Halıq Birıñğay jinaqtauşı zeynetaqı qorınıñ zeynetaqı aqşasın alu üşin  jetkilikti şekti arttıru turalı şeşimin tüsinbey dal. Bwl jañalıq eldi dür silkindirdi. Qazir Qazaqstannıñ bükil internet keñistigi, äleumettik jelileri Qazaqstan Täuelsizdiginiñ 30 jıldığı men jaña jıl merekesi qarsañında qoğamdağı eñ özekti taqırıpqa aynalıp, qızu talqılanıp jatır. Atalğan akcionerlik qoğamğa bwl qarapayım şeşim bolıp körinui mümkin. Degenmen eldegi barlıq mañızdı oqiğalar men is  şaralar osınıñ köleñkesinde qaldı. Öytkeni, osığan deyin öziniñ jasına say zeynetaqınıñ jetkilikti şegin jinağan  salımşılarmen olardıñ tuıstarı, dostarı sol qarajattı  birneşe apta işinde jwmsap ülgeruleri tiis. Öytpegen jağdayda aqşağa zeynetkerlikke şıqqanğa deyin qol jetkize almaydı. Qazaqstan biliginiñ şeşimine äser etetin eñ soñğı ümit 3 jeltoqsanda qwrılğan elektrondı peticiyada bolıp twr. Bwl arqılı egov.press saytında 8 jeltoqsanğa deyin 53 mıñnan astam qol jinağan. Jaña talap boyınşa universitet pen kolledjdi endi ğana bitirip jatqan azamattar  20 jasında 3 million 200 mıñ teñgeden astam aqşa jinauı tiis. Rasında bwl ekonomikalıq jağınan da,  qarjılıq jağınan da mümkin emes. Onı aytıp tüsindiru qiın. Eger siz mektepte bastauış sınıpta oqıp jürgen kezden,  tipti balabaqşadan bastap jwmısqa kirisseñiz, 20 jasta zeynetaqı şotına eñ tömengi jetkilikti şegin 3,2 million teñgeni jinay alasız.

Mwnday äreketter zeynetaqı jüyesi bizge qanşalıqtı qajet, onıñ maqsatı qanday? degen saual izdeuge mäjbürleydi. Ükimette otırğandardıñ birqatarı  BJZQ direktorlar keñesiniñ müşeleri, sondıqtan olar bwl mäseleni bilmeui mümkin emes. Osınıñ özi-aq oylandıratın jağday.  BJZQ-da şekti köteru turalı mwnday şwğıl şeşimge ne türtki boldı? Bwğan ärkim özinşe jauap izdep älek.  Deputat Azat Peruaşevtıñ «BJZQ jaña şekti jariyalamas bwrın  ükimetpen, salalıq ministrlikpen jäne oğan qosa ärtürli sayttarda talqılap alıp, wsınuı kerek edi» degen pikirimen kelisuge boladı.   Öytkeni, bwl mäsele bizdiñ milliondağan azamattarımızğa qatıstı.

2017 jılı «BJZQ» AQ direktorlar keñesi bekitken «Birıñğay jinaqtauşı zeynetaqı qorı» akcionerlik qoğamınıñ Korporativtik damu strategiyası qabıldanğanı belgili. Qwjatqa säykes, BJZQ jwmısındağı negizgi qwndılıqtar: adam qwqıqtarın saqtau, aşıqtıq, minez-qwlıq ädebi, BJZQ salımşılarınıñ müddeleri eñ mañızdı orınğa qoyılğan dep körsetilgen.  Bälkim, bwl jerde mektep oquşılarınıñ 20 jasqa deyin 3,2 million teñgeden astam aqşa jinauı üşin mektepte nemese kolledjde oqıp jürgen uaqıttan bastap, zeynetkerlikke qarajat jinau qajettigi eskerilmegen tärizdi. Degenmen mwnı esepteu  eşqanday qiındıq tudırmaytını. Belgili. Biraq bwl qasaqana eskerilmey qalğan.

Tañğalarlığı, 2021 jıldıñ 1 qañtarında  Qazaqstan Prezidenti Qasım-Jomart oqaevtıñ el ekonomikasınıñ ösimin qalpına keltiru maqsatında qazaqstandıqtardıñ zeynetaqı jinaqtarın merziminen bwrın alu mümkindigi turalı şeşiminiñ şıqqanı belgili. Endi oğan bir jıl bolmay jatıp, zañnıñ küşin joyıp jatqandığı tañğalarlıq jağday.

2021 jıldıñ qañtarında zeynetaqınıñ artıq somasın merziminen bwrın alu mümkindigi turalı zañnıñ qabıldanuı BJZQ-nıñ halıq qarajatın resmi inflyaciya deñgeyinen joğarı saqtap, onı köbeytu mümkindigine ülken kümänmen qarauğa itermeledi. Bwl pandemiya kezinde el ekonomikasındağı mäselelerdi  azamattardıñ özderi şeşuine bağıttalğan joldıñ biri boldı.

2021 jıldıñ jeltoqsan ayındağı soñğı mälimetterge säykes, 338 mıñnan astam adam öz jinaqtarın paydalanğan. Oğan jıljımaytın mülik satıp alğan jäne medicinalıq mekemelerde em qabıldağan. Bwdan  el ekonomikasına 1,6 trillion teñgeden astam qarjı qwyılğan.

