بۇل عاسىر مەندەي اقىن تۋماسىنا،
الپىستان اسا بەرە كوزىم جەتتى...
– جاركەن بودەش
باقسى
دىننەن بەزگەن ازعىندى،
دۋالاپ ءىسىن وڭ قىلعان.
شوشىنىپ ۇشقان قاز-قۋدى،
كولىنە قايتا قوندىرعان.
مال بىتپەگەن پاقىرعا،
مال ءبىتىرىپ، دوس ەتكەن،
تۇمسا قىسىر قاتىنعا،
توعىز قۇرساق كوتەرتكەن.
جاۋماي تۇرعان بۇلتىڭدى،
اعىل-تەگىل سەل ەتكەن.
جۇت جايلاعان جۇرتىڭدى،
كوكوراي شالعىن، كول ەتكەن.
جالىن بۇرىككەن،
شوق شايناپ،
ارعى اتامىز باقسى ەكەن.
ءور رۋحى وتشا ويناپ،
مەنى ىزدەپ تاپسا ەكەن
باسى جوق بورىك
اينىعان ارال تولماسا،
اققۋى كەلىپ قونبايدى.
اينالا قورعان بولماسا-
ايدالا پانا بولمايدى.
باسى كەتكەن بورىكتى،
تۇبەك ەتپەي نە ەتەدى.
ەلەۋسىز قالعان ەلىكتى،
بورىلەر ەرمەك ەتەدى.
سارى قىمىزىڭ سارقىلسا...
سارى قىمىزىڭ سارقىلسا،
سارى جايلاۋىڭ قۋارار.
سارى مايىڭ تاۋسىلسا-
بۋىنىڭدى سارى سۋ الار.
الاسارسا بيىگىڭ-
تاۋىق تۇنەپ، ساڭعىرار.
اۋسا بوكەن، كيىگىڭ،-
قارا كوزىڭ قان جىلار.
شەشەگىڭدى قار باسسا،-
كوبەلەگىڭ قالتىرار.
شەشەن ءتىلىڭ الجاسسا-
ساناڭ سۋداي سارقىلار.
جايلاۋدا
مالشى اۋىلدىڭ شەتىندە،
ءبىر اجەي تۇر جول قاراپ.
اق بەتەگە بەتىندە،
بودەنە ءجۇر جورعالاپ.
كوز الدىندا- قىر، دالا،
كوڭىلىندە-جاس ءۇمىت،
اۋىلىنا ءبىر بالا،
كەلە جاتىر اسىعىپ.
قۋلىق بيە قۋتىڭداپ،
ساۋىرىككە جانايدى.
ساقاۋ تەكە تىڭ-تىڭداپ،
ساقالىن جەل تارايدى.
توقجال ايعىر شىبىنداپ،
كولگە ءۇيىرىن ايدايدى.
اق قاينارلار شىمىرلاپ،
كۇن كوزىندە قاينايدى.
ەسكى حاتتاي وقىلعان،
ەسكە ءتۇستى قايداعىم.
اق قاينارداي شىمىرلاپ،
مەن دە بۇلك-بۇلك قاينادىم.
كوگىلدىر كوزىلدىرىك
ءوتتى ۋاقىت سەزىلمەي،
قوشتاساردا قيمادىڭ.
كورىپ ءجۇر دەپ كوزىمدەي،
كوزىلدىرىك سىيلادىڭ.
كوزىمە ونى كيگەلى ،
كەتسەم كەرەك جاسارىپ.
كوپ-كوگىلدىر دۇنيەنى،
كورگەندەيمىن اپ-انىق.
الماتىنىڭ ءار ايى،
بولىپ كەتتى كوڭىلدى.
قارتتاردىڭ دا اق سامايى،
كوگىلدىر بولىپ كورىندى.
كورىندى ىلعي كوزىمە،
كوگىلدىر نۋ، قالىڭ باق،
قارا تاستىڭ ءوزى دە،
كوگەرگەندەي تامىرلاپ...
كوكتەم كەرنەپ كوڭىلدى،
تۋلادى وزەن ارنادا.
كوگىلدىر بولىپ كورىندى،
قاپ-قارا قۇس قارعادا.
ءوتتى ۋاقىت سەزىلمەي،
قوشتاساردا قيمادىڭ.
