حالىق پارلامەنتىنىڭ تالابى: پارلامەنتتىك رەسپۋبليكا قۇرۋ. Amanat پارتياسىن تاراتۋ. اسىلوۆ پەن ابدىروۆكە وتستاۆكا

الماتى قالاسىندا 19 ناۋرىزداعى سايلاۋدىڭ ادىلەتسىزدىگى مەن ناتيجەسىنە نارازى كانديداتتار، قوعام بەلسەندىلەرى حالىق پارلامەنتىن قۇردى. 1 ساۋىردە العاشقى وتىرىسى ءوتتى.

كەزەكپەن ءسوز العان قاتىسۋشىلار ساياسي جۇيەنى جانە سايلاۋ ەرەجەسىن وزگەرتۋ جايلى ۇسىنىستارىن ءبىلدىردى. قازىرگى جاعدايدى، وسىعان جەتكىزگەن بيلىكتى وتكىر سىنادى. مەملەكەتتىك باسقارۋ فورماسىن پارلامەنتتىك جۇيەگە اۋىستىرىپ، سەناتتى تاراتۋ، ءماجىلىس قۇرامىن 250-300 دەپۋتاتقا دەيىن كەڭەيتۋگە ارنالعان رەفەرەندۋم جاريالاۋ جونىندە باستاما كوتەرىلدى. اۋەلى ساياسي تۇتقىنداردى بوساتىپ، سايلاۋ زاڭىن دەموكراتياعا سايكەستەندىرۋ تالابى قويىلدى. سوت بيلىگىنىڭ تولىعىمەن تاۋەلسىز بولۋىنا جاعداي تۋعىزۋ جايى دا اتالدى. ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ جەتەكشىلىگىن سايلانبالى ادىستە ايقىنداۋ، اكىمدەردى سايلاۋ تاقىرىبى نازاردان تىس قالمادى.

200-گە تارتا ادامنىڭ باسىن قوسقان جيىن 3 ساعاتتان اسا ۋاقىتقا سوزىلدى. مودەراتور مۇحتار تايجان حالىق پارلامەنتىنىڭ ءبىرىنشى وتىرىسىن ۇيىمداستىرۋعا قارجىلاي دەمەۋ بولعان ازامات ءوزىنىڭ اتىن قۇپيا قالدىرۋدى سۇراعانىن ايتتى.

حالىق پارلامەنتىنىڭ تىزگىنىن مودەراتور رەتىندە مۇحتار تايجان ۇستادى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

ءساۋىر باسىنداعى وپپوزيتسيا وكىلدەرىنىڭ باسىم بولىگى باس قوسقان جيىندا قوعام قايراتكەرى رىسبەك سارسەنبايۇلى جاۋاپكەرشىلىكتى ءوز موينىنا الا وتىرىپ، 9 ساۋىرگە جالپىحالىقتىق ميتينگكە شاقىردى. ول ءوڭىر-وڭىردە بيلىككە 2 ساۋىرگە سايلاۋ ناتيجەسىنىڭ بۇرمالاۋى سەبەپتى جارامسىز دەپ تانۋ تالابىمەن نارازىلىق وتكىزۋگە رۇقسات سۇراپ، ءوتىنىش تاپسىرعانىمەن، ونىڭ ەشبىرى قاناعاتتاندىرىلماعانىن ەسكە سالدى. بيلىك رۇقسات ەتپەسە دە ءساۋىردىڭ 9-ى ميتينگ وتەتىنىن مالىمدەدى. سونىمەن قوسا، سارسەنبايۇلى پوليتسيا ءوزىن ۇستاپ-قاماعان جاعدايدا دا قارسىلىق اكتسياسى ءوتۋى كەرەكتىگىن ايتتى.

