Resey, Qıtay jäne Orta Aziya elderi Auğanstandağı jaña jağdayğa dayındaluda. Foto: QT,

Resey, Qıtay jäne Orta Aziya elderiniñ Auğanstandağı jaña jağdayğa baylanıstı özara is-qimıldarı tamız ayında anıq körine bastaydı. Üytkeni osı ayda  Resey men Qıtay, Resey men Orta Aziya elderi arasında birlesken äskeri jattığu seriyaları bastalmaq. Bwl osı elderdiñ Auğanstan jağdayına baylanıstı äreketterdi üylestiru maqsatındağı ortaq äskeri şaraları sanaladı. Reseydiñ Täjikstanda äskeri belsendiligi arta tüsetini anıq körinip keledi. Oğan qosa jaqında Orta Aziya elderiniñ basşıları da osı taqırıp boyınşa bas qosadı.

Resey men Qıtaydıñ birlesken äskeri jattığuı Qıtaydıñ Ninşya jerinde, 9-13 tamız aralığında ötedi. Resey Qorğanıs ministrligi birlesken jattığuğa resmi dayındıq bastalğanın ötken aptanıñ soñında mälimdegen. Resey bwl jattığuğa Bayqal aymağındağı motoatqıştar men arnayı jasaqtarın da qatıstıradı. Oğan qosa Su-30SM sındı armiyasınıñ negizgi jauıngerlik wşaqtarın jattığuğa qatıstıru üşin mıñdağan şaqırım qaşqıqtıqqa jöneltti. Al, Qıtay aqparat qwraldarı taratqan mälimette, bwl ret qos taraptan bir uaqıtta qatısatın äskerlerdiñ sanı 10 mıñğa deyin jetetinin aytılğan.

Auğanstan jaña jağdayına baylanıstı Qıtay biliginiñ Orta Aziya elderimen bolğan barıs-kelisi jiiley tüsti. Osıdan birneşe kün bwrın Qıtay qorğanıs ministri Vey Fıñhı Täjikstanğa saparmen barıp, äskeri jetekşilerimen jäne prezidentimen kezdesdi. Bwl saparında tağı ŞIW qorğanıs ministrleriniñ keñesine qatısıp qayttı, äri reseylik äriptesi Şoygumen de oñaşa jolıqtı. Vey Şoygudı Ninşyadağı äskeri jattığudıñ qorıtındı şarasına qatısuğa şaqırıp ketti. Bwğan Orta Aziya elderiniñ ökilderi de şaqırılğan boluı mümkin.

Qıtayda orıs-qıtay armiyası ortaq jattığuğa dayındalıp jatqan kezde Resey, Özbekstan jäne Täjikstan ortasında birlesken jattığular täjik jeriniñ Auğanstanğa jaqın şekaralarında bastalıp ketken bolatın. 30 şilde de orıs, özbek, täjik küşteri Auğanstanmen şekarağa jaqın jattığu alañına ornalastırılıp, tamızdıñ birinen bastap on kündik äskeri jattığuğa belsene kiristi.

Täjikstandağı jattığuğa Reseydiñ sol eldegi 201-şi atqıştar diviziyası men Bişkek mañındağı äue bazasında ornalasqan äskerleri qatısadı. Al, Özbekstan Täjikstanğa joyğış wşaqtardı, qarulı tikwşaqtar men arnayı jasaqtarın jiberdi.

Körşiles elderdiñ aqparat qwraldarı Täjikstandağı bwl jattığudıñ auqımdılığı turalı basa aytıp jatır. Tipti, täjiksterdiñ özderi «bwnday jattığu bwğan deyin bolıp körmegen» desude. Oqu jattığuda bastı maqsatı bolsa Täjikstan men Auğanstan arasındağı şekaranı qalay qorğau kerektigi jäne Auğanstannan qarulı küşterdiñ täjik şekarası arqılı Orta Aziyağa kiruine jol bermeuge jattığu.

Este bolsa, 1999-2000 jıldarı birqatar elde qızmetine tıyım salğan «Özbekstan islamdıq qozğalısı» wyımınıñ mıñğa juıq qarulı müşesi Auğanstannan Täjikstanğa, odan keyin qırğız tauları arqılı Özbekstanğa kiruge äreket etken edi. Bwl jağday aymaqtağı twraqtılıq pen qauipsizdikke ülken qater töndirgen bolatın.

Joğarıda atalğan äskeri jattığulardan tıs Orta Aziya elderiniñ basşıları 5-6 tamız künderi Türkimenstanda bas qospaq. Qazir körşiles jäne bauırlas elderdiñ basşıları, özge de lauazımdıları osı sammit dayındığı boyınşa özara qoñırau soğıp, dayındıqtı pısıqtau üstinde.

“The Qazaq Ttimes”