كورىپ ءجۇر دەپ كوزىمدەي،
كوزىلدىرىك سىيلادىڭ.
قالاپ ەدى جاقىندا،
دوسىما ونى قيمادىم.
اقىلدى ارۋ اقىنعا،
كوگىلدىر ءتۇس سىيلادىڭ.
كوگىلدىر ءتۇس-كوك ءورىم،
سىيلادىڭ جاس شاعىڭدى.
سالقىن تارتقان كونە ەدىڭ،
قىزدىردىڭ عوي قانىمدى.
جاندىردىڭ عوي جانىمدى.
قىز مۇڭى
باسىلماعان سونىسى،
ابىرجىدى قىز قاتتى.
ەتىكتىڭ تار قونىشى،
توق بالتىرىن سىزداتتى.
ەتىكشىگە ەرتە كەپ،
كەڭەيتتى تار قونىشىن.
تىم ەبدەيسىز ەركەلەپ،
سوزدى اسىعىس قول ۇشىن...
قايتا اينالىپ قوندى كۇز،
بۇلتقا كىردى اي جۇدەپ.
بالاۋساداي سولدى قىز،
جاس جۇرەگىن قايعى جەپ.
مىسقا اينالىپ التىنى،
جىلادى ارۋ سولقىلدىپ.
سەمىپ قالعان بالتىرى،
كەڭ قونىشتا قولپىلداپ...
ەتىكشىگە تاعى كەپ،
كەڭ قونىشتى تارىلتتى.
باياعىداي بابى جوق،
قام كوڭىل بوپ قامىقتى.
كۇز. الما. اجەي
الما اعاشتىڭ دەنەسى ىسىپ-سۋىپ،
دومالايدى الماسى ءتۇسىپ سۋىت.
دومالاعان الامانى جەر شارىنداي،
بارا جاتىر ءبىر تارعىل مىسىق قۋىپ.
كۇزدە ساناپ شوجەسىن باسقارما ءجۇر،
ءونىم جيعان قاعادى جاستار دابىل.
كۇن شۋاقتاپ وتىرعان كارى اجەمىز،
مىسىققا ءبىر قارايدى،
اسپانعا ءبىر.
تاۋ باسىنا سۇر بۇلت كوشىن بۇرىپ،
سۋىق بۇرشاق جاۋادى ءتوسىڭدى ۇرىپ.
كوك تەرەكتىڭ بولىمسىز دالداسىندا،
اق قايىڭدى جەل جاتىر شەشىندىرىپ.
تەرەكتىڭ دە كەتكەندەي سالى سۋعا،
مەزگىل شىركىن وسىلاي اۋىسۋدا.
ساعىنىشتىڭ ەسەدى ءتاتتى اۋەنى،
تىراۋلاعان تىرنانىڭ داۋىسىندا.
مۇسىلمان تورعاي
پانالادى مەشىتتى تورعاي كەلىپ،
وزگە جەردەن تاپتىرماس ونداي كورىك.
ۇيا سالدى شاتىرعا، باۋىر باستى،
قاۋىرسىنىن قات-قابات قومداي، كەرىپ.
بەرىك قامال،
قورعايتىن دوسىڭ باردا،
نە جەتەدى الاڭسىز وتىرعانعا.
جۇمىرتقاسىن شايقايدى اۋىق-اۋىق.
بەس ۋاقىت ناماز-جىر وقىلعاندا.
الاقاندار جايىلعان كۇش بەرەدى،
انا تورعاي عاجايىپ ءتۇس كورەدى.
تەسىپ شىقتى قابىقتى تۇمسىعىمەن،
قۇيتتاي-قۇيتتاي سارى ەزۋ قۇس بوبەگى.
نۇرىن توگىپ تۇرعان سوڭ جاراتقانىم،
الاڭداعىم كەلمەيدى، الاقتاعىم.
ءوز كوزىممەن كوردىم مەن ەرتەلى-كەش،
بالاپاننىڭ قاعىلعان قاناتتارىن.
جازعا اينالسا اياز بەن جۇتىنعان قىس،
قاناتتىعا قونۋ دا، ۇشۋ دا-العىس.