توقاەۆقا حالىق ۇندەۋىن جاريالاپ تۇرعان رىسبەك سارسەنبايۇلى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

حالىق پارلامەنتىنىڭ العاشقى وتىرىسىندا ايتىلعان پىكىرلەردى ەسكەرە كەلە رىسبەك سارسەنبايلى پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆقا حالىق تالابى رەتىندە اشىق ۇندەۋ جاسادى. ونىڭ تولىق ءماتىنى تومەندەگىدەي:

«ءسىزدىڭ جارلىعىڭىزعا سايكەس، 2023 جىلعى 19 ناۋرىزدا كەزەكتەن تىس قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ جانە اۋداندىق، قالالىق، وبلىستىق ءماسليحاتتاردىڭ سايلاۋى ءوتتى. بۇل سايلاۋ اۆتوريتارلىق-توتاليتارلىق جۇيەنىڭ سول قالپىندا ساقتالىپ قالعاندىعىن كورسەتتى. ساياسي رەفورما جاساۋ، دەموكراتيالىق قۇندىلىقتاردى قادىرلەۋ، ازاماتتاردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ سياقتى سوزدەرىڭىز ىسپەن دالەلدەنبەدى. ءبارى كەرىسىنشە بولىپ جاتىر. ماجوريتارلىق سايلاۋ جۇيەسىن ءىشىنارا قايتا ەنگىزۋگە بايلانىستى جۇرتشىلىقتىڭ كوڭىلىندە ازداعان سەنىم ۇيالاعان ەدى. ول سەنىم مۇلدە اقتالمادى، بيلىكتەگىلەر الداپ سوقتى. داۋىس ۇرلايتىن، ساناۋ ناتيجەسىن بۇرمالايتىن، كورسەتكىشتەردى قولدان جاسايتىن مۇنداي سايلاۋ- سىماقتان ميلليونداعان ادام ودان ءارى ءتۇڭىلدى. مەملەكەتكە جانە ونىڭ باسشىسى – سىزگە دەگەن سەنىمسىزدىك، جەككورىنىش ۇدەي ءتۇستى. حالىققا بەرگەن ۋادەسىن ورىنداماعان، اقىرىندا قارعىسقا ۇشىراعان نازارباەۆتى قايتالاساڭىز، كىم بولعانىڭىز؟ الدامپاز، ديكتاتور بولعانىڭىز.

«الداعى سايلاۋدىڭ زاڭعا سايكەس وتۋىنە، ءادىل ءارى اشىق بولۋىنا قاتاڭ باقىلاۋ جاسالادى. بۇعان ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى جانە باس پروكۋراتۋرا جاۋاپتى» دەگەن مالىمدەمەڭىز جايىنا قالدى. تاپسىرماڭىزدى كەرىسىنشە ورىنداعان ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ توراعاسى ن.ابديروۆ پەن باس پروكۋرور ب.اسىلوۆقا قاتاڭ شارا قولدانىڭىز! قازاقستان حالقىنىڭ سەنىمىن ۇرلاعان، اقىماق ساناپ الداعان، قورلاعان، نامىسىن، قۇقىعىن اياققا تاپتاعان ولاردى قىزمەتتەن كەتىرىڭىز! زاڭمەن جاۋاپتاڭىز! ەگەر ول قولىڭىزدان كەلمەسە، وندا ءسىزدىڭ قۋىرشاق پرەزيدەنت بولعانىڭىز! سايلاۋعا بولىنگەن 33 ميلليارد تەڭگە حالىق قاراجاتىن جەلگە ۇشىرعانمەن بىردەي ەتكەن، مەملەكەتتىڭ، ونىڭ باسشىسىنىڭ ابىرويىن ايرانداي توككەن، ونداعان ميلليون ازاماتتىڭ سايلاۋ اتاۋلىعا سەنبەستىگىن تۋعىزعان سەرىكتەرىڭىزگە اياۋشىلىق جاساماڭىز. ويتكەنى ولار كونستيتۋتسياداعى «مەملەكەتتىك بيلىكتىڭ بىردەن-ءبىر باستاۋى حالىق. حالىق بيلىكتى تىكەلەي رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋم جانە ەركىن سايلاۋ ارقىلى جۇزەگە اسىرادى» دەگەن قاسيەتتى قاعيدانى تالكەك ەتتى. بۇل سايلاۋ «ەركىن سايلاۋ» ەمەس، «ەرىككەننىڭ ەرمەگىنە» اينالعانداي اسەردە قالدىردى. كەزەكتەن تىس سايلاۋعا بەرگەن ءسىزدىڭ جانە اتقوسشىلارىڭىزدىڭ جالعان باعالارىڭىزعا كەلىسپەيمىز! ساياسي ناۋقاننىڭ وتە ۇياتتى جاعدايدا اياقتالعانى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىكتى ءسىز دە ءوز موينىڭىزعا الىڭىز. ءبىز وسىنى تالاپ ەتەمىز! سىزدەردىڭ وتىرىكتەرىڭىز ورگە باسپايدى. ءبارىن حالىق كورىپ وتىر. اقيقاتتى مويىنداۋ – اردىڭ ءىسى.

