Tanzaniya tuması Nobel' ädebiet sıylığın aldı

Şveciya astanası Stokgol'mde Nobel' sıylığınıñ ädebiet boyınşa biılğı laureatınıñ esimi jariyalandı. Ol – jartı ğasırdan asa uaqıt Wlıbritaniyada twratın 72 jastağı tanzaniyalıq jazuşı Abdulrazaq Gurnah (Abdulrazak Gurnah).

Nobel' komitetiniñ habarlauınşa, sıylıq jazuşığa «mädenietter men qwrlıqtar arasında sabılğan bosqındardıñ tağdırın jäne otarşıldıq saldarın jan-dilimen qanıq beynede surettegeni» üşin tabıstalğan.

Abdulrazaq Gurnah 1948 jılı sol kezdegi Britaniya baqılauındağı Zanzibar swltandığında (qazir Tanzaniya qwramındağı jartılay avtonomiyalı aral) arab tekti mwsılman otbasında düniege kelgen. Ol 20 jasında, 60-jıldardağı Zanzibardağı töñkerister kezinde Britan jerine qonıs audarğan, sondan beri ağılşın jerinde twradı. Sonda belgili qalamgerge aynaldı, sonday-aq osızamanğı postotarşıldıq ädebiet bağıtında tanımal zertteulerdiñ avtorı atandı.

Gurnah realizm janrında jazadı. Onıñ «Wjmaq» (1994) romanı Buker jäne Uitbred sıylıqtarınıñ şort-tizimine engen, «Teñizde» (2001) romanı da Buker nominaciyasın iemdengen. Gurnanıñ şığarmaları negizinen otarşıldıq saldarı jäne bosqındar ömirin arqau etken. Qwrlıq aralıq mädeniet ayırmaşılığın, onıñ jekelegen adamdardıñ tağdırındağı körinisin beynelegen tuındıları bwğan deyin de küşti añıs tudırğan.

Avtor qazir oñtüstik-şığıs Angliyadağı beldi Kent universitetinde ädebiet salası boyınşa oqıtuşı-därisker qızmetinde.

Bosqındar turalı tolğağan bosqın-jazuşınıñ 7 qazanda Şved akademiyasına (Şveciya, Stokgo'm) qoyılğan eñbekteri. Foto: AFP / Jonathan Nackstrand

Bıltır amerikalıq aqın Luiza Glyukqa «jalqını jalpınıñ ortaq sezimine aynaldıra biletin ötkir swlulığı men nıq poetikalıq üni» üşin ädebiet salasına arnalğan Nobel' sıylığı berilgen. 2021 jılğı Nobel' sıylığınıñ är saladağı kölemi – 10 million şved kronası (1,145 mln AQŞ dolları).

1901-2019 jıldarı aralığında Nobel' sıylığı ädebiet salasına 114 ret tabıstaldı. Nobel' komiteti men Şved akademiyası jeti märte marapatqa layıqtı ümitkerler joqtığı sebepti sıylıq tağayındaudan bas tartqan. Mwnday jağday köbine birinşi birinşi jäne ekinşi düniejüzilik soğıstar twsında (1914, 1918, 1940-1943j.) jäne 1935 jılı bolğan.

Ädebiet nominaciyasınıñ Nobel' sıylığı  ädette bir mezette birneşe laureatqa sirek beriledi. Tarihta 4 ret bir nominaciyanı eki avtor teñdey bölisken. 1904 jılı marapatqa francuz aqını Frederih Mistral' jäne ispan dramaturgi Hose Eçegaray-i-Eysagirre ie boldı. 1917 jılı daniyalıqtar Henrik Pontoppidan men Karl Ge'llerup aldı, 1966 jılı izrail'dik Şmuel' Agnon men Nelli Zaks, al 1974 jılı şvedter Harri Martinson men Eyvind YUnson sıylıqqa birdey ortaqtasqan.

"The Qazaq Times"