شىرقاۋ كوكتەن شىرقىراپ دۇعا وقيدى،
اللا ۇيىندە تۇلەگەن-مۇسىلمان قۇس.
كۇزگى كەش
سالقىن قىراۋ سىرعاناپ،
بوز شالعىندى تۇزدايدى.
قۋراعان ءشوپ تىرمالاپ،
جەر باۋىرى سىزدايدى.
تۇمان بۋىپ اينالا،
سۇرعىلت اسپان سىزدايدى.
وي مەنەن قىر، سايدا دا،
قايماقشىپ سۋ مۇزدايدى.
سيىرلاردىڭ تۇزدەگى،
جەلىنى جەر سىزبايدى.
قاريانىڭ ۇيدەگى،
اياق-قولى سىزدايدى.
باق سەلدىرەپ سايالى،
اجەم سىرماق سىزبايدى.
مايدانگەردىڭ باياعى،
شىم جاراسى سىزدايدى.
شۇعىلاسى سۋىرىلىپ،
كۇن كوزى دە قىزبايدى.
توق ومىراۋ بۋلىعىپ،
قىز قويىنىندا سىزدايدى...
قىزىق قايدا، قىز قايدا-اۋ،
كۇڭگىرت كوڭىل قىزبايدى.
وي، سىزدايدى-اۋ، سىزدايدى-اۋ،
ءبىزدىڭ جۇرەك سىزدايدى.
جۇرەك
كۇزگى اسپاندا قاعادى تىرنا قانات،
سۇلۋ بيكەش كەلەدى سۋ جاعالاپ.
مۇڭلى كوزبەن قارايدى اينالاعا،
سەزىم بيلەپ ءون بويىن ءبىر عالامات.
قايتقان قۇسقا ءۇن قوسىپ اۋەدەگى،
كىسىنەدى قۇلىنداي تاۋ وزەنى.
ۇلەستىرىپ تولقىنعا جاپىراعىن،
سەلدىرەيدى، سەتىنەپ باق الەمى.
جايسىز اسەر ەتتى مە سونىڭ ءبارى،
سۋعا اتتى قىز الماسىن قولىنداعى.
جاعاداعى قايىڭدار ءدىر-ءدىر ەتتى،
قويتاس قۇلاپ تۇسكەندەي قورىمداعى.
ءبىر قىزارىپ، شىرايى ءبىر اعارىپ،
ۇڭىلەدى سۋعا قىز تۇرا قالىپ.
الما ەمەس، دۇرسىلدەپ قىزىل كۇرەڭ،
بارا جاتقان سەكىلدى جۇرەك اعىپ.
ماحابباتقا، دوستىققا قۇمارمىن دەپ،
ول بار جەردە دۇنيە تۇرار گۇلدەپ.
اعىپ بارا جاتقانداي الاسۇرىپ،
ءوز باقىتىن ىزدەگەن سىڭار جۇرەك.
مىناۋ مەكەن،
ۇجىماق ناعىز مەكەن،
كۇز شۋاعىن دەپ قالام-تامىز با ەكەن؟
ۋاقىتتىڭ وزەنى ارقىراعان،
قانشا ارۋدىڭ الماسىن اعىزدى ەكەن.
سۇلۋلىقتى سۇيۋدەن جالىقپاسپىن،
سۇيمەي تۇرىپ جىرلاسام جارىتپاسپىن.
جىگىت-وزەن،
ءور وزەن،
البىرت جاستىق،
قانشا قىزدىڭ جۇرەگىن الىپ قاشتىڭ؟!
جەر جۇتىپ قويماسا ەگەر وزەنىمدى
تاعدىرىم تاسقا جانىپ،
ءتوزىمدى ەتتى،
ارقىراپ التى الاشقا ءسوزىم كەتتى.
بۇل عاسىر مەندەي اقىن تۋماسىنا،
الپىستان اسا بەرە كوزىم جەتتى...
بولعانمەن سامايىم اق،
جاس-جىرلارىم،
ءتىلىمنىڭ بال ارالاس شاشتىم ءزارىن.
جيىرمادا تاس بوگەتكە ىركىلىپ قاپ،
قىرىقتا بۋىرقانىپ، تاسقىندادىم.
شابىتىم تاعالانعان ات مىنگىزدى،
دەمىمنەن ءيىسى اڭقيدى باقتىڭ كۇزگى.