قازاقستاندىقتاردىڭ باسىم بولىگى سايلاۋدىڭ جاپپاي زاڭ بۇزۋشىلىقتارمەن وتكەنىنە نارازى جانە ونىڭ بۇرمالانعان ناتيجەسىنە قارسى. سايلاۋداعى تولىپ جاتقان زاڭسىزدىقتارعا جول اشقان ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى، بارىنە كوز جۇمىپ قاراعان پروكۋراتۋرا مەن سوت ورىندارى دەپۋتاتتىققا كانديداتتاردىڭ ارىزدارىن اياقسىز قالدىردى. جاسالعان قىلمىستاردى بۇركەمەلەپ وتىر. زاڭ جولىمەن ادىلدىككە جەتۋ مۇمكىن بولماي تۇر. مۇنداي جاعدايدا كوشەلەر مەن الاڭدارعا شىعىپ، تالاپ ەتۋدەن باسقا جول قالمادى. ءبىزدىڭ تالاپتارىمىز: جاڭادان سايلاۋ وتكىزىلسىن! ادىلەتسىز، لاس سايلاۋ ارقىلى «اماناتتان» جانە ونىڭ كوشىرمەسى سانالعان «پارتيالاردان»، جارامساقتاردان جاساقتالعان پارلامەنت ءماجىلىسى زاڭسىز، لەگيتيمدى ەمەس دەپ تانىلسىن!
بىزگە وزگەرىس كەرەك! وزگەرىستى جاسايتىن ادال، جىگەرلى، جۇرەكتى، بىلىكتى، ناعىز حالىقشىل ازاماتتار سايلاۋعا قاتىستىرىلسىن. تازا سايلاۋدا جەڭسىن. بيلىكتى قولعا السىن! بۇعان ەشقانداي كەدەرگى جاسالماسىن! ەندى وعان كەدەرگى جاساساڭىز، نازارباەۆتىڭ ارتىنان كەتىڭىز! باسقا ايتارىمىز جوق! حالىقتى اتارعا وعىڭىز بولماسىن!» دەپ تانىستىردى سارسەنبايۇلى حالىق تالابىن.

وتىرىس سوڭىندا قاتىسۋشىلار ءبىراۋىزدان جيىن قارارىن قابىلدادى. قۇجاتتى كوپشىلىككە بەلسەندى مۇرات وسپانوۆ وقىپ بەردى. وندا ءىرى ساياسي رەفورمالىق تالاپتار ايتىلدى. تۇپنۇسقاسىن ۇسىنامىز:

