AQŞ äskeri şegingen Auğanstanğa Qıtay äskeri kirui mümkin be?

AQŞ pen NATO Auğanstannan äskerlerin şığarıp ketu turalı ortaq wstanımğa keldi. NATO jaqın birneşe ayda, Qwrama Ştattar 11 qırküyekke deyin auğan jerinen äskerlerin alıp ketpek. Osılayşa, 20 jıl «twraqtılıqqa jauap bergen» AQŞ äskeri «Aziya Jüregi» atalğan aymaqtan ketedi. Bwl öñirge jaña özgeristermen äser etui bek mümkin. Tipti, osımen bir uaqıtta, qıtaylıq aqparat keñistiginde Qıtay Auğanstanğa twraqtılıqtı saqtau küşterin kirgizui kerek degen äñgimeler de aytıla bastadı.

Rasında, AQŞ şegingennen keyin osı bir strategiyalıq mañızdı aymaqqa Qıtay äskeri kirui mümkin be?

Qıtaydıñ Auğanstanğa qauipsizdik küşterin kirgizu mümkindigi turalı swraq AQŞ qorğanıs ministrliginiñ baspasöz hatşısına qoyılğanda ol: «Eger tiisti elder Auğanstannan keletin terroristik qauip-qaterden alañdasa, onda halıqaralıq zañdarğa säykes qauip-qaterlerge jauap berip, Auğanstan ükimetimen jwmıs isteui kerek. Biraq, biz Auğanstannıñ egemendigin qwrmetteui tiis dep sanaymız», – degen Jon Kirbi.

AQŞ Auğanstannan äskerin şığarğanımen ondağı resmi bilikti qoldauın jalğastıra beretinin Jo Bayden özi de atap ötken bolatın. Gumanitarlıq jäne diplomatiyalıq bağıttağı qoldau Auğanstan ükimetimen äli de wzaq jalğasın tabadı degendi Kabul saparı kezinde Baydenniñ bas diplomatı Antoni Blinken de aytıp ketken.

Keybir qıtaylıq aqparat qwraldarında AQŞ äskeri Auğanstannan şıqqannan keyin ondağı Qıtay kompaniyalar men azamattarı qauipte qaladı, bwğan qosa şekaralas jatqan Şıñjañğa terrorizm men ekstremizmniñ jaña qaupi tönui mümkin degen boljamdar jasağan. Soğan say, Qıtay Auğanstanğa twraqtılıqtı saqtau küşterin jiberui kerek degen wsınıstar aytılğan. Sonday-aq, Auğanstannan AQŞ äskeriniñ şeginui Qıtay üşin ülken mümkindik, osı orayda Qıtay ondağı qauipsizdikti saqtay otırıp, Auğanstandı öziniñ ekonomikalıq şeñberine qosıp ala aladı degen pikirler de bar.

Biraq, sarapşılardıñ pikrinşe Qıtay Auğanstanğa äsker kirgizudi oylamaydı. «Eger Auğanstanğa äsker kirgizse Qıtay soğıs batpağına batadı», – deydi otandıq täuelsiz sarapşı Quan Altay. Onıñ aytuınşa Qıtay qazir Auğanstanğa äsker şığaratınday jağdayda emes. «Qazirgi Qıtaydıñ qarulı küşterinde şetelde soğıs jürgizu täjiribesi de, onday qauipsizdik strategiyası da joq. Bwğan qosa Qıtaydıñ şeşip bolmağan Tayvan', Şıñjañ sekildi mäseleleri, Ündistanmen şekaralıq qaqtığısı bar. Sonday-aq, Auğanstanğa äsker kirgizse sipatı özgeredi, aytalıq Qıtaydıñ äreketi terrorizmge qarsı küres emes, körşi elge äsker kirgizip işki isine aralasu bolıp tabıladı. AQŞ 20 jıl bwrın «adamdıq qwqıq, demokratiya» «terrorizmge qarsı küresudi» alğa wstap kirdi. Al, Qıtayda mwnday täueldi wran joq», – deydi sarapşı.

Ärine, AQŞ-tıñ auğan jerinen şeginui ondağı terrorlıq toptardıñ is-qimıldarına jaña mümkindikter berui, nätijesinde Qıtaydıñ batıs öñirine terrorizm men ekstremizmniñ jaña sın-qaterleri tönui mümkin. Bwnday äserge Ortalıq Aziyada birinşi kezekte wşırauı bek mümkin. Biraq, Qıtay-Auğanstan arasındağı 150 şaqırım şamasındağı şekara qıtaylıq qauipsizdik küşteri üşin ülken mäsele bola qoymaydı. Onıñ üstine Auğanstanğa jaqın Qaşqar mañında Qıtay qarulı küşteri eñ köp şoğırlanğan. Osı jäne özge de Qıtay tap bolıp otırğan mäselelerdi alğa tartar bolsaq Auğanstanğa qauipsizdik küşterin kirgizu mümkindiginiñ tım tömen ekenin köruge boladı.

“The Qazaq Times”