قاناتىن قيالىما قىران جالعاپ،
ويىمنىڭ ايدىنىنا اققۋ ءجۇزدى.
جول ۇزاق، جەتكەنشە اناۋ ايدىن كولگە،
ءالى ەرتە، ءتورت قۇبىلام سايمىن دەۋگە.
سارعايتىپ وي-سانامدى سارى ۋايىم،
شويىرىلتىپ ءتۇستى تالاي قايعىم بەلگە.
ءورت شالىپ شولدەتكەندە وزەگىمدى،
ءپىر تۇتتىم، سۋسىنداتقان ءوز ەلىمدى.
جەتەرمىن جەتەر جەرگە، بۋىرقانىپ،
جەر جۇتىپ قويماسا ەگەر وزەنىمدى.
جۇگىرۋ جىرى
ابىر-سابىر،
اسىعىس شاقتا مىنا،
جۇگىردىڭ دەپ باۋىرىم تاقپا كىنا،
زىر جۇگىرىپ قۋعان ەم كوبەلەكتى،
زىر جۇگىرىپ جارماستىم ات جالىنا.
سۇلۋلىقتىڭ كۇنىندەي كۇلىمدەگەن،
تالاي قىزدىڭ سوڭىنان جۇگىرگەن ەم.
قۋىپ جەتىپ بىرەۋىن ايلى تۇندە،
جۇرەگىمدى ۇسىندىم بۇلىنبەگەن.
بۇلاق كوزى جىلتىراپ اشىلعاندا،
تولقىندارى سوقپاي ما باسىپ جارعا.
شىر اينالىپ جۇگىرگەن سەكۋندتار،
كەتەدى ەكەن اينالىپ عاسىرلارعا.
جۇگىرۋمەن كەڭەيىپ جول القىمى،
ۋاقىت ءىزىن سالادى سول ارقىلى.
زىر جۇگىرىپ بارادى پويىزدار دا،
جەتكىزسەم دەپ ەرتەرەك جولاۋشىنى.
توبەم كوككە كەتەردەي ءتيىپ كەنەت،
جۇگىرسەم-اق رۋحىم بيىكتەمەك.
ايالى جوق، اياۋلى ءومىردى مەن،
زىر جۇگىرگەن قالامىن كيىك پە دەپ.
سول كيىكتى كوز جازباي قۋىپ بارام،
جوقپىن ءالى شىركىنگە جۋىقتاعان.
جالىعاتىن ەمەسپىن جۇگىرۋدەن،
جۇگىرسىن دەپ ءاۋ باستا تۋىپتى انام.
جەتكىزبەشى،
جەتكىزبەس ءومىر-كيىك،
جۇرگەن قانداي گۇل تەرىپ،
تەمىردى ءيىپ.
قانداي جاقسى ءومىردى قۋىپ ءجۇرۋ،
قانداي جامان ۇيىقتاعان كەبىن كيىپ.
ءتۇن ورتاسى اۋعاندا
الدەقاشان ءتۇن اۋعان،
ايدىڭ ءجۇزى قۋارعان.
اق ومىراۋ اسپاننىڭ-
جۇلدىزدارى سۋالعان.
شىرىلدايدى بال بوبەك،
بالداي ۋىز بار ما دەپ.
جارىتپايدى اناسى،
وعان قانداي بار كومەك.
بالا-مەشكەي،
انا-جاس،
كوكىرەگى جاپ-جالاڭاش.
ومىراۋىنىڭ ءسۇتى جوق،
ۇيقىسىنا شالا ماس.
ءيسىنۋدى ول بىلمەيدى،
تاس ەمشەگى يىمەيدى.
ۋاتپاق بوپ ءسابيىن،
ىرشىپ-شورشىپ بيلەيدى.
بي دەيتۇعىن ءبيى جوق،
كوپ شورشۋعا كۇيى جوق.
بەسىك جىرىن ايتپاسا،
جۇرەك قالاي يىمەك.
قامالعانداي قۇز، جارعا،
انا جانى مۇزداۋدا.
تەبىرەنبەسە تاس جۇرەك-
اق ومىراۋ سىزدار ما.