«حالىق پارلامەنتىنىڭ قارارى

ساياسي تۇتقىندارعا، قاڭتار كۇرەسكەرلەرىنە بوستاندىق بەرۋ، قۋعىنداۋدى توقتاتۋ – بۇگىنگى كۇننىڭ باستى تالابى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىن باسقارۋعا ءاليحان سمايىلوۆتىڭ تاعايىندالۋى – ۇلكەن قاتەلىك. ول باسقارعان ۇكىمەت ءوز جۇمىستارىن دۇرىس اتقارا المادى. سوعان قاراماستان سەنىم ءبىلدىرىپ، جاۋاپكەرلىك ارتقان جاڭا پارلامەنتتىڭ «امانات» پارتياسىنىڭ كادرلىق ساياساتىن قولداۋى – ونىڭ دارمەنسىزدىگىن كورسەتەدى.
جاڭا كونستيتۋتسيا قابىلداۋ تۋرالى، ءماجىلىس قۇرامىنداعى دەپۋتاتتار سانىن 250-300-گە جەتكىزۋ، ونىڭ 51 پايىزىن ماجوريتارلىق، 49 پايىزىن پارتيالىق تىزىممەن سايلاۋ تۋرالى سۇراقتاردى رەفەرەندۋمعا شىعارۋ ءىسى قولعا الىنادى. بۇل ىسكە 25 ساۋىردەن باستاپ كىرىسۋ قاجەت. مەملەكەتتى باسقارۋدىڭ پرەزيدەنتتىك جۇيەسىن پارلامەنتتىك جۇيەمەن اۋىستىراتىن ۋاقىت جەتتى.
پرەزيدەنت ق.ج.توقاەۆقا قويىلعان وسى جيىنداعى حالىق تالابى قۋاتتالسىن. كەزەكتەن تىس، زاڭ بۇزۋشىلىقتارمەن وتكىزىلگەن پارلامەنت ءماجىلىسى مەن ءماسليحاتتاردىڭ سايلاۋى زاڭسىز، لەگيتيمدى ەمەس دەپ تانىلسىن! زاڭ بۇزۋشىلىقتى ۇيىمداستىرعاندار جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلسىن، وسك توراعاسى قىزمەتتەن الىنسىن! رەفەرەندۋمنان سوڭ جاڭا سايلاۋ وتكىزىلسىن!
سايلاۋلاردى ءوز پايداسىنا قاراي وتكىزۋ ماقساتىندا اكىمشىلىك مۇمكىندىكتەرىن پايدالانىپ، حالىقتى الداۋمەن كەلە جاتقان، زاڭ بۇزۋشىلىقتاردىڭ دەم بەرۋشىسى - «امانات» پارتياسىنىڭ قىزمەتىن توقتاتقىزۋ تۋرالى ماسەلە كۇن تارتىبىنە قويىلسىن!
پەتروپاۆلداعى سەپەراتيستىك ارەكەتتەردىڭ ەلىمىزدىڭ تۇتاستىعى مەن تاۋەلسىزدىگىنە قاتەر توندىرەتىندىگىن ەسكەرە وتىرىپ، وعان جول بەرگەن ۇقك نىڭ جۇمىسى تومەنگى دەڭگەيدە دەپ باعالانسىن. سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى ۇقك دەپارتامەنتىنىڭ باستىعى قىزمەتىنەن الىنسىن! پاتريوتتاردى، ازاماتتىق بەلسەندىلەردى قۋدالاۋمەن، ساياساتكەرلەرگە قاستاندىق جاساۋمەن اينالىسۋدان قولدارى بوسامايتىن كۇشتىك قۇرىلىمدارعا تۇبەگەيلى رەفورما جاساۋ قاجەت.
رەسەيدىڭ ەكونوميكالىق، اقپاراتتىق ۇستەمدىگىنە جول بەرۋگە بولمايدى! ءبىز ۋكرايناعا جاسالعان وپاسىزدىقتىڭ قايتالانۋىنان قاۋىپتەنەمىز جانە ونى بولدىرماۋ ءۇشىن قازاقستان حالقىن وتانشىل بولۋعا، بىرلىكتى ساقتاۋعا شاقىرامىز.
«حالىق پارلامەنتىنىڭ ماقساتتارى مەن مىندەتتەرى» جانە «حالىق پارلامەنتىنىڭ جۇمىسىن ۇيلەستىرۋ ءتارتىبى» نەگىزگى قۇجات رەتىندە قابىلدانسىن».

ساياساتتانۋشى ساراپشىلار مەن قوعامنىڭ ەداۋىر بەلسەندى بولىگى بۇل تالاپتاردى جىلى قابىلدادى.

حالىق پارلامەنتىنىڭ جيىنىنان شىققان 200 ادامدى سىرتتا ءار جەردە پوليتسيا، ۇقك قىزمەتكەرلەرى ءارى الماتى قالاسىنىڭ اكىمدىگىءنىڭ بۇرىنعى ىشكى ساياسات، قازىرگى قوعامدىق دامۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى مىندەتىن ۋاقىتشا اتقارۋشى ايدار ەسەنبەكوۆ راحىمجانۇلى كۇتىپ الدى.

The Qazaq Times