BJZQ halıqtıñ qarajatın belgisiz käsiporındarğa  bankterge mäselen,Äzirbayjanğa salğanı ayan. Bwl keleñsizdikter je jwrşılıqtıñ esinde. Eger azamattardıñ jinaqtalğan zeynetaqı qarajatınıñ artıq somasın alu mümkindigin talqılau 2019 jılı bastalıp, birneşe jılğa sozılğan bolsa, onda onı eşqanday eskertusiz jäne aldın-ala dayındıqsız qabıldauğa bolar edi. Ärine, mwnday şeşimdi wyğaruğa ne türtki boldı.  Osı jerde Qazaqstan halqı BJZQ-nıñ osınday «tosın sıyına» layıq pa degen swraq tuındaydı. Öytkeni, resmi türde jwmıs istep, jalaqısın jasırıp qaludıñ «köleñkeli» twstarın izdemey adal eñbek etip jürgender qattı zardap şekti. Sonday-aq, twrğındardıñ deni şottarındağı şekteuli somanı, yağni artıq zeynetaqı jinaqtarın aludı keyinge qaldırğan. Sebebi   qosımşa qarajat jinap alğan soñ ğana alamız dep oylağan. Ökinişke qaray, ükimettiñ mwnday şeşimge baruı qarapayım azamattardıñ bilik pen şeneunikterge degen senimin joğalttı.  BJZQ-nıñ  strategiyalıq şeşimderi azamattıq qoğammen, qoğamdıq wyımdarmen talqılauğa tüspesten jatıp, jüzege asırıladı.  Ükimet atom elektr stanciyasınıñ qwrılısına qatıstı mäsele turalı da  tez şeşim şığardı. Oğan  Sberbankpen aradağı jasalğan «ıntımaqtastıq» jönindegi şaralar dälel bola aladı.

BJZQ-dan zeynetaqı qarajatın aludıñ eñ tömengi şegin wlğaytu turalı şeşimniñ özgermeytinin qazirdiñ özinde senimmen aytuğa boladı.  Al, onıñ saldarı ärbir Qazaqstan azamatına tiedi.

Onıñ nätijesi ayqın. Bilik organdarınıñ şeşimderine, mälimdemelerine, sonday-aq şeneunikterdiñ el işindegi abıroy-bedeline halıqtıñ senimi azayadı. Ükimetke degen senimsizdik beleñ aladı.  "Tizbektelgen reakciyanı" iske qosudı elestetu de ,josparlau da qiın. Öytkeni senimniñ tömendigi, biliktiñ bedeline kümän keltiru, teñge bağamına, inflyaciyağa qılmıstıñ ösui men  qauipsizdik siyaqtı asa mañızdı processterge äser etui mümkin.  BJZQ-nıñ şeşimin eskere otırıp, aymaqtağı ekonomikalıq jäne sayasi twraqsızdıq pen pandemiyanıñ jalğasuı jağdayında bwl senim men bedel sonşalıqtı mañızdı emes ekeni anıq.

Qorıtındılay kele, mwnday mwnday beybereket ayaqastı jıldam şığarılğan şeşimder jaqsılıqqa aparmaydı. Kerisinşe halıqtıñ el biligine degen senimi men qwrmetin joğaltadı.  Aldın-ala joba ayasında  twrğındar arasında stress-test jürgizip, bankter men qwrılıs kompaniyaların eskertuge bolar edi. Oğan qordıñ mümkindigi boldı.  Ukrainanıñ, Reseydiñ, Türkiyanıñ aymaqtıq jäne älemdik sayasi, ekonomikalıq twraqsızdıqqa baylanıstı qazirgi mısaldarı eldiñ damuı men twraqtılığı üşin ıntımaqtastıq pen özara senim qajet ekenin körsetip otır. Qazaqstan halqı men biliginiñ özara senimi men qoldauınıñ arqasında pandemiya kezinde twrğındardıñ basım köpşiligi ükimettiñ jappay vakcinaciyalau turalı ündeuin qoldadı. Olay bolmağan jağdayda  ükimet ekpege halıqtıñ az tartılu dağdarısın bastan keşirer edi. Öytkeni, BJZQ-dan basqa da jayttar jetip artıladı. Kün tärtibinde bilim beru, onıñ işinde qazaq tilin damıtu mäselesi twr. Odan özge azamattıq qoğam men halıqtı sonıñ işinde jastardı qatıstıra otırıp, iske asıratın  auqımdı ekonomikalıq, äleumettik reformalar men mañızdı jobalar bar. Qazaqstandıqtar üşin jeltoqsan ayı Qazaqstan Täuelsizdiginiñ 30 jıldığın toylaytın nemese jaña jılğa dayındıq jürgizetin kez bolmayın dep twr. Sebebi, halıq mereytoydı atap ötudi emes,  zeynetaqı qorındağı şekti qarajattı jwmsap qaluğa qarbalasıp jatır. Al, onı özderiñiz biletindey jıljımaytın mülik satıp aluğa nemese  tistiñ emine ğana paydalanuğa boladı.

Şarip Işmuhamedov,  A+ Analytics.