوعامنىڭ كۇشىمەن بيلىكتى وزگەرىسكە ءماجبۇر ەتۋدىڭ ءبىرىنشى كەپىلى – نارازىلىق ءنوپىرى، الاڭداعى مايدان. ال بىزدە ونداي مۇمكىندىك شەكتەلىپ قالدى. الماتىدا ميتينگىگە شىعاتىندار سانى 300–400 ادامنان اسپايدى. استانادا ول دا جوق.

ەندەشە ءبىز قالاي بولعاندا دا، وسى 30 پايىزدىق سايلاۋ جۇيەسىن پايدالانىپ، وزگەرىسكە ىنتازار حالىق بولىپ، وسى سايلاۋعا بارىپ، اركىم وزدەرى قالاعان ۇمىتكەرلەرگە داۋىس بەرىپ، ۇلكەن ساياسي-مادەني بەلسەندىلىك تانىتۋىمىز كەرەك. ازىرگە بىزدە بۇدان باسقا شانس جوق. بۇل سايلاۋدى بۇزىپ-جارىپ، قوعامدا ءبىر تەڭسەلىس تۋدىراتىن ەمەس، ءبىزدىڭ بەلسەندىلىگىمىز ساليقالى، سالماقتى، ازاماتتىق تۇرعىدا تولىسقان قوعامنىڭ بەلسەندىلىگى بولۋى كەرەك. سول ارقىلى ءبىز قوعامعا، ءتىپتى بيلىككە ءوزىمىزدىڭ دەموكراتيالىق وزگەرىستەرگە ءزارۋ جانە وعان دايىن ەكەندىگىمىزدى كورسەتۋىمىز كەرەك. ءبىز بۇرىنعىداي الاڭدا ەكى-اق ساعات تۇرىپ، ميتينگىدە عانا ايعايلاۋدىڭ ادامدارى ەمەسپىز، ءبىز وسى ازاماتتىق قوعاممەن، حالىقپەن، بيلىكپەن بىرگە وسى ءومىردى وزگەرتۋگە مۇددەلى حالىق ەكەنىمىزدى كورسەتكەنىمىز ءجون بولادى.

ايعايلاۋ ءۇشىن، ارتىمىزعا قارايىق – ءبىزدى قولداپ شىققان حالىقتىڭ ءنوپىرى قانداي ەكەن؟ ەگەر جەر قايىسقان قول بولسا، وندا ون كۇندەپ، ءبىر ايلاپ مايدان الاڭىندا تۇرايىق. وندا بيلىك ءبىزدى، ءبىزدىڭ كۇشىمىزدى مويىندايدى.

ال ەگەر سوڭىمىزدان ەرگەن ونداي قاراقۇرىم حالىق بولماسا، پروتەستىك قوزعالىستىڭ باعىت-باعدارىن ساقتاپ، تاكتيكالىق ءىس-ارەكەتىمىزدى وزگەرتەيىك. ارينە، قازىر قازاقستاندا ەكىنىڭ ءبىرى وپپوزيتسيالىق وي-پيعىلدا دەگەن تۇسىنىك بار. وعان مەنىڭ اسا ءبىر الىپ بارا جاتقان داۋىم جوق. بىراق سول حالىق نارازىلىق الاڭىنا شىقپايىنشا، ونداي «وپپوزيتسيالىقتان» تۇك شىقپايدى.

– ال بيلىك پارلامەنتكە ءوز وكىلدەرىن وتكىزۋگە كۇش سالادى دەگەن پىكىرگە وراي نە ايتاسىز؟

– ارينە، كۇش سالادى. جالپى، قاي ەلدە بولماسىن، بيلىك ءوزىنىڭ گەگەمونياسىن ساقتاپ قالۋعا، قاۋىپ-قاتەردەن قورعانۋعا، كۇش-قۋاتىن نىعايتۋعا مۇددەلى. بۇل – قالىپتاسقان اكسيوما.

بىراق ءوز وكىلىمىزدى پارلامەنتكە وتكىزۋگە ءبىزدىڭ مۇمكىندىگىمىز قانداي دەسەك، ەگەر دە ءتيىستى وكرۋگتاردى تاۋەلسىز باقىلاۋشىلارمەن تولىق جاۋىپ تاستايتىن بولساق، ماسەلەن، الماتىداعى 3 وكرۋگتا، وندا تاۋەلسىز كانديداتتاردىڭ پارلامەنتكە ءوتۋ مۇمكىندىگى وتە جوعارى بولماق.

مەنىڭ ويىمشا، بيلىك تە الماتىداعى وسى 3 وكرۋگتەگى تاۋەلسىز ۇمىتكەرلەردى وتكىزبەۋ ءۇشىن، تالاسقا تۇسۋگە ىنتالى بولماۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. سايلاۋعا ارالاسىپ، داۋىس بەرۋدىڭ ءتارتىبىن بۇزىپ، نەمەسە ءوز ۇمىتكەرلەرىن وتكىزۋگە تىرىساتىن بولسا، ارتى ايعاي-شۋ بولۋى عاجاپ ەمەس. ونداي جاعدايدا ءوتىپ جاتقان سايلاۋدىڭ لەگيتيمدىگى دە كۇدىكتى بولىپ قالادى. مەنىڭشە، حالقى بەلسەندى جانە تىعىز شوعىرلانعان الماتى، استانا سياقتى قالالار تاۋەلسىز باقىلاۋشىلارمەن تولىق قامتاماسىز ەتىلەتىن بولسا، وندا تاۋەلسىز ۇمىتكەرلەردىڭ ءوتۋ مۇمكىندىگى دە وتە كۇشتى بولماق.

