9 تامىزدا بەلارۋستە پرەزيدەنتتىك سايلاۋ ءوتىپ، ناتيجەسىندە ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى شيرەك عاسىر بيلىك ەتكەن الەكساندر لۋكاشەنكونىڭ جەڭىسىن جاريالادى. وپپوزيتسيا پرەزيدەنت سايلاۋىنىڭ رەسمي قورىتىندىسىن مويىنداۋدان باس تارتىپ، ەلدە ساياسي داعدارىس ۋشىعا ءتۇستى. پوستكەڭەستىك كەزەڭدە بولماعان ءىرى نارازىلىق شەرۋلەر بەلارۋستە ءوتىپ جاتىر. قازىرگى پرەزيدەنتتىڭ لاۋازىمىنان وڭايلىقپەن باس تارتپايتىنىن بىلگەن وپپوزيتسيا وكىلدەرى 23 تامىزعا جالپىۇلتتىق نارازىلىق شەرۋىن ۇيىمداستىرماق. بيلىك بەلسەندىلەردى كۇشپەن باسۋعا تالپىنعانمەن، كەرى شەگىنبەگەن بەلارۋس حالقىنىڭ دەموكراتيا جولىنداعى كۇرەسى قالاي ءوتتى؟ فوتودەرەك ۇسىنامىز.
11 تامىزدا تيحانوۆسكايا ەلدەن ليتۆاعا كەتكەنىن مالىمدەدى. ول العاش جاريالاعان ۆيدەوسىندا بالالارىنىڭ بولاشاعى ءۇشىن وسىنداي شەشىم قابىلداعانىن ايتتى. كەيىن تاعى ءبىر ۆيدەو جاريالانىپ، وندا تيحانوۆسكايا جۇرتتى ميتينگىگە شىقپاۋعا شاقىرادى.
سايلاۋ ناتيجەسى شىققان كۇن. ەلدى شيرەك عاسىر باسقارعان الەكساندر لۋكاشەنكونىڭ كەزەكتى جەڭىسىنەن كەيىن ازاماتتىق بەلسەندىلەر سايلاۋ قورىتىندىسى بۇرمالانعانىن ايتىپ، قارسىلىق ءبىلدىردى. لۋكاشەنكونىڭ وتستاۆكاسىن تالاپ ەتكەن نارازىلىق شارالارى ەلدىڭ ءتۇرلى قالالارىندا بۇگىنگە دەيىن جالعاسىپ جاتىر.
لۋكاشەنكونىڭ جەڭىسىنەن كەيىن اقش پەن ەۋروپالىق وداق ەلدەرى بەلارۋستەگى پرەزيدەنتتىك سايلاۋ ناتيجەسىن «ادىلەتسىز» دەپ باعالاپ، بيلىكتىڭ جاپپاي نارازىلىقتاردى كۇشپەن باسۋىن قاتاڭ سىنعا الدى. تەك دە-فاكتو تۇرعىسىندا اۆتوريتارلى، پوستكەڭەستىك كەزەڭنەن ورتاق جۇيە ورنىققان مەملەكەت باسشىلارى لۋكاشەنكونى جەڭىسىمەن قۇتتىقتادى. ءبىرىنشى بوپ قىتاي توراعاسى، كەيىننەن رەسەي، قازاقستان، ءازىربايجان، وزبەكستان، تاجىكستان باسشىلارى قۇتتىقتاۋ لەبىزىن ءبىلدىردى.
نارازىلاردى كۇشپەن باسۋ كەزىندە جۇزدەگەن ادام جاراقاتتانعان، شامامەن 7 مىڭ ادام ۇستالعان. ولاردىڭ ءبىر بولىگى بۇعان دەيىن تۇرمەدە وزدەرىن اياۋسىز ۇرىپ-سوققانىن ايتقان. مينسكىدەگى نارازىلىق كەزىندە – ءبىر ادام، گومەلدەگى ۇستاۋ كەزىندە ءبىر ادام قايتىس بولدى.
بەلارۋستە 9 تامىزدا پرەزيدەنت سايلاۋى ادىلەتسىز ءوتتى دەگەن مىڭداعان ازاماتتىڭ نارازىلىق اكتسياسى سول كۇنى كەشكىسىن باستالعان. جەكسەنبى 16 تامىزعا مينسكىدە جانە وزگە قالالاردا جالپىۇلتتىق ازاتتىق شەرۋى جوسپارلانعان.
16 تامىزدا ءبىر مينسكتىڭ وزىندە «زا سۆوبودۋ!» («ازاتتىق ءۇشىن!») جالپىۇلتتىق شەرۋىنە 200 مىڭنان استام ادام قاتىستى. ال ءدال وسىدان بىرەر ساعات بۇرىن لۋكاشەنكونى قولداۋعا باعىتتالعان ميتينگتە 7 مەن 30 مىڭ ارالىعىندا جاقتاسى ء(ىىم 65 مىڭ، لۋكوشەنكو 50 مىڭ دەپ جاريالاعان) الاڭنان تابىلدى.
بەلارۋستەگى نارازىلىق كەزىندە بەلسەندىلەر امەريكادا وتكەن «Black lives matter» ميتينگىنىڭ ۇرانى رەتىندە «ءار بەلورۋستىڭ ءومىرى ماڭىزدى» لوزۋنگتارىمەن شىقتى.
