قىتاي دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ كوروناۆيرۋستىڭ شىعۋ تەگىن ەكىنشى رەت زەرتتەۋ تۋرالى جوسپارىن «اقىلعا قونىمسىز جانە عىلىمعا قايشى» دەپ ايىپتادى.

حالىقارالىق ۇيىمنىڭ باس ديرەكتورى «كوروناۆيرۋستىڭ قايدان شىققانىن قايتا زەرتتەۋ كەرەك جانە قىتاي بيلىگىنەن اشىقتىق كۇتەمىز» دەپ، ىندەتتىڭ زەرتحانادان تارالعانىن جوققا شىعارماتىنىن ايتقان بولاتىن. قىتاي تاراپى ءوز كەزەگىندە بۇل جاعدايدى ساياسيلاندىرماي، ماسەلەگە عىلىمي تۇرعىدا قاراۋدى جانە زەرتتەۋدى الەمنىڭ بىرنەشە ايماعى مەن ەلىندە جۇرگىزۋدى ۇسىندى.

وسى تاقىرىپ بويىنشا مالىمدەمە جاساعان قحر دەنساۋلىق ساقتاۋ كوميتەتى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى تسزەن يسين: «ۋحانداعى ۆيرۋسولوگيا ينستيتۋتىنىڭ بىردەن ءبىر قىزمەتكەرى نەمەسە اسپيرانتى كوروناۆيرۋستىڭ جاڭا تيپىنە شالدىققان ەمەس. ۋحان ينستيتۋتى كوروناۆيرۋسقا بايلانىستى ەشقانداي زەرتتەۋ جۇرگىزگەن جوق. جاساندى ۆيرۋس دەگەن جوق. سوندا ىندەت تارالاتىنداي زەرتحانا ەرەجەسى بۇزىلدى دەگەن قايدان شىقتى؟ بۇل پىكىر قيسىنعا كەلمەيدى جانە عىلىمعا دا كەرەعار. دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ ساراپشىلارى ءوز اياعىمەن كەلىپ، زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، ۆيرۋستىڭ زەرتحانادان شىعۋى مۇمكىن دەگەن تۇجىرىمدى جوققا شىعارىپ كەتتى. بارلىعى ۇيىم تاڭداپ العان بەدەلدى، تاجىريبەلى ماماندار. سوندىقتان ەكىنشى رەت زەرتتەۋ جۇرگىزۋ كەرەك دەگەن ۇسىنىس دۇرىس ەمەس. ءبىز ونداي جوسپاردى قابىلداي المايمىز»، – دەدى.

بىرنەشە اي بۇرىن حالىقارالىق عالىمدار توبى بۇكىل الەمگە ورنى تولماس زيان كەلتىرگەن پاندەميانىڭ پايدا بولۋى مەن تارالۋىنىڭ كوزىن انىقتاۋ ءۇشىن ۋحانعا بارعان بولاتىن. ولار قالاداعى نەگىزگى نىسانداردى ارالاپ، جەرگىلىكتى عالىمدارمەن، العاشقى پاتسيەنتتەرمەن جانە ولاردىڭ ەمدەۋشى دارىگەرلەرىمەن اڭگىمەلەسكەن. الايدا، شەتەلدىك باسىلىمدار ددۇ زەرتتەۋ توبى ۆيرۋستىڭ ناقتى قايدان شىققانىن انىقتاي المادى دەيدى.

قىتاي بيلىگى دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ وكىلدەرىنە جان-جاقتى قولداۋ كورسەتەمىز دەپ سەندىرگەنمەن، كۇمان كوپ. سەبەبى بەيجىڭ 2,1 ميلليون ادامنىڭ ءومىرىن قيعان ۆيرۋستىڭ پايدا بولۋىن زەرتتەگىسى كەلگەن حالىقارالىق توپتىڭ ۇسىنىسىن نارازى كۇيدە قابىلداعان. حالىقارالىق عالىمدار توبىنا قويعان تالاپتارى ءۇشىن جانە ءتۇرلى بولجامدى العا تارتىپ، ايىپتان جالتارۋعا تىرىسقانى ءۇشىن دە قىتاي سىنعا ۇشىرادى.