– سوڭعى كەزدەرى بوي كورسەتىپ كەلە جاتقان تاعى ءبىر تەندەنتسيا – جاستاردىڭ ءماسليحات پەن پارلامەنت دەپۋتاتتىعىنا بەلسەندىلىكپەن سايلانۋعا ءتۇسىپ جاتقان ساياسي امبيتسياسى تۋراسىندا نە ايتاسىز؟

– بۇل، ارينە، قۋانىشتى ءجايت. دەگەنمەن بارلىعى بىردەي جوڭكىلىپ، پارلامەنتكە ۇمتىلىپ جاتقانى جونىندە سايلاۋدان كەيىن ارنايى ءبىر ماقالا جازۋ ويىمدا بار. وزگەرىستىڭ بارلىعى جەرگىلىكتى جەردەن باستالۋى ءتيىس قوي، سوندىقتان جاستاردىڭ ءبىر بولىگى ءماسليحات سايلاۋىنا ءتۇسىپ، وزدەرىنىڭ ساياسي امبيتسياسىن ءماسليحاتتار ارقىلى شىڭداعانى الدەقايدا وڭدى بولار ەدى. بارلىعىمىز بىردەي پارلامەنتتە جۇرگەندە، تومەنگى بۋىن كىمگە قالادى؟

وسىنداي سۇراقتىڭ باسى اشىق قالۋى قوعامدا جۇيەلى وپپوزيتسيانىڭ بولماۋ سالدارىنان تۋىندايدى. ەگەر ەلدە تۇتاسقان ءبىر ورتالىق ارقىلى پروتەستىك قوزعالىستىڭ ستراتەگياسىن ايقىنداپ وتىرعان بولسا، ازاماتتىق قوعامنىڭ بارلىق ءىس-ارەكەتىن، ماسەلەن، قازىرگى سايلاۋ ناۋقانىن رەتتەپ وتىرۋعا مۇمكىندىك تۋار ەدى. ءبىز ازاماتتىق قوعامدى تاربيەلەۋىمىز كەرەك، قانداي ماقساتتا، قانداي ۇرانمەن، قانداي مۇمكىندىكتەرمەن ورتاق مۇددە جولىنداعى كۇرەسكە شىعاتىنىمىزدى جۇيەلى جوسپارلاپ وتىراتىنداي وپپوزيتسيا بولۋى كەرەك. ايتسە دە، پارلامەنتكە ۇمتىلعان جاستاردىڭ ساياسي ەرىك-جىگەرىنە، ادامي جانە ازاماتتىق قۇقىعىنا شەك قويۋعا بولماس.

  • «ديۆاندا جاتىپ» وزگەرىس جاساي المايمىز

– جالپى، ءسىزدىڭ سايلاۋ باعدارلاماڭىزدا باستى ماقساتىڭىز نە جانە سايلاۋشىلارىڭىزعا نە ايتاسىز، قانداي ۋادە بەرە الاسىز؟

– قايتالاپ ايتايىن، مەن پارلامەنتكە بارىپ، جالعىز ءوزىم بارلىعىن قىرىپ-جويام دەپ ايتا المايمىن. ونداي جالعان ۋادەمەن سايلاۋشىلاردى الدارقاتۋعا بولمايدى. ايتىلار ءسوز بەن ۋادەنىڭ ورىندالار جاۋاپكەرشىلىگىن ۇمىتپاعان ابزال.

جالپى، مەنىڭ باعدارلامالىق باعىتىم – قوعامدا ايتىلا-ايتىلا ابدەن جاۋىر بولعان، ەكىنىڭ ءبىرىن مازالاعان، ەل-جۇرتتى ابدەن مەزى قىلعان تاقىرىپ. ءبىزدىڭ حالىق 30 جىلعا جۋىق اڭساعان وزگەرىستەر كەزەڭى كەلدى. «ديۆاندا جاتىپ»، بيلىكتى وڭدى-سولدى سىناۋدان ەندىگى جەردە تۇك شىقپايدى. ءبىزدىڭ قوعام وسى وزگەرىستەرگە: ەلدى جاپپاي جايلاعان جەمقورلىقتى جويۋعا، شىن مانىندەگى ادىلەتتى قازاقستان قۇرۋعا، كوشى ۇزاپ بارا جاتقان وركەنيەتتىڭ سوڭعى لەگىنە ىلىگۋگە كۇش سالۋى كەرەك.

حالىقتىڭ كەندەلەگەن تىرشىلىگى مەن قوعامنىڭ تۇرالاعان تۇرمىسىن ەرتەلى-كەش جىرلاپ، قول قۋسىرىپ، وبىنىپ وتىرا بەرۋگە بولمايدى. ءبىز ساياسي پارتيالار مەن الاۋىز الەۋمەتتىك توپتارعا بولىنبەي، كەرىسىنشە، قۇداي بۇيىرتقان مۇمكىندىكتى پايدالانىپ، وزگەرىستەر ءۇشىن مەيلىنشە قارمانىپ قالاتىن كۇن تۋدى.

مىناۋ ءبىر مانداتتى 30 پايىزدىق سايلاۋ جۇيەسىنىڭ ءوزى قوعامعا قانداي دا ءبىر قوزعالىس بەردى. قازىر جاستاردىڭ ساياسي-قوعامدىق باستامالارعا ۇمتىلىپ جاتقانى، ولاردىڭ پارلامەنتتىك سايلاۋعا ءتۇسۋى – ءبارى وسى وزگەرىستىڭ نىشانى. بىراق ول وزگەرىستەردىڭ قارقىنى باياۋ، رەفورمالار جارتىكەش بولىپ تۇر.

شيەلەنىسكەن الەمدىك گەوساياسي قاتەر ەلىمىزدىڭ ىرگەسىنە تىرەلگەن كەزدە ءبىز ۇلتىمىز بەن مەملەكەتىمىزدىڭ قاۋىپسىز جانە جارقىن بولاشاعى جولىندا جىك-جىككە بولىنبەي، جالپىحالىقتىق مۇددەمەن ناقتى ناقىشتاعى «جاڭا قازاقستاندى» ءوز قولىمىزبەن قۇرۋىمىز كەرەك. وسى جولى قاپى قالساق، بولاشاق ۇرپاق ءبىزدى كەشىرمەيدى!

