Almatı qalasında üş jüzge juıq käsipkerler 25 jıldan beri aynalısqan käsipterinen ayırılıp qaludıñ aldında twr. Oğan Almatı qalalıq sotınıñ qaulısı sebep bolmaq.  Baraholkanıñ «Rahat» bazarında saudamen kün körgen käsipkerler 2019     jıldan beri ädildikke jete almay keledi. Kezinde qalanıñ bwrınğı äkimi Bauırjan Bäybektiñ şeşimimen  jerdi jalğa beru merzimi toqtatılğan. Jergilikti bilik wzaq jıldan beri saudagerlerdiñ kün körisine aynalğan aumaqtı türli sıltau arqılı tartıp alıp, özge kompaniyağa jıldam berip jibergen. Zañgerlerdiñ sözinşe  «TKM» JŞS sauda ornın tartıp alıp, «Almaty GPS» attı ayaq astınan payda bolğan astanalıq bir kompaniyağa bere salğan.

Bwnıñ sebebin  «Almatı qalasınıñ äkimdiginiñ 2016 jıldıñ  31 nauırızındağı  №1\110 qaulısına säykes basım böligi Qarasu özeniniñ su qorğau aymağında (zona) jäne basım böligi zirat ornalasuı sanitarlıq qorğau aymağında  (QR QNj  E 3.01-01-2002* 5.5)» dep tüsindirgen. Ziratqa jaqın dep sıltau aytqan äkimdik jerdi birjolata jalğa berudi toqtatpay, paydalanu qwqığın «Almaty GPS» JŞS bere salğanı nağız ädiletsizdik, bwl jerdejeke twlğalardıñ müddesi twr dep sanaydı zañgerler.

«Sot barısında Bauırjan Baybekti de sotqa tarttıq. Biraq ökinişke oray bizdiñ sot praktikamızdı bilesizder, mınau sud'yalar  Bauırjan Baybek degen sözdi estise titirkenip kädimgidey, bir ğana äkimdi emes, äkimniñ orınbasarın, jer qatınastarı basqarmasınıñ basşıların, jer komissiyasını müşelerin sotqa şaqıruğa qorqadı.

2019 jılı bir qaulımen «TKM» JŞS-ğa uaqıtşa jer paydalanu qwqığın wzatpay, merzimin toqtatadı da, uaqıtşa jer paydalanu qwqığın «Almaty CPS» mekemesine beredi. Bir qaulımen ğana. Bwl zañ şeñberinen tıs dünie.

Ekinşiden, Jer kodeksiniñ 37 babına säykes, jalğa alu şartın keyingi merzimge wzartu turalı mäsele Jer komissiyasında qaralmaydı. Jer kodekesiniñ 37 jäne 43 baptarına säykes, ol äkimmen tikeley qaraluı tiis. Biraq, Jer  qatınastarı basqarması zañsız türde Jer kodeksiniñ 37, 43 baptarın bwza otırıp, onı Jer komissiyasınıñ qarauına şığaradı. Şındığında, 2017-2020 jıl aralığında 80-ge juıq jerdi jalğa alu merzimin keyinge wzartu mäselesi Jer komissiyasında qaralğan. Almatı qalasınıñ 2017-2020 jıldar aralığındağı Jer komissiyasında qaralğan barlıq arızdar jäne materialdar qayta qaralıp, tekserilui tiis.

Üşinşiden, Jer kodeksiniñ  43 babında naqtı jazılğan. Eger qanday da bir qwrılıs nısanın salatın bolsa, bwl mäselesi Jer kodeksiniñ 44/1 babımen retteledi. YAğni, zañnıñ özi bwl bappen emes, 44/1 degen bappen beriletinin aytıp twr. Odan keyin investiciyalıq joba boyınşa, Jer kodeksiniñ 48 babımen, jerdi sauda-sattıqsız berip otır. Biraq, elimizde investiciyalıq jobalarğa jer beru erejesi qabıldanbağan. Biz qwzırlı organdardan, ministrlikten arnayı anıqtama aldıq. Bwl jerde tiisti komitet naqtı jauap berdi. Investiciyalıq jobamen beriletin jer üşin arnayı aumaqtıq koordinaciyalıq keñestiñ rwqsatı boluı tiis. Biraq, Almatı äkimdigi «Almaty CPS-ke»  jerdi bergen kezde koordinaciyalıq keñesten ötkizbegen, qaralmağan. Ol turalı äkimdiktiñ özi tiisti qwjattarın bergen. Odan bölek, investiciyalıq joba üşin jer berudiñ tiisti erejesi kerek. Onday ereje dayın, biraq zañmen qabıldanbağan, respublikalıq deñgeyde. Demek, äkimdikter invest joba üşin jer beruge qwqığı joq.  Biraq, Almatı qalası äkimdigi Jer kodeksiniñ 48 babı boyınşa, invet joba üşin jer berip otır. Bwl Qazaqstan boyınşa birinşi jağday. Onıñ özi ülken dau tudırıp otır», - dedi zañger Baqıtjan Bazarbek.

