بۇدان ەلۋ جىل بۇرىن ۇقساماعان ەكى ەلدىڭ ازاماتى بولۋ وتە سيرەك بولسا، قازىرگى كەزدە بۇنداي ادامدار وتە كوپ. سوڭعى جىلدارى باسقا ءبىر ەلدىڭ ازاماتتىق ساتىپ الۋ قالتالىلار اراسىندا ترەندكە اينالعان. مول قارجىعا يە ادامدار ءۇشىن ءبىر ەلدىڭ ازاماتتىعىن الۋدىڭ جاڭا جولى دا پايدا بولعان، ياعني، سول ەلگە ينۆەستيتسيا سالۋ.
انىقتالعان مالىمەتتەرگە قاراعاندا، الەم ەلدەرىنىڭ جارتىسىنان استامىندا ينۆەستورعا ءوز ازاماتتىعىن ۇسىنۋ تۋرالى زاڭ-ەرەجە بار بولىپ شىقتى. ءتىپتى، ينۆەستيتسيا ارقىلى پاسپورت ساتىپ الۋ عالامدىق بيزنەسكە اينالعان. جىلىنا ازاماتتىق ساتىپ الۋ ءۇشىن اۋدارىلاتىن قارجىنىڭ كولەمى 25 ملرد اقش دوللارىنان اسىپ تۇسەدى.
باتىستىق اقپارات قۇرالدارى ازاماتتىق الىپ بەرۋگە دەلدالدىق ەتەتىن كومپانيالار مەن قۇقىق قورعاۋشىلاردىڭ اشىق-اشكەرە تابىستى بيزنەسپەن اينالىسىپ وتىرعانىن جازادى. بۇنداي بيزنەسپەن اينالىسقانداردىڭ كوبى بۇرىنعىداي ازاماتتىعىن شەتەلدىك تۇلعالارعا بەرۋگە شەكتەۋ قويۋ نەمەسە قيىنداتۋ «ەسكىلىك» رەتىندە قارايدى.
«قازىرگى كەزدە ادامداردىڭ ءبىر ەلگە بايلانۋىنا تەك از عانا فاكتورلار قالدى. جاھانداسۋ كەزىندە ءبىر ەلدە تۋىپ، ەكىنشى ەلدە ءومىر ءسۇرۋ قالىپتى قۇبىلىسقا اينالدى»، – دەيدى شۆەيتساريالىق ادۆوكات كريستيان كالين. ول جانە: «ءبىر ەلدە دۇنيەگە كەلگەنىڭ ءۇشىن سول جەردىڭ عانا زاماتى بولىپ قالۋ دەگەن ادىلەتسىزدىك. بۇل ادامنىڭ سيپاتى مەن تالانتى تۋرالى ايتىلعان ءسوز ەمەس. باقىتتى بولساڭ دامىعان ەلدىڭ ازاماتىسىڭ، باقىتسىز بولساڭ ناشار ەلدىڭ ازاماتى بولىپ جاسايسىڭ دەگەن قانشالىق ادىلەتتى؟ ازاماتتار تەك ءبىر كلۋبتىڭ عانا مۇشەسى بولسىن دەۋ قاتەلىك. قوعام دامۋىنا ۇلەس قوسۋشىلار ءۇشىن ازاماتتىق بەرۋدىڭ قاي جەرى قاتە؟!»، – دەگەن پىكىردە.
الەمدىك ءۇردىس قاتارىندا ايتىلىپ وتىرعان بۇل جاعداي بولاشاقتا قالىپتى قۇبىلىسقا اينالادى دەگەن بولجامشىلار دا بار. قازىر كەيبىر ەلدەر ازاماتتىعىن قانشا اقشاعا ساتىپ بەرەتىنىن اشىق كورسەتەدى. ايتالىق، اقش ءوز ەلىندە 10 ادامدى جۇمىسپەن قامتيتىن جۇمىس ورنىن اشقان ينۆەستورعا 500 مىڭ دا 1 ملن دوللار شاماسىندا ازاماتتىعىن ساتىپ بەرەدى. بريتانيا ءوز پاسپورتىن 2-2,5 ملن دوللار دەپ باعالاعان. ارى قاراي مالتا – 1 ملن دوللار، يسپانيا 550 مىڭ دوللار، بولگاريا 560 مىڭ دوللار، پورتۋگاليا 384 مىڭ دوللارمەن ءوز ازاماتتىعىن بەرەدى.