مەن ەل پارلامەنتىنىڭ دەپۋتاتتىق مانداتى ءۇشىن ۇمىتكەرلىك سايىسقا ءدال وسى ماقساتتار جولىندا ءتۇسىپ وتىرمىن. ماعان لاۋازىم دا، اتاق-دارەجە دە كەرەك ەمەس. كەرەگى – ادىلەتتى دە ادەمى قازاقستان قۇرۋ. وسى جولداعى جانتالاسار جۇمىستا ەرىك-جىگەرىم مەن قارۋ-قايراتىما مۇمكىندىك بەرەتىن، تابانىما تىرەۋ بولارلىق بۇدىر قاجەت. سول «بۇدىر» – پارلامەنتتىڭ مانداتى مەن مىنبەرى دەپ ويلايمىن.

ءبىر اقيقاتتى مويىنداۋىم كەرەك: 25 جىل وپپوزيتسيالىق قوزعالىستا ءجۇرىپ، ءوزىمنىڭ قۇرمەتتى ارىپتەستەرىممەن بىرگە ايتارلىقتاي ناتيجەگە جەتە المادىق. ەل وزگەرمەدى – «باياعى جارتاس – سول جارتاس» كۇيىندە قالدى.

ەندىگى جەردە حالىق بىرىگىپ كوتەرۋى ءتيىس، قازاق ارقالاپ وتەر اۋىرلىقتىڭ ءبىر پۇشپاعىنا تىرەۋ بولسام، ەلىمنىڭ ەرتەڭىنە جاردەم ەتسەم دەيمىن. ەلمەن بىرگە وزگەرىستەر جاساۋعا قاجىر-قايراتىم جەتەدى دەپ ويلايمىن.

سوندىقتان حالىقتىڭ اۋزىنداعى اڭساعان مۇراتتاردىڭ بارلىعى – مەنىڭ باعدارلامامداعى نەگىزگى تاقىرىپ. ءبىز تاريحي مۇمكىندىكتى جىبەرىپ الماۋىمىز كەرەك. ەگەر قازىر ءبىز وسى 30 پايىزدىق جۇيەدە ساليقالى سايلاۋ وتكىزىپ، تاۋەلسىز كانديداتتاردىڭ ءبىر شوعىرىن پارلامەنتكە جەتكىزە الاتىن بولساق، كەلەسى سايلاۋدىڭ، مەنىڭشە، 50 پايىزدىق ارالاس جۇيەدە وتۋىنە التىن كوپىر سالامىز.

  • «دەپۋتات بولسام، حالىققا باق ورناتام» دەگەن ءسوز – بىلجىراق

– ەر-اعا، ءوزىڭىز سايلاۋعا ءتۇسىپ جاتقان 3-ءشى سايلاۋ وكرۋگىنە الماتى قالاسىنداعى ەڭ ۇلكەن اۋەزوۆ جانە الاتاۋ اۋداندارى كىرەدى. ەندەشە ءوزىڭىزدىڭ سايلاۋ وكرۋگىڭىزگە قاتىستى نە ىستەيسىز؟

– بۇل ارادا ءبىر وكرۋگتى ءبولىپ الىپ، مەن وسى الاتاۋ مەن اۋەزوۆ اۋداندارىنا باق ورناتىپ تاستايمىن دەپ ايتسام، ول كۇپىرشىلىك ءسوز بولادى. ونداي جالاڭ پوپۋليزم – بىلجىراق ءسوز.

الماتى قالاسىندا بولسىن، اۋەزوۆ پەن الاتاۋ اۋدانىندا بولسىن، قاراعاندى، وسكەمەن مەن سەمەيدە بولسىن، مويىنقۇم مەن ماقانشىدا بولسىن – بارلىق جەردە ءبىزدىڭ پروبلەمامىز بىرەۋ-اق: ءبىرىنشى كەزەكتە ەلدى جايلاعان جەمقورلىق پەن پاراقورلىقتىڭ سالدارىنان الەۋمەتتىك ادىلەتتىلىك جوق. وسىنىڭ تامىرىنا بالتا شاپپاي، العا جۇرە المايمىز. «ءبىز ەندى قالاي جانە قايدا بەت الامىز؟» دەگەن سياقتى اۋقىمدى ماسەلەنىڭ ءمانى قوعامنىڭ ۇنىنە قۇلاق تۇرگەن پارلامەنتتە شەشىلۋى كەرەك.

– دەگەنمەن، اتالعان ەكى اۋداننىڭ سايلاۋشىلارى سىزدەن ءبىر «جارىلقاۋ» كۇتەدى عوي...

– ال ەندى جالپى ءوزىمنىڭ وكرۋگىمدە، الماتى قالاسىندا نە ىستەيمىن دەگەندە، جالپاق قازاقستانعا ورتاق پروبلەمالىق تاقىرىپتار بار. ماسەلەن، الماتى قالاسىن الاتىن بولساق، 90-جىلدارى باستالعان ۋربانيزاتسيانىڭ سالدارىنان اۋىلداردان ۇدەرە كوشكەن، ىشكى ميگراتسياعا تاپ بولىپ، ءىرى قالالاردىڭ توڭىرەگىنە قونىستانعان قازاقتىڭ قازىرگى حال-احۋالى قانداي؟ بۇل الەۋمەتتىك توپ بۇگىندە ۇلكەن قالالاردىڭ قوعامدىق-تۇرمىستىق، جۇمىسسىزدىق جاعدايىنان باستاپ، كريمينالعا دەيىنگى اۋقىمدى احۋالعا اسەر ەتەدى. ۇكىمەت پەن بيلىك تاراپىنان وسى الەۋمەتتىك ماسەلە سارالانىپ، جۇمىستار جۇرگىزىلدى مە؟ جوق!