Sottan ädildik tappağan zañgerler Almatıdağı Adam qwqıqtarı jönindegi Qazaqstandıq Halıqaralıq byuronıñ baspasöz ortalığında baspasöz jiının ötkizip, Prezidentten araşa swradı. «Zañ normaları saqtala ma, qwqıqtar sot biligimen qorğala ma?» degen swraqtıñ jauabın ala almay jürgen «Rahat» bazarınıñ käsipkerleri äkimdik pen sot jol berip otırğan zañsızdıqtardıñ män-jayın qoğam aldında jariya etu mümkindigin paydalana otırıp qana ädildikke qol jetkizudi közdeytindikterin ayttı.

«Bwl öz kezeginde Almatı qalasındağı keybir sudyalardıñ ädiletsiz şeşim şığaruğa dayın ekenininiñ bir däleli. Äuelde olardıñ («Almaty CPS-tiñ») bergen talap-arızı qanağattandırusız qaldırılğan. Nege? Zañ boyınşa, «TKM» jer uçaskesine özge twlğalardıñ aldındağı artıqşılıq qwqığın qorğau maqsatında sotqa jüginip keldi. Bwl öz şeşimin tapqanşa «Almaty CPS» jerdi bosatu turalı talap qoya almaydı. Ol turalı audanaralıq ekonomikalıq sottıñ sudyası Qazımbetova osı şeşimge öz bağasın bergen. Bizdiñ apelyaciyalıq sot alqasında äkimniñ 6 mausım 2019 jılğı «Almaty CPS-ke» jerdi beru jäne ol jer telimine «TKM» JŞS barlıq qwqığın ayıru turalı» qaulısın zañsız dep tanudı talap etip, arızımızdı joldağanbız. Al mınau sud'ya Absemetova şığarğan qaulığa qarasaq, ol arız-şağımımız boyınşa şığaratın bolaşaq qaulınıñ tağdırın aldın-ala şeşip qoyğan. Sondıqtan, sudyanıñ şığarğan şeşimi zañğa kereğar, bizge qarsı birlesip äreket etudiñ qwrbanı bolıp otırmız.  «Rahat» bazarı ornalasqan jerde öziniñ sauda orındarı bar jeke käsipkerler öz käsipteri, ondağı mülikteri üşin ay sayın salıqtarın tölep otır. Olardıñ ay sayınğı salıqtarınıñ özderine, jwmıskerlerine der kezinde tüsuin qadağalap otırğan mamandar bar. Sondıqtan, «memlekettik byudjtke qarajat tüspey jatır», - degen sottıñ twjırımı mülde negizsiz. Biz Bauırjan Baybekti üşinşi twlğa retinde sotqa şaqırdıq.  Öytkeni, qaulığa qol qoyğan – Baybek. Baybektiñ qol qoyğan qaulısında qanday zañ normaları bwzılğanına nazar audardıq. Ol qwjattardıñ barlığın körsetip, iske qatıstıruğa şaqırdıq. Biraq, sudya Qazımbetova öz wyğarımımen, öz erkimen Baybekti üşinşi twlğalar qatarınan şığarıp tastadı. Bwl da zañsız. Öytkeni, azamattıq procestik kodekste onday norma joq. Sot özi şaqıra aladı. Al talapkerdiñ şaqırğan adamın qatısuşılar sanatınan şığara almaydı. 300 saudager, olardıñ artındağı mıñdağan adam (otbası müşeleri) Qazaqstan prezidenti Qasım-Jomart Toqaevtan kömek swraydı. Öytkeni erteñgi künge degen senim joq. «Almaty CPS» bir küni kelip, «mına jerdi tügel bosatamız», - dese, ol nağız äleumettik narazılıqtıñ ordasına aynaladı. Ne bolmasa, basqa da arandatuşılıq äreketter bolatın bolsa, onı toqtatatın küş joq. Öytkeni, jergilikti atqaruşı organ barlığın sotqa iterip, tek baqılauşı bolıp otır. Al sot jergilikti atqaru organdı aqtap alu üşin barlıq amaldı jasap otır», - dep sanaydı zañger Jamilya Tulenova.

