فاميلياسىن «قازاق» دەپ جازىپ العان قازاقتار

وزگە ەلدەردە وزبەك، قىتاي، نەمىس، ورىس دەگەن سەكىلدى حا­لىقتىڭ اتىمەن اتالاتىن اۋىلدار بار ما؟..

ال بىزدە بار ەكەن.

تاياۋدا الماتىدان جامبىل وبلىسىنا بارار جولدا اتى اباجاداي تاقتايعا جازىلىپ تۇرعان «قازاق» اۋىلى كادىمگىدەي كوڭىلىمىزدى اۋداردى.
كەز كەلگەن اتاۋ، ارينە، ەل جا­دىندا قالسا دەگەن نيەتپەن قويىلادى. استانادا 2007 جىلعا دەيىن «قازاق كوشەسى» دەگەن كوشە بولعانى دا ءبارى­مىزدىڭ ەسىمىزدە. ول سوناۋ بودان جىلدارىمىزداعى ەرتەڭگە دەگەن ەلەڭ-الاڭنىڭ ءبىر بەلگىسىندەي بولعان. ال جامبىل وبلىسىنداعى قازاق اۋىلى قىرعىزستانمەن شەكارالاس اۋداندا ورنالاسقان ەكەن. سوعان قاراپ، ەل باسىنا كۇن تۋعان الاساپىران زاماندا ىلعي قازاق ءبىر جەرگە قونىستانىپ، ەلدى مەكەن سول حالىقتىڭ اتىمەن اتالىپ كەتكەن دەگەن بولجام جاساۋعا بولادى.

حوش. جەتپىس جىل وتار بولعان قازاقستان ءۇشىن قازاق دەگەن ءسوزدىڭ كوشە اتاۋى بولىپ بەرىلۋى دە، تۇتاس اۋىلدىڭ قازاق اتالۋى دا ازداپ ىشتەگى مۇڭدى قوزعاپ قوياتىنى بولماسا، قيسىنى بار نارسە. تاريح ءۇشىن.

ال، ءسىز قازاق دەگەن ءسوزدى اتا­تەگىم دەپ قۇجاتىنا جازدىرىپ العانداردى كورىپ پە ەدىڭىز؟ تۇركىستان شاھارىنداعى ق.ا.ياسساۋي اتىنداعى قازاق-تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتىندە ءبىلىم العان مۇحامەد قازاق دەگەن ازاماتتى مەن كورگەم. مۇحاممەد قازاق يوردانيادا تۋعان. قازىر تۇركيادا تۇرادى. «سىزدەردەگى قالىپتاسقان داستۇرگە سالسام، مەنىڭ تەگىم مۇحامەد ساليحۇلى وراز بولار ەدى، – دەيدى مۇحامەد. – بىراق، مەن يوردانيادا تۋعام عوي. ول جاقتا مىڭداعان قازاق وتباسى بار. اتالارىمىز ەرتەرەكتە تاعدىردىڭ ايداۋىمەن سول ەلدى پانالاپ بارىپ، قالىپ قويعان. بىراق، كەلە-كەلە ۇرپاعىمىز جەرگىلىكتى حالىققا ءسىڭىسىپ، شىققان تەگىن ۇمىتىپ كەتە مە دەپ قاۋىپتەنىپتى. ءسويتىپ، ۇلكەن كىسىلەر بالالارىن قۇجاتقا «قازاق» دەگەن اتاتەكپەن جازدىرۋعا كوشكەن».

Mehmet Kazak. فوتو: فەيسبۋك پاراقشاسىنان الىندى.

مۇحامەدتىڭ ايتۋىنشا، يوردانيادا مۇنداي تەكپەن جۇرگەندەر كوپتەپ كەزدەسەدى ەكەن. قازاق ءسوزىن قۇجاتىنا جازدىرعاندار تۇركيادا، يراندا، تۇركىمەنستاندا، تاعى باسقا ەلدەردە دە بار. يوردانيالىق قازاق باۋىرىمىز ايتقانداي، مۇنداي اتاتەك بارلىق قازاققا ءوزىنىڭ شىققان تەگىن، ۇلتىن، ءتۇپ-تامىرىن، قىسقاسى، ءوزىنىڭ كىم ەكەنىن ۇمىتىپ قالماسىن دەگەن ويمەن قويىلعان ەكەن.

مۇحامەد قازاقپەن اڭگىمە­لەسكەنىمىزدە، ول الداعى ۋاقىتتا دا ءوز ۇرپاعىن قازاق دەپ جازدىرا بەرەتىنىن ايتىپ جاتىر.

ءبىزدىڭ تۇسىنگەنىمىز، شەتتە تۋعان شەرمەندە قازاق بالاسى ءۇشىن بۇل – ۇلكەن مۇرات.

ال ءبىز ءۇشىن شە؟..

«قازاق» ءسوزى قازاقستاندا جويىلىپ كەتەدى دەگەن قاۋىپ بار ما؟

قيىرداعى قازاقتار «قازاق» ءسوزىن قاستەرلەپ، سويىم دەپ، قۇجاتىنا جازدىرسا دا، جاراسادى. ال قازاقستاندا قازاق اۋىلى بولعانى ويعا وعاشتاۋ ەمەس پە؟..

جاس ۇرپاقتىڭ ەڭسەسىن تىكتەر جاڭا اتاۋدى تاريحىمىزدىڭ التىن داۋىرلەرىنەن ىزدەسەك قايىرلىراق بولار ما ەدى؟ قالاي ويلايسىز؟

ءنازيرا بايىربەك

«The Qazaq Times»