ارينە، قونىس اۋدارۋشىلار قالا ماڭىنان جەر ساتىپ الىپ، ءوز كۇشتەرىمەن ءۇي سالىپ، اركىم شاماسى كەلگەنشە تىرلىگىن جاساپ جاتىر. قىسقاشا ايتقاندا، تاعدىردىڭ تالكەگىنەن ءوز بەتتەرىمەن سىتىلىپ شىعۋدا. بىراق قالا ماڭىنداعى، ورىسشالاپ ايتساق، «ناحالوۆكا» ەلدى-مەكەندەردىڭ «ۆرەميانكادا» كۇن كورگەن كۇيبەڭ تىرلىگى الماتىنىڭ جالپى احۋالىنا اسەر ەتپەيدى دەپ ايتا الامىز با؟

وسى ۋربانيزاتسيانىڭ سالدارىن زەرتتەپ، ونى ءبىر باعدارلامالىق قۇجات، ۇكىمەتتىك قاۋلى دەڭگەيىنە، ءتىپتى مەملەكەتتىك زاڭ جۇزىنە جەتكىزۋىمىز كەرەك قوي. بۇل – مەملەكەت قۇرۋشى قازاق حالقىنا دەگەن قامقورلىقتىڭ ءبىر بەلگىسى بولار ەدى. مەملەكەتتەن جاناشىرلىق كورمەگەن حالىق ءوز بيلىگىنە تاسبۇيرەك بولادى. ونداي ادام بيلىكتىڭ شىن سوزىنە دە، اتقارىپ جاتقان يگى ىستەرىنە دە سەنبەيدى.

ال ەندى قالاداعى الاتاۋ جانە اۋەزوۆ اۋداندارىنىڭ جاعدايىنا كەلەتىن بولساق، مۇنداعى پروبلەمانى ەكىباستۇز كورسەتىپ بەردى. جىلۋ-ەنەرگيا كوزدەرى، سۋمەن جابدىقتاۋ جانە كارىز جۇيەسى – بارلىعى 90-جىلداردان بەرى توزىعى جەتىپ، ابدەن ەسكىرگەن، قۋاتى السىرەگەن.

قازىر قالانىڭ ىشىندە، جەردىڭ ۇستىنە «لەگو» ويىنشىقتارى سياقتى ۇيلەر سالىنىپ جاتىر، بىراق جەردىڭ استىنداعى كوممۋنالدىق جۇيە بۇدان 30 جىل بۇرىنعى جاعدايدا قالعان. «تەتس»-تەن شىعاتىن جىلۋ قۇبىرىنىڭ توزىعى جەتكەنى بىلاي تۇرسىن، ونىڭ ديامەترى بۇگىنگى تۇتىنۋ قاجەتتىلىگىنە تىپتەن سايكەس ەمەس. بۇل كۇردەلى ماسەلە الماتىدا دا، باسقا جەرلەردە دە بار. وسى شارۋانى قولعا الىپ، تياناقتايتىن ۋاقىت كەلدى.

جالپى، ەكى اۋدان سايلاۋشىلارىنىڭ بولاشاق دەپۋتاتقا جۇكتەلەتىن اماناتتىق تاپسىرمالارىن (مەكتەپ، اۋرۋحانا، بالالار وشاقتارى، مادەني-كوپشىلىك جانە بۇقارالىق سپورت ورىندارىن سالۋ) توپتاستىرىپ، ءتيىستى قالالىق جانە رەسپۋبليكالىق اتقارۋشى بيلىك الدىنا ماسەلەلەر قويىپ، ونىڭ ورىندالۋىن باقىلاۋعا الۋ – ءبىر دەپۋتاتتىڭ عانا ەمەس، تۇتاس ءبىر مەملەكەتتىڭ ۋاقىت وزدىرماس مىندەتى بولۋى كەرەك دەپ ويلايمىن.

  • قاندى قاڭتاردى قايتەمىز؟

– پارلامەنتكە بارساڭىز، بىزدەگى باستى تاقىرىپتاردىڭ ءبىرى – قاندى قاڭتار تۋرالى نە ايتار ەدىڭىز؟

– قاندى قاڭتار – جاندى جىلاتىپ، جۇرەگىڭدى اۋىرتاتىن تاقىرىپ. بۇل قازاق حالقىنىڭ جۋىق جىلدارداعى زارى جانە تاريحىندا وشپەستەي بولىپ، جازىلىپ قالاتىن قاسىرەت. ءبىز قانشاما ادامنىڭ قانى توگىلگەن قاڭتار تراگەدياسىن جىلى جاۋىپ قويا المايمىز.

ارينە، وسى قاندى وقيعاعا ءبىرىنشى كىنالى – بيلىك دەپ سانايمىز. ول – اقيقات. بۇل اقيقاتتىڭ بەتىن الدەبىر الدارقاتۋمەن باسقا جاققا بۇرۋ مۇمكىن ەمەس. سوندىقتان وسى قاڭتار ماسەلەسىن زەرتتەۋ جونىندە ءبىز پارلامەنتتە مەملەكەتتىك كوميسسيا قۇرىپ، وعان حالىقتىق، ۇلتتىق مۇددە تۇرعىسىنان باعا بەرىپ، سارالاۋىمىز كەرەك. ونى بۇگىن ءبىز جاساماساق، بولاشاق ۇرپاق ءبارىبىر جاسايدى.

