قازاقستاندا باق پەن بۇقارانىڭ ەرەكشە نازارىن اۋدارعان ەكونوميكا ءمينيسترىنىڭ جانارماي باعاسىنىڭ قىمباتتاۋىنا قاتىستى مالىمدەمەسى ساراپشىلاردىڭ نارازىلىعىن تۋدىرۋدا.
ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى رۋسلان دالەنوۆتىڭ پىكىرىنشە، بەنزين باعاسىنىڭ ءوسۋى كوپ بالالى انالار الىپ جۇرگەن الەۋمەتتىك كومەكتىڭ كەسىرىنەن. جاڭا جىلدان باستاپ جانارماي باعاسى 6%-عا، ياعني شامامەن 10 تەڭگەگە قىمباتتاماق. كەزەكتى «قىمباتشىلىق اكتىسىن» الەۋمەتتىك تولەمدەردىڭ كوبەيۋىمەن بايلانىستىرعان مينيستر باعانىڭ ءوسۋىن ازىق-تۇلىك نارىعىنا ەش اسەر ەتپەيتىنىنە سەندىرىپ باقتى.
«جانارمايدىڭ وزىندىك قۇنىن جالعىز اكتسيز عانا قۇرامايدى. سوندىقتان اكتسيز قۇنى 10 تەڭگەگە وسكەنىمەن، بەنزين دە 10 تەڭگەگە وسەدى دەگەن ءسوز ەمەس. مىسالى، 2015 جىلى ءبىز اكتسيزدى 4,5 مىڭنان 10,5 مىڭ تەڭگەگە كوتەردىك. بىراق جانارماي باعاسى نارىقتا ونداي قاتتى قىمباتتاعان جوق. رەسەيلىكتەردىڭ شەكارادان ارزان بەنزينىمىزدى تالاپ اكەتىپ جاتقانىن شەنەۋنىكتەر تالايدان بەرى ايتىپ ءجۇر. ويتكەنى ءبىزدىڭ بەنزين ولاردىكىنەن 100 تەڭگەدەي ارزان»، – دەيدى جاۋاپتى ۆەدومستۆونىڭ دەپارتامەنت ديرەكتورى ازامات ءامىرين.
شەنەۋنىكتەردىڭ اكتسيزدىڭ «ينفلياتسياعا اسەرى بولمايدى» دەگەنىنە تاۋەلسىز ساراپشىلار پىكىرى مۇلدەم كەرەعار. ءتىپتى مۇنى «حالىقتى الداۋدىڭ تاعى ءبىر ءتۇرى» دەپ باعا بەردى. ەكونوميستەردىڭ ايتۋىنشا، اكتسيز قانشا وسسە، تاۋار باعاسى دا سونشالىق وسەدى.
بۇعان قاتىستى ەكونوميست ساراپشى جانگەلدى شىمشىقوۆ:
– قازىردىڭ وزىندە 57% دالىزىندە تۇر. ال اكتسيز وزىنەن-ءوزى باعانى كوتەردى. ال باعا كوتەرىلگەننەن كەيىن كولىكتىڭ باعاسى كوتەرىلدى. ەندى سوندا قايتا سول دالىزگە كەلە مە؟ جاڭاعى 5-7%-عا؟ كەلمەيدى! قيال-عاجايىپ ەرتەگىدە ايتىلاتىن دۇنيە. ال شىنتۋايتقا كەلگەندە، بۇل ەشبىر قيسىنسىز اڭگىمە، – دەيدى. مۇنىڭ سەبەبىن ساراپشى بىلاي تۇسىندىرەدى: «ءارتۇرلى الەۋمەتتىك تولەمدەر، اقشالاي كومەك، تۇرعىن ءۇي جاعىنان كومەك، تاعى باسقا. وسىنىڭ بارلىعى بيۋدجەتكە ۇلكەن سالماق سالعانى تۇسىنىكتى. ەندى بيۋدجەتتى قالاي تولتىرامىز دەپ الەك بولىپ جاتىر. بىرەسە ەسەپشوتتاردى ءبىر-بىرىنە اۋىستىرعاندا، ونلاين اۋدارىمدارعا سالىق سالۋ كەرەك دەيدى. اينالىپ كەلگەندە، ەندى بەنزينگە سالىق سالامىز دەيدى».
8 تەڭگەدەن 18 تەڭگەگە دەيىن وسكەن اكتسيزدىڭ نارىققا اسەر ەتۋىن ەكونوميكانىڭ ءبىرىنشى كۋرسىندا وقىتىلاتىن تاقىرىپ. ەلگە اكتسيز بەن قىمباتشىلىقتى كەرى پروپورتسيونال ەتىپ كورسەتۋ كىمگە كەرەك. كوپ مامانداردىڭ پىكىرى وسىعان سايادى.
بۇعان دەيىن ەنەرگەتيكا ءمينيسترى قانات بوزىمباەۆ «كورشى ەلدەردەگى بەنزيننىڭ باعاسى بىزدەن 100 تەڭگەگە قىمبات» دەپ، الداعى ۋاقىتتا ورتاق نارىققا ۇمتىلاتىنىمىزدى ايتقان بولاتىن.
