AQŞ pen Qıtay arasındağı sauda soğısı bastalıp ketti

Tramp ükimeti Qıtaydıñ jahandıq sauda erejelerine säykes «Narıqtıq ekonomika» märtebesin moyındau turalı wsınısın resmi türde toytarıp tastadı. Bwl qadam älemniñ eki iri ekonomikasındağı şielenisti küşeyte tüsui mümkin.  AQŞ osı şeşimdi Jenevada Düniejüzilik sauda wyımına (DSW) qaraşa ayınıñ ortasında ortağa saldı.

Tramp ükimeti bwl mäseleni wzaq uaqıt eskertip kelgenimen, Qwrama Ştat öz şeşimin alğaş ret aşıq ortağa salıp otır. Äri, bwl qarsılıq älemdik sauda twrğısınan asa mañızdı. Eger bir el ekonomikası «narıqtıq ekonomika emes» dep atalsa, basqa sauda seriktesteri osı eldegi ükimettiñ ekonomikağa qaralasuı narıqtı bwrmalaydı, äri öz elindegi öndiruşilerge janbasıp, ädiletsiz sauda bäsekelestigin jasaydı dep sanaydı. Ekonomisterdiñ bağalauı boyınşa, AQŞ pen Euroodaq Qıtaydı «narıqtıq emes ekonomika» retinde qarastırıp, qıtaylıq öndiruşilerge eksportqa milliardtağan dollar joğaltqan.

Qıtay Sauda ministrligi Sauda-sattıq mäseleleri boyınşa tergeu byurosınıñ direktorı Uañ Hıjün jaqında: «AQŞ-tıñ Qıtayğa narıqtıq ekonomika märtebesin beruden bas tartuı köpjaqtı erejelerdiñ mañızdılığı men bedeline nwqsan keltirdi. Biz tek qıtaylıq öndiruşilerdiñ zañdı qwqığın qorğau üşin qajetti şaralardı qabıldadıq», – degen pikirin bildirgen.

AQŞ, EO jäne Qıtay arasındağı sauda dauı ötken jıldıñ jeltoqsan ayında bastalıp ketken. Sol kezde Qıtay ükimeti DSW-ğa talaptarın joldap, Qıtaydıñ DSW-ğa müşe bolğanına 15 jıl toluına baylanıstı (Qıtay 2001 jılı Düniejüzilik Sauda Wyımına müşe bolğan) özge müşe memleketterdiñ ereje boyınşa «narıqtıq ekonomika» märtebesin beruin swrağan. AQŞ, EO jäne özge birneşe el bwğan oray Qıtaydıñ atalğan märtebege jetui üşin narıqtıq ekonomikağa say birqatar sayasattardı iske asıruın talap etken.

Bwnı Qıtay ükimeti orınsız talap dep qarap, ötken jıldıñ soñında AQŞ pen EO üstinen DSW-ğa şağım tüsirip, AQŞ pen Euroodaqtıñ Qıtay ekonomikasın «Narıqtıq ekonomika» dep moyındauın swrağan. Qıtaydıñ Qwrama Ştattarğa bergen ötinişi keyinge qaldırıldı, biraq Europağa arnalğan ötiniş sot otırısına jiberiledi. Al bwl ret AQŞ-tıñ jariyalağan şeşimi Qıtayğa qarsı EO-nıñ şeşimin qoldau bolıp tabıladı.

AQŞ-tıñ joldağan qwjatında, DSW müşeleriniñ özderiniñ wzaq merzimdi qwqığınan bas tartpaytının, YAğni narıqtıq emes ekonomika retinde qalıptaspağan bağalar men şığındardı qabıldamaytını aşıq aytılğan. Bwl aldağı uaqıtta AQŞ pen Qıtay arasındağı bäsekelestikti arttıra tüspek. Onıñ üstine Tramptıñ «Amerika köşbasşılığı» sayasatı, AQŞ pen onıñ sauda serikteri arasındağı şielenisti örşitip keledi. Tramptıñ bwl sayasatı qazirgi älemdik sauda kelisiminiñ joyıluına itermeleude. Oğan qosa, bükil älemniñ önimderdi AQŞ-qa eksport jasauın toqtatu üşin barlıq şaralardı qabıldauda. Onıñ işinde tipti EO sındı AQŞ odaqtastarınıñ önimderin de tejeu qamtılğan.

Degenmen, Düniejüzilik sauda wyımı jäne Qıtaydağı bäsekelestik şeñberinde, AQŞ, EO jäne älemniñ özge elderi men aymaqtarı tığız ıntımaqtasqanday bolıp körinedi. AQŞ sauda ökilderiniñ biri osı turalı AQŞ pen EO müşeleri keñesip tüsinistikke qol jetkizgenin ayttı. Resmi ökildiñ aytuınşa, bwl mäselede qos taraptıñ barlıq ökilderi birdey wstanımğa ie bolğan jäne mwnday ıntımaqtastıq şınımen de auqımdı. Bwl aldağı uaqıtta Qıtaydıñ ädiletsiz sauda äreketterine auqımdı şaralardıñ bolatının körsetedi.

“The Qazaq Times”