ەگەر دەپۋتاتتىق مانداتپەن پارلامەنتكە بارىپ جاتسام، مۇنداي باستامالار كوتەرىلەدى، ارينە. كۇن تارتىبىنەن الىپ تاستاۋى وتە قيىن بۇل تاقىرىپتى مەن قوزعاماسام، باسقا ازاماتتار كوتەرەدى. قاڭتار كەزىندە ءبىر وتباسى تۇگەلىمەن وپات بولدى، 4 جاسار ايكوركەم سياقتى بەيكۇنا بۇلدىرشىندەر قازا تاپتى. قابىرعاسى قايىسقان حالىقتىڭ قايعىسى ءالى باسىلعان جوق. بۇنى بيلىك تە، توقاەۆ مىرزا دا ازاماتتىق پايىممەن ءتۇسىنۋى كەرەك. بۇل ءبىزدىڭ ۇلتتىق قاسىرەتىمىز.

بىراق قاڭتار وقيعاسىنا دا بايلانىپ وتىرا بەرۋگە بولمايدى. ءبىز جول-جونەكەي دامۋدىڭ، وزگەرۋدىڭ قامىن قاتار جۇرگىزۋىمىز كەرەك. بيلىكتىڭ ءوزى وسىعان كىنالى ەكەنىن ىشتەي مويىنداپ، «جۋىپ-شايۋدىڭ» قامىمەن حالىققا قانداي دا ءبىر وزگەرىستەر، جەڭىلدىكتەر جاساۋعا باياۋ دا بولسا، ارەكەتتەر جاساپ جاتىر.

ەندەشە بيلىكتىڭ وسى ىنتا-ىقىلاسىن پايدالانىپ قالۋىمىز كەرەك. وسى جەردە حالىق پەن بيلىكتىڭ مۇددەسى ءبىر ارناعا توعىسادى دەپ ويلايمىن. بيلىكتە قاڭتار ماسەلەسىنە قاتىستى بار ىنتا-ىقىلاسىمەن شارۋا اتقارىپ جۇرگەن جىگىتتەر بار، ءبارىن بىردەي كىنالاپ، تەگىستەي كۇيە جاعۋعا بولمايدى. ءبىز پارلامەنت مىنبەرى ارقىلى جاعدايعا ناقتى باعا بەرەتىندەي، ساليقالى وي تۇيەتىندەي ۇسىنىستار ايتۋىمىز كەرەك.

  • «مەنىڭ كوڭىلىم نەگە «بوساپ ءجۇر»؟

– ەر-اعا، سوڭعى كەزدەرى ءارتۇرلى مەدياعا بەرىپ جۇرگەن سۇحباتتارىڭىزدا، قالاي ويلايسىز، كوڭىلىڭىز بوساپ جۇرگەن جوق پا؟ وسىدان 5-10 جىل بۇرىنعى وتكىر تىلمەن ءتىلىپ ايتاتىن مىنەزىڭىز، وپپوزيتسيالىق ىنتا-جىگەرىڭىز قازىر باسىلىپ بارا جاتقان سياقتى...

– اسىرا ايتقانداي بولمايىن، مەن ءوزىم قاڭتاردان كەيىن ەلدە قالىپتاسقان جاعدايدى ءبىراز وي ەلەگىنەن وتكىزىپ، ءبىرشاما قورىتىندىعا كەلدىم. مىسالى، قايتالاپ ايتايىن، مەن 25 جىل وسى وپپوزيتسيالىق قوزعالىستا جۇرگەندە، ەلدە ەشتەڭەنى وزگەرتە المادىق. قوعام سول قالپىندا قالدى. ءبىزدىڭ الاڭعا شىعىپ، ۇرانداتىپ، ميتينگىلەتىپ، ايعاي سالۋىمىزدان ناتيجە بولمادى.

ال ەندى قاڭتاردان كەيىنگى ميتينگىلەردىڭ وزىندە حالىق وپپوزيتسيانى، ەلدەگى پروتەستىك كوڭىل-كۇيدى قولدايتىن بولسا، الاڭعا جينالىپ، تابانداپ تۇرۋى كەرەك ەدى عوي. ونداي جاپپاي نارازىلىق نىشانى جوق، بىرەڭ-ساراڭ ادام جينالعان ءبىرلى-ەكىلى ميتينگىلەر مەن پيكەتتەر جاداۋ-جۇدەۋ وتۋدە. ياعني، نەمەسە ءبىز حالىقتىڭ قالىڭ ءنوپىرىن سوڭىمىزدان ەرتە المادىق، نەمەسە ۇرەي بيلەگەن ەلدىڭ وپپوزيتسياعا دەگەن سەنىمى سەلدىرەگەن. بىزدە جەكەلەگەن وپپوزيتسيالىق تۇلعالار بار، بىراق ۇيىمداسقان، ەلدەگى پروتەستىك كوڭىل-كۇيدى بىرىكتىرەتىن جۇيەلى وپپوزيتسيالىق قوزعالىس جوق...

شاحماتتىڭ تىلىمەن ايتقاندا، وسىنداي «پاتتىق سيتۋاتسيادا» نە ىستەۋگە بولادى؟ ءبىز تاعى دا تۇبەگەيلى وزگەرىستى كۇتىپ، وسىلاي 30 جىل ءجۇرۋىمىز كەرەك پە؟

سوندىقتان مەنىڭ ءوزىم ءۇشىن جاساعان قورىتىندىم: ءبىز پروتەستىك قوزعالىستىڭ ستراتەگياسىن وزگەرتۋىمىز كەرەك. قالاي وزگەرتەمىز؟ ونى وپپوزيتسيالىق قاۋىمداستىق ءوزارا تالقىلاپ، ەلدە قالىپتاسقان جاڭا جاعدايدىڭ اۋقىمىندا ورتاق تۇجىرىم جاساۋى كەرەك دەپ ويلايمىن.

