بۇگىن، XX عاسىرداعى قازاق ۇلت ازاتتىق قوزعالىسىنىڭ جەتەكشىلەرىنىڭ ءبىرى، دالا كوكجالى وسپان باتىر ءسىلامۇلىنىڭ ۇلت ازاتتىعى جولىندا شاھيت كەشكەن كۇنى. 1951 جىلدىڭ 29 ساۋىرىندە وسپان باتىر ۇرىمجىدە قىتاي كوممۋنيستەرى جاعىنان اتىلدى.

وسپان باتىر وتكەن عاسىردىڭ ەڭ ءبىر الماعايىپ جىلدارىندا ۇلت ازاتتىق قوزعالىسىنا جەتەكشىلىك ەتىپ، شىعىستا قىتايدىڭ ەكى ۇكىمەتى، جانىندا موڭعوليا، وڭتۇستىگىندە تارانشى، سولتۇستىگى مەن باتىسىندا كەڭەستىك قىزىل يمپەريا اراسىندا ارىپتالاسىپ، بەل شەشپەي كۇرەس جۇرگىزدى. وسپان باتىردان بۇرىن باستالعان ۇلت ازاتتىق قوزعالىس وسپان باتىر قازا بولعانعا دەيىن قارقىندى جالعاستى. ءتىپتى كوكجال باتىر وققا ۇشقاننان كەيىن دە ءتاڭىرتاۋدىڭ سولتۇستىگى مەن التاي تاۋى اراسىن جايلاعان قازاقتاردىڭ ۇلكەندى-كىشىلى كوتەرىلىستەرى بولىپ تۇردى. دەگەنمەن، باتىس-شىعىستى بىردەي قىمتاعان قىزىل يمپەريالار بۋىرقانعان ۇلت ازاتتىق قوزعالىستارىن جانىشتاپ، باسىپ تاستادى.

بۇل كۇندە وسپان باتىر تۋرالى زەرتتەۋلەر قارقىندى ءجۇرىپ جاتىر. ەلىمىزدە عانا ەمەس، ەۋروپانىڭ بىرقاتار ەلدەرىندە، تۇركيا مەن اقش-تا دا وسپان باتىردىڭ كۇرەس جولىن، ءومىر تاريحىن زەرتتەپ زەردەلەپ جۇرگەن زەرتتەرمەندەر بار. بىلتىر، 2019 جىلى وسپان باتىر ءسىلامۇلىنىڭ دۇنيەگە كەلگەنىنە 120 تولۋ مەرەي تويىنا وراي «ەر جانىبەك» حالىقارالىق قوعامدىق قورىنىڭ ۇيىمداستىرۋىندا بىرقاتار شارالار وتكىزىلدى. وسپان باتىردى تاقىرىپ ەتكەن عىلىمي كونفەرەنتسيا، سۋرەت كورمەسى وتكىزىلگەن ەدى. بۇدا ءبىر ايدان اسا ۋاقىت بۇرىن تۇرىك تاريحشىسى ومەر قۇلدىڭ «التاي قىرانى وسپان باتىر حان» اتتى زەرتتەۋ ەڭبەگى الماتىدا تۇساۋىن كەسكەن بولاتىن.

.بىرقاتار زەرتتەۋشىلەر وسپان باتىردىڭ اتىلۋى كوممۋنيستىك قىتاي بيلىگى ءۇشىن ۇلكەن ساياسي، ستراتەگيالىق قاتەلىك دەپ كورسەتەدى. سەبەبى، وسپان باتىر قىتايدان باسقا ەلدەردە ۇلت ازاتتىق كوتەرىلىسىنىڭ جەتەكشىسى، ۇلت ازاتتىعى مەن نانىم-سەنىم بوستاندىعى، دەربەستىك جولىندا كۇرەسكەن تاريحي تۇلعا رەتىندە بەلگىلى. ونداي تۇلعانىڭ كوممۋنيستىك بيلىك جاعىنان اتىلۋى اتالمىش قىزىل ۇكىمەتتىڭ ۇلت ازاتتىعىن جانىشتاۋشى، شاپقىنشى كۇش ەكەنىن دالەلدەي تۇسەدى. جانە وسپان باتىردىڭ باسقا ەمەس، قازىرگى شىڭجاڭ ورتالىعى ءۇرىمجى قالاسىندا اتىلۋىنىڭ ءوزى دە تاريحي ماڭىزعا يە دەپ سانايدى.

وسپان باتىر ءوز دۇشپانىنىڭ قولىنان قازا تاپقانىمەن ونىڭ كۇرەس رۋحى قىتاي بيلىگىن كۇنى بۇگىنگە دەيىن الاڭداتادى. سوندىقتان دا وسپان تۋرالى تاريحي شىندىقتى اشۋ، ونى ۇلت ازاتتىق كۇرەسكەرى رەتىندە اتاۋ قىتايدا، اسىرەسە شىڭجاڭ جەرىندە قاتاڭ شەكتەلگەن.

ەلىنىڭ ازاتتىعى ءۇشىن اقتىق دەمى قالعانشا ايانباعان كوكجال باتىردىڭ رۋحىنا تاعزىم!

“The Qazaq Times”