وسىلايشا ازىرگە مامانداردىڭ كوزىنە كورىنىپ تۇرعان ءبىر سحەما «ۇكىمەت الەۋمەتتىك احۋالدى وڭالتۋعا ااك تولەمىن ەنگىزىپ، ورتايعان بيۋدجەتتى بەنزين باعاسىن ءوسىرۋ ارقىلى، وعان قوسا اكتيۆتى تاۋارلاردىڭ قىمباتتاتۋمەن تولتىرۋعا مۇددەلى ەكەنىن اڭعارتتى».
ءبىر اينالعاندا شىر اينالدىرىپ...
قاراشادا ۇلتتىق بانك توراعاسى ەربولات دوساەۆ جىل باسىنان بەرى ازىق-تۇلىك باعاسىنىڭ 10%-عا قىمباتتاۋى («ەت باعاسى 13,5%-عا، نان-توقاش ونىمدەرى مەن جارما 12,7%-عا شارىقتاعانىن») ينفلياتسياعا كەرى اسەرىن تيگىزىپ جاتىر دەگەن بولاتىن. وتكەن اپاتادا ۇكىمەت باسشىسى اسقار مامين ۆيتسە-پرەمەر رومان سكليارعا باعانى باقىلاۋىنان شىعارىپ العان اۋىل شارۋاشىلىعى، ۇلتتىق ەكونوميكا، ساۋدا جانە ينتەرگاتسيا مينيسترلەرىن جانە شىمكەنت، قىزىلوردا، تۇركىستان، الماتى، كوكشەتاۋ، پەتروپاۆل، اقتوبە، تاراز، جامبىل وڭىرلەرى اكىمدەرىنىڭ ورىنباسارلارىن تارتىپتىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋدى تاپسىرعان ەدى.
حالىقارالىق Moody’s اگەنتتىگى قازىردىڭ وزىندە حالىقتىڭ قارىزى ايلىق تابىسىنان ەكى ەسە كوبەيگەنىن, ناقتىراق ايتقاندا 6 ميلليونعا جۋىق وتانداسىمىزدىڭ بانك الدىندا وتەلمەگەن جالپى سوماسى 7 تريلليون تەڭگە بەرەشەگى بارىن جاريالادى.
«اسىرەسە، الماتى قالاسى مەن ەل استاناسىنىڭ، قاراعاندى وبلىسىنىڭ تۇرعىندارى كەپىلسىز تۇتىنۋشىلىق نەسيەگە بەلشەسىنەن باتقان. ەرتەدە ءبىر ءدىلمار ايتقان دەسەدى «يت-مىسىعى توق ەلدىڭ، كۇيىنە ۋايىم جوق» دەپ. بىز دە سونىڭ تىسىن ىشىنە قاراي وڭگەرىپ «لومباردى مەن كرەديتتىك ۇيىمى كوپ ەلدىڭ، كۇيى مەن كۇنىندە جىلۋ جوق» دەگىمىز كەلەدى»، – دەيدى ەكونوميست ايتۋعان نارىكبي.
بيىل تابيعي مونوپوليالاردى رەتتەۋ كوميتەتى بىلتىر قاڭتار-شىلدە ارالىعىندا 5,5%-عا قىمباتتاعان ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ قۇنى جەلتوقساننان باستاپ تاعى 6%-عا وسەتىنىن مالىمدەدى. سونىمەن قاتار ۇكىمەت كۇندەلىكتى تۇتىنۋعا قاجەت تاۋارلار مەن ازىق-تۇلىك ونىمدەرى ورتا ەسەپپەن 9%-عا قىمباتتاعانىن راستاپ، «بۇعان ءوندىرىستىڭ جوقتىعى، الىپساتارلاردىڭ كوپتىگى سەبەپ» ەكەنىن ايتقان.
پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا ايتىلعان «حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت» تۇجىرىمداماسى بويىنشا «كونستيتۋتسيا بويىنشا بىزدىڭ ەلىمىز – الەۋمەتتىك مەملەكەت. سوندىقتان مەملەكەتىمىز ازاماتتار الدىنداعى مىندەتتەرىن ورىنداۋى ءتيىس» دەپ قاتاڭ ەسكەرتپە جاساعان ەدى.
كەشە «Astana Best Consulting Group» ەكونوميسى ارمان بايعانوۆ الداعى جىلى دوللار باعامى ءتول ۆاليۋتامىزعا شاققاندا 400 تەڭگەگە دەيىن وسەتىنىن بولجادى.
شەرزاتتىڭ ءولىمى ىسىنە قاتىستى قۇپيا ۆيدەونى جاريالاۋ كىمگە كەرەك بولدى؟ – ساراپشىلار مەديا سىنى
24 قازان – كىتاپحاناشىلار مەرەكەسى قۇتتى بولسىن!
«ۋچاسكەدەن ارۋاققا كوك حات»: الماتىدا مارقۇمعا كەلگەن شاقىرتۋ
كوميسسيا مەن باقىلاۋشى ەسەبىندەگى ايىرماشىلىق: الماتىدا رەفەرەندۋم قالاي ءوتىپ جاتىر؟
ء"ادىل قازاقستان، ەستيتىن مەملەكەت" ەندى ادۆوكاتتارعا قىسىم جاساي باستادى ما؟
«پسەۆدو-بايقاۋشى» الدە كاسىبي باقىلاۋشى: رەفەرەندۋمدى كىم باقىلايدى؟