مىسالى ءۇشىن، كەيىنگى ۇرپاق بىلمەۋى مۇمكىن، ءتىپتى الدىڭعى تولقىن وپپوزيتسياشىل اعايىنداردىڭ دا ەسىندە بولماۋى مۇمكىن: كەزىندە ءبىز «ناعىز اق جول» جانە «ازات» پارتياسىندا جۇرگەندە، «نۇر وتاننىڭ» ىشىنە كىرىپ، ەلدەگى جاعدايدى وزگەرتۋگە باستاما كوتەرەيىك دەگەن يدەيا بولعان. سوندىقتان، مەنىڭ ويىمشا، ەگەر بيلىك حالىقتان قورقاتىن بولسا، ءبىز سول بيلىكتىڭ ىشىنە پارلامەنت ارقىلى كىرىپ، وزگەرىستەر شەرۋىن باستايىق.

مەنىڭ ويىمشا، بيلىككە قارسى «سىڭارەزۋ» ءسوز ايتاتىن اتاقتى ايتىسكەر رينات زايىتوۆتى «امانات» پارتياسى ءوز قاتارىنا شاقىرىپ العانىنا قاراعاندا، بيلىك تە قوعامنىڭ بەلسەندى وكىلدەرىنە «كەت ءارى» دەمەيتىن سىڭايدا. بيلىكتى توڭكەرىپ تاستايمىن دەپ وتىرعان ەل جوق، حالىقتىڭ، ەل-جۇرتتىڭ بار ارمان-مۇراتى – وزگەرىس. ەلگە كەلگەن جىلىمىقتى ءارى قاراي شىنايى وزگەرىستەرگە جالعاستىرىپ، ادامي بەينەدەگى «ەكىنشى رەسپۋبليكا» قۇرۋ – تەك جالاڭ سوزبەن ەمەس، ءىس جۇزىندە جاڭارعان ەل بولساق دەگەن نيەتپەن جۇزەگە اسۋى ءتيىس.

سوندىقتان بيلىك حالىقتان قورىقپاۋى كەرەك، حالىق تا بيلىكتى بىرجاقتى قۇبىجىقتىڭ كەيپىندە كورمەگەنى ءجون. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، ءبىز ناتيجەسىز تەكەتىرەستەن – جاسامپاز مامىلەگە كوشۋدىڭ جولىن ىزدەۋىمىز كەرەك. مەنىڭ «كوڭىلىمنىڭ بوساپ جۇرگەنى» وسى ويلاردىڭ توڭىرەگىنەن تۋىندايتىن تۇجىرىمعا سايادى.

– ەندەشە اشىق پىكىرىڭىزدى ايتىڭىزشى، قازىرگى ساياساتتى جۇرگىزىپ وتىرعان بيلىكتى، پرەزيدەنت توقاەۆتى قولدايسىز با؟

– ماسەلە قولداۋ نەمەسە قولداماۋدا ەمەس، ماسەلە – تاريحي شانستى پايدالانۋدا. ءبىز ەلدە پايدا بولعان ءبىر اقيقاتتى مويىنداۋىمىز كەرەك. الگىندە ايتىپ كەتتىم، الاڭدى نارازىلىق تولقىنىنا تولتىرا المادىق، ەگەر دە ءبىزدىڭ پروتەستىك قوزعالىستىڭ، وپپوزيتسيانىڭ ارتىنان مىڭعىرعان حالىق شىعىپ، كيەۆ مايدانى سياقتى الاڭنان ايلاپ كەتپەي تۇراتىن بولسا، ءبىز نارازىلىق ارقىلى ەلگە وزگەرىستەر ەنگىزۋگە بيلىكتى ءماجبۇر ەتەر ەدىك. بيلىك كۇشتى جانە كۇشتىنى عانا مويىندايدى. وسىنداي جاعدايدا ءبىز ەلدەگى قازىرگى قالىپتاسقان ساياسي جاعدايعا سارالاپ قاراساق، ءسىز ايتقانداي، «توقاەۆتى قولداۋ» دەگەن ماسەلەدەن مەن ءوزىم مىناداي قورىتىندى شىعارامىن: قالاي بولعاندا دا، ەلدە وزگەرىستىڭ نىشانى باستالدى. باسقاسىن ايتپاعاندا، 30 پايىزدىق سايلاۋ جۇيەسىنە دۇركىرەي ارالاسىپ جاتقانىمىز سول جىلىمىقتىڭ الپەتى ەمەس دەپ ايتا الامىز با؟ وتىرىپ الىپ، «جوق، مىناۋ جارامايدى» دەپ، جەر تەپكىلەگەننەن نە شىعادى؟

مىسالى، كەشە عانا «جۋسان» بانكتى قازاقستانعا قايتارۋ باستاماسى قوزعالدى. ءبىز وسى تالپىنىستى نەگە قولدامايمىز؟

«جۋسان» بانك كىمدىكى ەدى؟ ول – نۇرسۇلتان نازارباەۆتىكى. كەزىندەگى «تسەسنا» بانكتى تارتىپ الىپ، سونىڭ نەگىزىندە «جۋسان» حالىقارالىق قارجى قۇرىلىمىن قالىپتاستىرىپ، لوندون قور بيرجاسىنا شىعىپ، ونى الەمدىك دەڭگەيدەگى اشىق قارجىلىق ينستيتۋتقا اينالدىرۋ امالى جۇرگىزىلدى. بۇل ارەكەتتىڭ ماقساتى – قازاقستاننان ۇرلانعان اكتيۆتى حالىقارالىق دارەجەدە لەگيتيمدى قۇرىلىمعا اينالدىرۋ بولاتىن.