Ayaq astınan payda bola qalıp, jerge talasqan «Almaty CPS» ökilderi bazardağı adamdardı ayıptağan da edi. Olar «bazar sanitarlıq normağa say jwmıs istemeydi», «zamanaui ğimarat salmağan», «käsipkerlerdi qayta oqıtamız» degen sındı san türli qarsı uäji aytqan. Şirek ğasırdan astam uaqıt käsippen aynalısıp, osı uaqıtqa deyin öz künderin körip kelgen saudagerler «Almaty CPS» qamqorlığına mwqtajı emes ekenderin aytıp, özderine tek tınıştıq berulerin swradı. Al zamanaui sauda keşenin saluğa smetalıq joba dayın bolsada, äkimdik rwqsat bermey otır. Baqıtjan Bazarbektiñ sözinşe, zañgerler Jer qatınastarı basqarması, qalalıq Säulet-qwrılıs basqarmasınıñ äreketin zañsız dep tanu turalı onşaqtı talap arızdı sotqa bergen.

«Bizdiñ talap-arızdarımızdı sot birneşe märte qaytarıp tastadı. Talap-arızımızdı beru kezinde-aq, biz bwl jerde audandıq deñgeydegi sottar Almatı qalası äkimdigine tolığımen täueldi ekenin bayqağanbız. Sottıñ täuelsizdigi degen wğımğa Almatını keltire almaymız. Biz is barısında bwrınğı äkimdi, äkimniñ orınbasarların, Jer komissiyasınıñ müşelerin t.b. şaqırğanbız. Al sudyalar olardı barınşa araşalap otıruğa tırıstı. Ärine, qorqadı. Sebebi Jer komisssiyasınıñ müşesi eger swraqqa alınsa, sot barısında qanday swraqtar qoyılatının olar biledi. Erteñ qanday bılıqtar şığa keletinin olar jaqsı tüsinedi. Sondıqtan da sud'yalar bizdiñ talaptarımızdı qanağattandırmauğa tırısqan. Sottağı bılıqtar turalı da aytu kerek.  Sottar istiñ artında äkimdik twrğanın bilse, sol sätten bastap sot töreligi ayaqtaladı. Äkimdik jüz jerden Jer kodeksiniñ baptarın öreskel bwzsa da,  tipti ötirik zañmen jer bergen künniñ özinde ekinşi tarap äkimdik nemese äkimdik basqarmaları bolsa, sottar töreligi jürmey qaladı. Mümkin Soltüstik Qazaqstan, Atırau, Mañğıstau jaqtarda sottar täuelsiz şığar. Biraq, Almatı qalasında sottar äkimdikke täueldi. Sottar däleldemelerdi qabıldamay, isti barınşa qısqartuğa nemese äkimdik paydasına şeşim şığaruğa tırısadı. Täuelsiz sarapşı, zañger retinde Almatı sottarındağı bılıqtı basqaşa tüsindire almaymın», - dedi QR Ükimettik jer komissiyasınıñ müşesi Baqıtjan Bazarbek.

Qalanıñ qazirgi biligi «Rahat» bazarınıñ ornına jihaz salamız degen «Almaty CPS» kompaniyasına industriyaldı aymaqtan aumağı keñ jerdi de wsınğan. Biraq olar bwl wsınıstan üzildi kesildi bas tartqan. Jeke müddeli twlğalar men üş jüzge juıq käsipkerdiñ arasındağı tartıstıñ tağı qanşa uaqıtqa sozılatını belgisiz. «Estitin» memlekettiñ qwlağı «Almaty CPS» pen «Rahat» bazarınan näpaqasın tauıp otırğan halıqtıñ qaysısın jaqtarın aldağı uaqıt körsetedi.

"The Qazaq Times"