سايلاۋ بولعالى مينسكىدە ستيحيالىق ميتينگ توقتاماي تۇر. الاڭعا شىققان استانا حالقى سايلاۋدىڭ ءادىل وتپەگەنىن، جۇيەدەن شارشاعانىن ايتادى. ولار سۆەتلانا تيحونوۆسكاياعا بيلىكتى تابىستاۋدى تالاپ ەتتى.
ارنايى جاساق پەن پوليتسيا نارازىلاردى سويىلمەن سوعىپ، كوزدەن جاس اعىزاتىن گازبەن، قۇلاق تۇندىراتىن گراناتامەن تاراتپاق بولدى.
سايلاۋ قارساڭىندا وپپوزيتسيا ساياساتكەرلەرىنىڭ مىڭداعان جاقتاستارى ۇستالىپ، عالامتور قىزمەتى السىرەگەن. حالىقارالىق ۇيىمدار باقىلاۋشى رەتىندە تولىق قۇراممەن قاتىستىرىلماي، «پاندەمياعا بايلانىستى» شەتەلدىك باق وكىلدەرىن اككرەديتاتسيالاۋدان وتكىزبەدى.
16 تامىزدا نارازىلار تاۋەلسىزدىك الاڭىن تولتىردى. مەديازونا ءتىلشىسى «كەلىپ جاتقان ادامداردا ەسەپ جوق»، — دەيدى. نارازىلىق شاراسىنا قاتىسۋشىلار «ءبىز 97%-بىز»، «بىزگە ەشكىم تولەگەن جوق»، «لۋكاشەنكو — اۆتوزاكقا»، «سۆەتلانا تيحانوۆسكايا — ءبىزدىڭ پرەزيدەنتىمىز»، «لۋكاشەنكو، كەت»، «جىبەر، بوسات» دەگەن ۇراندار ايتىپ جاتتى. مينيسترلىكتەر ءۇيى ورنالاسقان الاڭدا ۇيالى بايلانىس پەن ينتەرنەت قىزمەتى ناشارلادى.
19 تامىزدا وپپوزيتسيانىڭ ۇيلەستىرۋ كەڭەسى بەلارۋس بيلىگىن تەز ارادا كەلىسسوز جۇرگىزۋگە شاقىردى. كەڭەس وكىلدەرى بيلىك كەلىسسوزدەن باس تارتسا، ەلدەگى ساياسي جانە ەكونوميكالىق داعدارىستىڭ ونان سايىن ۋشىعۋىنا جاۋاپ بەرەدى دەدى.
بەلارۋس وپپوزيتسياسى 23 تامىزدا پرەزيدەنت سايلاۋىنىڭ رەسمي قورىتىندىسىمەن كەلىسپەيتىندەردىڭ باسىن قوسىپ، «جاڭا بەلارۋس مارشىن» وتكىزبەك. Telegram-داعى Nexta.Live ارناسىندا جاريالانعان حابارلاماعا سايكەس، اكتسيا مينسك ورتالىعى مەن وزگە قالالاردا جەكسەنبى كۇندىز وتپەك. بۇعان قوسا، پرەزيدەنت سايلاۋىنا قاتىسقان سۆەتلانا تيحانوۆسكايانىڭ باستاماسىمەن قۇرىلعان وپپوزيتسيانىڭ ۇيلەستىرۋ كەڭەسىنىڭ جەتەكشىلەرى ميتينگ كەزىندە ماڭىزدى مالىمدەمە جاساماق.
لۋكاشەنكونىڭ جەڭىسىنە كۇمان كەلتىرگەن ەۋرووداق ەلدەرى عانا ەمەس. اقش بيلىگى دە الەمدى ەلەڭ ەتكىزگەن جاعدايدان كەيىن بەلارۋسپەن ديپلوماتيالىق بايلانىس السىرەۋى مۇمكىن دەگەن ءۋاج ايتتى. الايدا كوپتەگەن ساراپشىلار امەريكا مەن ەۋرووداق ەلدەرىنىڭ بەلارۋستى سىنعا الىپ، سانكتسيا ەنگىزۋى «ەۋروپانىڭ سوڭعى ديكتاتورى» – لۋكاشەنكونىڭ ويىن وزگەرتە قويمايدى دەپ سانايدى.
ازىرگە، بەلارۋستەگى گرودنو قالاسىنىڭ اتقارۋ كوميتەتى عانا وپپوزيتسيا كانديداتى سۆەتلانا تيحانوۆسكايا شتابى مەن ەرەۋىلگە شىققان زاۋىت جۇمىسشىلارىنىڭ تالاپتارىن ورىنداۋعا كەلىستى.
باتىس ساراپشىلارى بەلارۋستەگى احۋال ودان بەتەر ۋشىقسا، ۋكرايناداعى مايدان قايتالانۋى مۇمكىن دەيدى. ال بەلارۋس وپپوزيتسيونەرلەرى قازىرگى جاعدايدى مايدانمەن پارا-پار دەپ باعالاپ، بۇل جاعداي باسقا دا پوستكەڭەستىك-اۆتوريتار جۇيەمەن ءومىر سۇرەتىن مەملەكەتتەرگە دابىل بولۋى ءتيىس دەپ سانايدى.