مىنە، وسى اكتيۆتى قازاقستانعا قايتارۋ جونىندە كەشە عانا پروكۋراتۋرا ءىس قوزعادى. بۇل – حالىقتىڭ «قانىن تەسپەي سورعان» نازارباەۆقا تىكەلەي شابۋىل باستالىپ جاتىر دەگەن ءسوز. قالاي مۇنى وزگەرىستىڭ الپەتى دەمەسسىڭ؟

قاڭتاردان كەيىن پرەزيدەنت توقاەۆ ەڭىرەگەن ەلدىڭ كوڭىلىنەن شىعۋعا مۇددەلى. وسىنى بولاشاق وزگەرىستەردىڭ ەسەبىنە پايدالانۋىمىز كەرەك. بيلىكتى جاعادان الا بەرگەنشە، مۇمكىندىك بەرەيىك. اقوردادا كىلەڭ جالماۋىزدار وتىرعان جوق، وندا دا حالىققا قارايلاس جىگىتتەر بار، ەرەگەسپەن ولاردىڭ قولىن قاقپايىق. «ءبىر شوقىپ، ەكى قاراۋعا» ءماجبۇر بولىپ وتىرعان توقاەۆتى قوعامعا اكەلەيىك... مەنىڭ قولداۋ-قولداماۋ ماسەلەمنىڭ باستى ءمانى وسى.

سوندىقتان، مەنىڭ ويىمشا، «ديۆاندا جاتىپ الىپ»، جاسالىپ جاتقان ازدى-كوپتى ءىستىڭ ءبارىن جوققا شىعارۋ، «بىزگە وزگەرىس كەرەك» دەپ، اۋىزعا كەلگەندى قۇسا بەرۋ – سانالى ازاماتتىڭ ارەكەتىنە جاتپايدى. بۇگىنگى ەلگە كەرەك ەڭ باستى ازاماتتىق ءىس – وزگەرىس، وعان ءبارىمىز ارالاسۋىمىز كەرەك.

مىسالى، قويشىبەك، قاڭتار قاسىرەتىنىڭ سەريالدارىن ۆيدەو-شەجىرەگە ءتۇسىرۋ ءۇشىن، سەنى كىم ءماجبۇر قىلدى؟ سەن وعان ءوزىڭنىڭ قوعام الدىنداعى ازاماتتىق پارىزىڭمەن بارىپ ءجۇرسىڭ عوي! سەن ءتىپتى گەنەرال كۇدەباەۆتىڭ تالدىقورعانداعى سوتىنا، تارازدا جازىقسىز شىرىلداپ جاتقان قاڭتار قۇرباندارىنىڭ سوتىنا ءوز ەرىك-جىگەرىڭمەن، ءوز كولىگىڭمەن بارىپ ءجۇرسىڭ. سولاي ما؟

– ... م-م-م، ەندى...

– ەندى بولسا، سەن تالدىقورعانداعى سوتتى تەلەكامەراعا ءتۇسىرۋ ءۇشىن بارۋعا كەيدە بەنزينگە اقشا تاپپاي قالاتىن كۇندەرىڭ بولادى. سەنى وسىنداي قادامعا مۇددەلى قىلىپ وتىرعان – سەنىڭ ىشكى ارىڭ، جۇرەگىڭە تۇيگەن تۇيسىگىڭ. وزگەرىسكە ىنتازار وسىنداي تۇيسىك ءبىزدىڭ ارقايسىمىزدا بولۋى كەرەك. مۇنداي ازاماتتىق «مۇقتاجدىق» – بويىندا نامىسى بار ءار ازاماتتىڭ مىندەتى دەپ ويلايمىن.

مەنىڭ دە ويىم وسى. پارلامەنتكە جەتەم بە، جوق الدە جەتكىزبەي مە – ول ءۇشىنشى ماسەلە. ءبىرىنشىسى – مەن بولايىن، باسقا بولسىن، 30 پايىزدىق سايلاۋدان ءوتىپ، دەپۋتاتتىق مانداتقا قول جەتكىزگەن ءاربىر ازامات بيلىكتى ىشتەن ىرەپ، ەلدى وزگەرتۋگە پارمەن بەرۋ. تاۋەلسىز 10 دەپۋتات وتەتىن بولسا، وندا ولار بيلىكتىڭ ىشىندە ءبىراز قوزعالىس جاساۋى ءتيىس.

ولار بيلىكتى توڭكەرىپ تاستايدى دەگەن ءسوز ەمەس. قاڭتاردان كەيىن «توڭكەرىس» اتاۋلىعا اباي بولىپ، سىندارلى كوزقاراسپەن قاراۋىمىز كەرەك. نەگە؟ كوڭىلى وياۋ جۇرت رەسەيدىڭ ۋكرايناداعى وككۋپاتسيالىق سوعىسىنان كەيىن، قازىرگى الەمدەگى ساياسي جاعدايدىڭ بەت-الپەتىن بايقاپ وتىرعان شىعار. وسىنداي دۇرلىگىپ تۇرعان زاماندا ءبىز ەلدى ىشىنەن قوپارىپ تاستاۋدى ەمەس، ادامي فورماداعى وزگەرىستەردى «سارى مايدان قىل سۋىرعانداي» بايىپپەن ارەكەت ەتۋدى ويلاۋىمىز كەرەك.

– ەر-اعا، بۇگىننەن باستاپ، «ۇرىستا تۇرىس جوق» دەپ، دودانى باستاپ كەتتىڭىز. ءوزىڭىز 25 جىل الىسقان بيلىك جاعىنان بولسىن، باسقا جاعىنان بولسىن – ءبىراز قارسىلاستارىڭىز شىعىپ، سىزگە قارسى كومپروماتتاردى توگىپ تاستاۋى مۇمكىن. ءسىز وسىعان قالاي قارسى تۇراسىز، نە ىستەيسىز؟

– ارينە، وكىنىشكە قاراي، ءبىزدىڭ قازاق قوعامى ءبىر-ءبىرىن جامانداۋدان ءالى كۇنگە دەيىن كوز اشپاي كەلەدى. اسىرەسە بۇگىنگى الەۋمەتتىك جەلىلەردە ءبىرىن-ءبىرى جامانداۋ، سىرتتان «تون ءپىشۋ» جامان ۇردىسكە اينالىپ بارادى. قولىندا ەشقانداي دالەل-دايەگى بولماسا دا، بىرەۋدى «ساتقىن»، «بيلىكتىڭ ادامى»، «كنب-نىڭ اگەنتى» دەۋگە بولا ما؟

