Qazaq jerinde 1930 jıldardağı aştıq kezinde tüsirilgen suret. Foto: Aşıq derekköz

Qazaqstan prezidenti Qasım-Jomart Toqaevtıñ jarlığımen 2020 jıldıñ qaraşasında qwrılğan sayasi quğın-sürgin qwrbandarın tolıq aqtau jönindegi memlekettik komissiyanıñ bastı maqsatınıñ biri – HH ğasırdağı repressiya men aşarşılıqqa sayasi bağa beru. Bwl jaylı bügin Ortalıq kommunikaciyalar ortalığında ötken brifingte "Qazaq Times" tilşisiniñ swrağına jauap bergen komissiya törağasınıñ orınbasarı, vice-prem'er Eralı Toğjanov pen komissiya müşesi, mäjilis deputatı Berik Äbdiğaliwlı ayttı. 

Tilşiniñ "Repressiyağa qatısı bar, yağni, qazaq ziyalılarınıñ üstinen arız jazğan twlğalar men wyımdardıñ atı atalıp, olardıñ äreketine qanday da bir bağa berile me?"  degen swrağına Toğajanov "Bwl jağı komissiya jwmısınıñ nätijesine qaray şeşiledi" dese, Äbdiğaliwlı "Komisiyanıñ eñ bastı maqsatınıñ biri – sayasi bağa beru. Sondıqtan bwl mäsele kün tärtibinde twr" dep jauap berdi.

Tilşiniñ "HH ğasırdıñ 20-30 jıldarı qazaq dalasında bolğan aşarşılıqtı key tarihşılar "genocid" dep sipattap jür. Qazir jwmıs istep jatqan komissiya aşarşılıqqa osınday bağa beruge qwlıqtı ma?" degen swrağına Toğjanov "Men bwğan jeke jauap bere almaymın. Onıñ bäri komissiya jwmısı barısında qabıldanatın şeşimderge baylanıstı boladı" dedi. Al Äbdiğaliwlı aşarşılıqqa baylanıstı köptegen qwjattıñ äli de qwpiya bolıp kele jatqanın alğa tarttı.

"Qazir jan-jaqtı zertteu, qwjattardı jinau jürip jatır. Aşarşılıqqa baylanıstı köptegen qwjat äli de qwpiya bolıp twr. Sonı jariyalaudı, kitap qılıp şığarudı közdep otırmız. Osı bir jılda aştıq taqırıbında biraz närseni anıqtauğa boladı. Talay qwjattıñ qwpiyalıq  grifi äli şeşilmegen. Onı ğalımdarmen, mamandarmen aqıldasıp, kommissiya öz şeşimin şığaru kerek" dedi deputat Äbdiğaliwlı.

Bwğan deyin, 17 aqpanda astanada aşarşılıqqa arnalğan döñgelek üstelde söz söylegen senat spikeri Mäulen Äşimbaev biıl 100 jıl tolatın 1921-1922 jıldardağı aşarşılıqqa, 90 jıl tolatın 1931-33 jıldardağı aşarşılıqqa memleket ayrıqşa nazar audaratının ayttı, biraq tarihşılardı bwl oqiğalardı sayasilandırmauğa ündegen.

"Bwl – eñ aldımen, sol kezdegi bilik jüyesiniñ qate sayasatınıñ auır saldarı. Aşarşılıq – Keñes Odağı qwramında ömir sürgen halıqtardıñ ortaq tragediyası degenimiz orındı. Sondıqtan aşarşılıq tek qazaq halqınıñ ğana basına tüsken näubet emes, bwl barşa adamzattıñ alapat gumanitarlıq qasireti dep aytuğa boladı. Sol sebepti, aşarşılıq taqırıbın sayasilandırmay, eñ aldımen, oğan ğılımi twrğıdan qarağanımız abzal" degen edi Äşimbaev.

"The Qazaq Times"