تالانعانداي ماساعا،
ابىرجيدى جاس انا.
بەرەكەسى قاشقانداي،
قۇلازيدى بوساعا.
الدە نەنى قيالداپ،
قۇلازيدى قيان باق،
بۇرىشىندا تاس ءۇيدىڭ،
اش مىسىقتار مياۋلاپ.
اش كۇشىكتەر قىڭسىلار،
مەشكەي بالا شىرقىرار.
كوڭىل كۇيى انانىڭ،
قاشان قانا تىنشىعار...
قايران ءبىزدىڭ شەشەلەر،
قۇتقا تولى كەسەلەر.
ۋاتاردا بوپەسىن-
بەسىك جىرىن ەسەلەر.
«ءالدي-ءالدي، ءالدي-اي،
اق بوبەگىم اۋزى ماي.
اق ومىراۋ بەرەيىن،
اي استىندا قالعىماي.
قۇيتتاي عانا بويى بار،
اق لاىعىڭ تويىنار.
ءالدي-ءالدي بوپەشىم،
ۋىزىڭا تويىپ ال».
ومىراۋ ءيىپ سول ماڭدا،
سارى ۋىزعا تولعاندا-
ەكى ەزۋى كوپىرىپ،
ءسابي ونى سورعاندا.
كومەيى سۇتكە تولعاندا،
ءالى كەلمەي تولعاۋعا،
ەكى بەتى بالبىراپ،
ۇيىقتاماسقا جول بار ما.
اناسى يىسكەپ ايمالاپ،
كوڭىل كۇيىن جايلاماق.
بىرگە قالعىپ كەتەتىن،
شاڭىراقتان اي قاراپ.
ءبورى ۇلىماي جونداعى،
تىنىشتالماق جول ماڭى.
قورا اينالعان ساق توبەت،
مىزعىپ كەتەر ول داعى.
ىرىس كەلىپ قونعانداي،
ءۇي ءىشى دە بولعان جاي.
بوبەك ءيىسى، ءسۇت ءيىسى،
ءتاتتى ەدى ول قانداي.
جان يەسىن جاسىتپاي،
ءتۇن جىلجيتىن اسىقپاي.
شاشىلاتىن اسپاننان،
جۇلدىز كۇمىس اسىقتاي.
قايران ساباز شەشەلەر،
ۋىز تولى كەسەلەر.
بەسىك جىرىن ۇمىتقان،
قىزدارىڭدى كەشە گور.
جۇك اۋىرىن كوتەرەر،
ءبىزدىڭ نارداي شەشەلەر.
تۋماي جاتىپ سۋالعان،
كەلىنىڭدى كەشە گور.
قىزىل الا قىرعاۋىل
ءدامنىڭ بويى قىزىل الا قىرعاۋىل،
قىرعاۋىلعا قىلدان تۇزاق قۇرعانمىن.
ءتۇستى ەسىمە:
بالالىق شاق... سىرعاناق...
تاۋدا-ءبورى...
ويدا-ەلىك...
قىردا-اۋىل...
سول اۋىلدان ەرتەلەتىپ وياندىم،
تاڭنىڭ قىزىل ايازىنا بوياندىم.
تۇزاعىما تۇسكەن شىعار قىرعاۋىل،
قارداي اپپاق ەتىنە ءبىر تويارمىن...
قىراۋلانعان قالىڭ اعاش جان-جاعىم،
سوقپاقتى جول... ومبىلايمىن، قار قالىڭ.
تۇزاعىما تۇسكەن شىعار قىرعاۋىل،
قارقىلداۋى بەكەر ەمەس قارعانىڭ.
ەكى وكپەم قوس بۇيىردەن تەپكىلەپ،
ەكپىنىم دە بارعان سايىن كەتتى ۇدەپ.
تۇزاعىما تۇسكەن شىعار قىرعاۋىل،
الدەنەنى سەزىنگەندەي ەت جۇرەك...
ءبىر ءتىرى ءۇمىت قوناقتادى كوڭىلگە،
ءتىرى ءۇمىت قوي جەتەلەيتىن كوبىندە.
تۇزاعىما تۇسكەن شىعار قىرعاۋىل،
ساۋىسقاننىڭ شىقىلداۋى تەگىن بە؟...