مەنىڭشە، وسى سايلاۋ كەزىندە مۇنداي «قاتىن قارالاۋ» مەن كومپروماتتار اعىنى بولادى. ءبىزدىڭ قوعامنىڭ ءبىر تراگەدياسى – ءبىز شىنايى پىكىرسايىس قالىپتاسقان دەموكراتيالىق فورماتسيادان وتكەن جوقپىز. ءبىز ميتينگىلىك ساياساتتىڭ مادەنيەتىن بىلمەيمىز. سەبەبى ميتينگىگە جينالعان حالىقتىڭ تاس-تالقانىن شىعارىپ، اباقتىعا تىعىپ، دەموكراتيالىق باستامانى قۋدالاپ كەلگەن جۇيەدە ءومىر ءسۇرىپ وتىرمىز. بۇل جاعىنان ءبىزدى «ماڭقا قازاق» دەيتىن قىرعىزداردان دا كەندە قالعان حالىقپىز.

سوندىقتان ونداي كومپروماتتار ايتىلادى، مەن ونىڭ بارىنە پالسافالىق پايىممەن قارايمىن – «يت ۇرەدى – كەرۋەن كوشەدى». مەنىڭ وسى 25 جىل ىشىندەگى ابىروي-اتاعىمدى قورعايتىن «دات»-ىم بار. وسى الداعى ءساۋىر ايىنىڭ 15-ىندە «دات»-تىڭ العاشقى ءنومىرى شىققانىنا 25 جىل تولادى.

قوعام مەن حالىققا قاجەتتى بالاما اقپارات تاراتاتىن قانداي دا ءبىر گازەتتى شيرەك عاسىر بويى كىم سۇيرەپ كەلەدى؟ اپتا سايىن وسى «دات»-تى شىعارۋعا باسپاحاناعا 500 مىڭ تەڭگەنىڭ كولەمىندە اقشا تولەپ، گازەتتى حالىققا جەتكىزىپ جاتقان كىم بار؟ اينالدىرعان 100 مىڭ تەڭگەگە جەتەر-جەتپەس جالاقى الىپ، گازەت شىعارىپ جاتقان «داتتىقتاردان» باسقا بىرەۋدى بىلەسىڭ بە، قويشى باۋىرىم؟!

ماقتاندى دەپ سەن دە ايتپا، باسقالار دا جاتا جازعىرماسىن – مەنىڭ قوعام ءۇشىن جاساعان ەڭبەگىم بار. ارىعا بارمايىق، سوڭعى 10 جىلدا وسىنداي ەڭبەك ەتىپ، قوعامدىق-تاۋەلسىز رەسۋرس جاساعان كىم بار؟ مەنىڭ اتىم مەن ابىرويىمدى داتتاماق پيعىلداعى ءبىر ادام شىعىپ ايتسىنشى: «مەن مىنانى جاسادىم» دەپ!

– دەگەنمەن، الەۋجەلىدە بوتتار مەن «بايلاۋلى» بلوگەرلەر ءسىز تۋرالى كەرەعار بىردەڭە ايتىپ جاتسا، نە ىستەيسىز دەگەنىم عوي...

– قازاقتا قىزعانىشتىڭ «قىزىل وتى» بولعان، بولا دا بەرەدى. قاڭقۋعا قيقۋ قوساتىن جامان ادەتىمىز بار. بىزدەگى كومپروماتتار وتتاي بەرەدى...

ال ەگەر الدا-جالدا مەنىڭ اتىما جالا جابىلىپ جاتاتىن بولسا، ەلىم مەن قازاعىم مەنىڭ ازاماتتىق باسىما «دات»-تىڭ داڭقىمەن باعا بەرەدى دەگەن سەنىمدەمىن. سوندىقتان مەن دالباسا داقپىرتتان قورىقپايمىن! ايتسىن، ايتىلا بەرسىن. ەڭ باستىسى – مەن جانە مەنىڭ ويماقتاي عانا ۇجىمىم حالىقتىڭ مۇددەسىندەگى شارۋانى ىستەپ ءجۇر. بۇل – قۇرعاق ماقتانىشتىڭ ەمەس، ەسىل ەڭبەكتىڭ ەسەسى!

قانشاما گازەت، 100 جىلدىق تاريحى بولعان «ەكسپرەسس»، «اتىنان ات ۇركەتىن» تابلويد «كاراۆان» جابىلىپ قالدى، ال «دات» جابىلعان جوق. گازەتتىڭ شىعۋىنا كومەك قىلىپ، اپتا سايىن تۇراقتى قاراجات بەرىپ، دەمەۋشىلىك جاساپ وتىرعان ەشكىم جوق. بىراق ءبىز – كەشە عانا مارقۇم بولعان باقان قارىنداسىم ماكىمباي، كەنجەتاي باۋىرىم نۇرمۇحانبەتۇلى، ازامات شورمانحانۇلى سەرىگىم، ەرىك ءىنىم باپيەۆ جانتالاسىپ، تۇراقتى تۇردە اپتا سايىن وسى گازەتتى شىعارىپ ءجۇرمىز. سوندىقتان مەنىڭ اتىما الدەكىمدەر شاۋىلدەپ، نە ايتىلسا دا، «دات»-تىڭ وقىرمانى، ءبىزدى بىلەتىن قازاق لايىقتى باعاسىن بەرەدى دەگەن ويدامىن!

– اڭگىمەڭىزگە راحمەت، ىسىڭىزگە ساتتىلىك تىلەيمىن!

گازەتتىك ءماتىنىن دايىنداعان –

الما جاقسىلىققىزى،

اۆتوردىڭ قاتىسۋمەن رەداكتسيالاعان – ايسۇلۋ وسپان