ەو: «اقش پەن يران قاقتىعىسىنا توسقاۋىل بولۋ كەرەك»

يادرولىق كەلىسىمگە قاتىستى داۋدان كەيىن اقش پەن يران قارىم-قاتىناسىنا سىزات ءتۇستى. وسىعان بايلانىستى ەۋروپالىق وداق قوس تاراپ قاقتىعىسىنىڭ الدىن الماق.

Reuters ساراپشىلارىنىڭ پىكىرنشە، اقش يراندى قورقىتۋ ماقساتىندا تاياۋ شىعىسقا اسكەري تەحنيكاسىن جىبەردى. بىراق، امەريكا يرانعا قارسى سوعىس اشپايدى. بۇل قاقتىعىس يزرايل ءۇشىن دە ءتيىمسىز. دەگەنمەن، ەۋروپالىق وداق ەلدەرى يادرولىق كەلىسىمگە قاتىستى داۋدىڭ قىرعي-قاباق سوعىسقا ۇلاسىپ كەتۋى ابدەن مۇمكىن دەپ الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىپ وتىر. وسىعان بايلانىستى اقش-تىڭ مەملەكەتتىك حاتشىسى مايك پومپەو رەسەيدە جوسپارلانعان ساپارىنان بۇرىن، ەۋروپالىق وداقتىڭ يرانمەن اراداعى يادرولىق كەلىسىمى جانە تاياۋ شىعىستاعى جاعدايدى تالقىلاۋ ماقساتىندا بريۋسسەلگە باردى. كەزدەسۋ بارىسىندا وداقتىڭ سىرتقى ساياسات جونىندەگى باسشىسى فەدەريكا موگەريني: «بۇل ماسەلەگە قاتىستى ەۋروپالىق وداقتىڭ پىكىرىن مايك پومپەوعا اشىق جەتكىزدىك. قازىرگى تاڭدا تۋىنداعان جاعداي ءبىزدى الاڭداتىپ وتىر. سول سەبەپتى، ءاربىر ءىس-قيمىلعا شۇعىل جاۋاپ بەرمەس بۇرىن سابىر ساقتاپ، كەلىسسوز جۇرگىزگەن ماڭىزدى. ياعني ونىڭ ىشىندە اسكەري قاقتىعىستىڭ الدىن الۋ ءۇشىن بارىنشا اباي بولعانى ءجون»، – دەپ مالىمدەدى.

رەسمي ۋاشينگتون پارسى شىعاناعىنداعى كوممەرتسيالىق مۇناي تانكەرلەرىنە يراندىقتار شابۋىل جاساماق بولعان دەپ حابارلادى. بۇعان ساۋد ارابياسىنىڭ ەكى كەمەگە زاقىم كەلگەنى جايلى مالىمدەمەسى سەبەپ. اتاپ ايتقاندا، اراب امىرلىكتەرىنە قاراستى فۋدجەيرا ماڭىندا بىرنەشە كەمەگە ديۆەرسيالىق شابۋىل جاسالعان. بۇعان دەيىن اقش-تىڭ تەڭىز اكىمشىلىگى يراننىڭ شابۋىلداۋى مۇمكىن دەگەن اقپارات تاراتقان ەدى. ساۋد ارابياسىنىڭ الگى حابارىنان كەيىن اقش دەرەۋ ايماققا اسكەري جويعىش ۇشاقتارىن اتتاندىردى. اق ءۇي باسشىسى دونالد ترامپ: نە بولاتىنىن الداعى ۋاقىت كورسەتەدى. ەگەر دە يران ارام پيعىلىن ىسكە اسىرسا، بۇعان قاتتى وكىنەتىن بولادى. سەبەبى، ءبىز دە قاراپ قالماسپىز. نەنى مەڭزەپ وتىرعانىمدى وزدەرى دە جاقسى بىلەدى»، – دەپ ەسكەرتۋ جاساعان. ترامپتىڭ بۇل ەسكەرتۋىنەن كەيىن، ءۇندىستاندا ساپاردا جۇرگەن يراننىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى مۇحاممەد دجاۆاد زاريف: «وكىنىشكە قاراي، قارا اسپاندى ءتوندىرىپ، جاعدايدى ۋشىقتىرىپ وتىرعان اقش-تىڭ ءوزى. اسكەري شابۋىل جاساۋدان اۋلاقپىز. بىراق ءوزىمىزدى قورعاۋعا قاشان دا دايىنبىز»، – دەپ جاۋاپ قايتاردى. ال بۇگىن يراننىڭ رۋحاني كوسەمى اياتوللا ءالي حامەنەي: «يران حالقى اقش-قا قارسى تۇرۋ جولىن تاڭدادى. بىراق بۇل اسكەري نەمەسە قارۋلى قارسىلىق ەمەس. سوعىس بولمايدى. بۇل يران مەن اقش-تىڭ سانا قاقتىعىسى. بۇل جەردە ءبىز كۇشتىرەكپىز. سەبەبى، ءبىز قۇدايعا سەنەمىز»، – دەپ حابارلادى.

8 مامىردا يران تاراپى يادرولىق كەلىسىمدەگى بىرقاتار تالاپتارعا باعىنبايتىنىن مالىمدەگەن. اسىرەسە، ۋران بايىتۋعا قاتىستى مىندەتتەمەلەردى ورىنداۋعا ءتيىس ەمەستىگىن العا تارتتى. ياعني اقش  يادرولىق كەلىسىمنەن شىعىپ، سانكتسيالاردى كۇشەيتەتىن بولعاندىقتان وسىنداي قادامعا باراتىندىقتارىن جەتكىزدى. بۇل رەتتە رەسمي تەھران گەرمانيا، فرانتسيا، ۇلىبريتانيا، قىتاي جانە رەسەيگە ماسەلەنى رەتتەۋ ءۇشىن 60 كۇن ۋاقىت بەرىپ وتىر.

"The Qazaq Times"