ناۋرىزدا ددۇ 17 قىتاي عالىمى مەن ۇيىمداعى 17 ساراپشىنىڭ بىرلەسكەن زەرتتەۋ ناتيجەسىندە جازىلعان باياندامانى جاريالادى. باياندامادا Covid-19 پايدا بولۋىنىڭ ەڭ ىقتيمال نۇسقاسى رەتىندە پوپۋلياتسيادا پايدا بولعان ۆيرۋس، مۋتاتسيالانعان ۆيرۋس جانە باسقا جانۋاردان ادامعا جۇققان ۆيرۋس جايلى ايتىلادى. الايدا، كوروناۆيرۋستىڭ ناقتى نەدەن تاراعانى جايلى اقپارات بولعان جوق.

سونىمەن قاتار ددۇ ساراپشىلارى ۆيرۋس ۋحان ۆيرۋسولوگيا ينستيتۋتىنىڭ زەرتحاناسىنان شىقتى دەگەن مالىمەتتى جوققا شىعارعان. ال وزگە شەتەلدىك ساراپشىلار مەن سىنشىلار ددۇ ساراپشىلارىنىڭ ۋحانعا 27 كۇندىك ساپارى كەزىندە قىتاي بيلىگى ولاردىڭ جۇمىسىنا بىرنەشە رەت كەدەرگى كەلتىرىپ، نەگىزگى مالىمەتتەردى جاسىرىپ قالدى دەيدى. قۇجات سىنشىلارىنىڭ اراسىندا اقش مەملەكەتتىك حاتشىسى ەنتوني بلينكەن دە بار.

ۋحان ۆيرۋسولوگيا ينستيتۋتى 2003 جىلى قىتايدان كوپتەگەن ەلدەرگە تارالعان SARS پاندەمياسىنان بەرى جارقاناتتار كوروناۆيرۋستارىنىڭ گەنەتيكالىق ۇلگىلەرىنىڭ كەڭ مۇراعاتىن ساقتاپ وتىر. قالانىڭ جاڭا بولىگىندە ورنالاسقان حۋانان تەڭىز ونىمدەرى بازارىندا ءتىرى قۇستاردان باستاپ بالىق، باۋىرىمەن جورعالاۋشىلار، تىپتەن جابايى اڭدارعا دەيىن ساتىلعان. بىراق 2019 جىلى جەلتوقساننىڭ سوڭعى اپتالارىندا ۆيرۋستىڭ ءورشۋى تۋرالى ەسكەرتۋلەر كۇشەيگەن كەزدە دارىگەرلەر الدىمەن جاڭا زاڭدىلىققا نازار اۋداردى – پاتسيەنتتەردىڭ كوپشىلىگى حۋانانداعى تەڭىز ونىمدەرى بازارىندا جۇمىس ىستەگەن. 31 جەلتوقساندا ۋحان دەنساۋلىق ساقتاۋ كوميسسياسى بەيجىڭگە العاشقى رەسمي ەسەپتى ۇسىندى. كەلەسى كۇنى بازار كارانتينگە جابىلدى.

بازارداعى ادامداردان دا، ءتىرى جانۋارلاردان دا الىنعان COVID-19 سىنامالارى وڭ ناتيجە بەرگەنىن ەسكەرۋىمىز كەرەك. الايدا ۋحانداعى مەديتسينا ماماندارىنىڭ ايتۋىنشا، ادامدار اراسىندا كوروناۆيرۋستىڭ ەڭ ءبىرىنشى جاعدايى ىندەت تولىق تاراماي تۇرىپ ءتورت اپتا بۇرىن انىقتالعان. قىتاي ۇكىمەتى رەسمي مالىمەت رەتىندە ۇسىنعان العاشقى دەرەك 1 جەلتوقساندا تىركەلگەن.

"The Qazaq Times"