تەگىن ەمەس،
كورىپ تۇرمىن ونى انىق،
قىل مويىنىنا قىل تۇزاعىم ورالىپ،
قىلعىنىپ تۇر قىزىل الا قىرعاۋىل،
جەل مامىعىن ۇشىرادى دودا عىپ...
قوس قاناتىن سابالايدى جارالى،
قوس جانارى ءبىر ءوشىپ، ءبىر جانادى.
قىل مويىنىنا قىناي تۇسكەن قىل تۇزاق،
بارعان سايىن قىلعىندىرىپ بارادى.
قىل تۇزاقتان الار ەدىم قۇتقارىپ،
ءسال كەشىكتىم،
اجال-سۇمىراي ۇتتى انىق.
قىرعاۋىلدىڭ تۇمسىعىنان قان اقتى،
تۇردى مەنىڭ تاڭدايىمنان ءسۇت تامىپ...
سەكىلدى كوپ قىزىل الا كوبەلەك،
مامىعىنا تولىپ كەتتى توڭىرەك.
قىزىل الا قاۋىرسىنى ءۇيىرىلىپ،
قار ۇستىنە قادالادى جەبە بوپ.
شاشىراعان قىزۋى مول شوق تەكتى،
كوزىم الدى قىزىل-جاسىل بوپ كەتتى.
ەت جۇرەگىم سالا بەردى دىرىلدەپ،
بالا ەدىم-اۋ،
جۇلماي وسكەن كوك ءشوپتى.
«باقىت قۇسى» تورعا ءتۇسىپ اڭدىعان،
تۇڭعىش رەت مايلاندى قوس قانجىعام.
تۇڭعىش رەت ازىرەيلى سەكىلدى،
جان الدىم مەن جازىعى جوق جاندىدان.
ايتپاسام دا بولار ەدى ار جاعىن،
تۇڭعىش رەت تۇزاق بولىپ اربادىم.
تۇڭعىش رەت كوز الدىمنان جەم شاشىپ،
تۋعان جەردىڭ اڭقاۋ قۇسىن الدادىم.
كەشىرۋگە بولسا كەشىر،
تاۋ، باعىم،
كەلەدى ءالى توپىراعىڭا اۋناعىم.
تۇڭعىش رەت كەزدىك ۇستاپ قولىما،
تۇڭعىش رەت قۇس بالاسىن باۋىزدادىم.
قاسيەتىنەن اينالايىن قۇسىڭنىڭ،
ايتقىزباي-اق، ونى ءوزىم دەپ ءتۇسىندىم.
تۇڭعىش رەت ءوزىم قۇرعان تۇزاققا،
وزگەنى ەمەس،
ءوزىمدى-ءوزىم ءتۇسىردىم.
باۋىزدادىم دا، الدادىم دا، اربادىم،
تۇڭعىش رەت قاناتتىنى قارمادىم.
ارمان دەگەن قىزىل الا قۇس ەكەن،
قۇزىرىنا قىزىقتىرعان جان-جاعىن.
جۇرەك كەيدە توڭازيدى مۇزداي كوك،
كەيدە ەلجىرەپ، باۋىر بالقىپ،
سىزدايدى ەت.
سول قىرعاۋىل قىزىل-جاسىل كيىنگەن،
ەلەستەيدى قىرشىن كەتكەن قىزداي بوپ...
ەسەيگەن سوڭ شىقتىم ۇيدەن جولعا ۇزاپ،
تۋىپ-وسكەن ءدام وزەنى بولدى جات.
قىرعاۋىلدىڭ قىل موينىنا ورالعان،
ءوز موينىما ورالدى اقىر سول تۇزاق.
تۇزاق ەمەس،
تاعدىر ەكەن بۇل تۇزاق،
قالتارىستا مەنى كۇتىپ تۇردى ۇزاق.
جىلدار جىلجىپ، وزعان سايىن اي، كۇندەر،
سول تۇزاققا جاقىندادىم قۇلدىراپ.
قاتال تاعدىر ءوز ەركىنە قويدى ما؟-
ارالاتتى تاۋ، تاس، دالا، ويدى دا.
قاپەلىمدە قازعان ورعا ومالىپ،
قاس قاعىمدا تۇزاق ءتۇستى مويىنىما...