Rejep Tayıp Erdoğan TTMIK sammitinde söz söyleude. Foto: TRT.

Türki tildes memleketter ıntımaqtastıq keñesiniñ beyresmi sammiti ayaqtaldı. Qazaqstan qabıldağan kezekti sammitten-aq atalmış keñestiñ keñeyu mümkindigi bar ekeni bayqaladı. Aytalıq, Türkimenstan ümitker retinde qatısıp, baqılauşı retinde qatısqan Vengriya men Ukrainanıñ da wyımğa degen qızığuşılığın tanıttı. Degenmen, sarapşılardıñ pikirinşe,  wyım Türkiyanıñ Ortalıq Aziyadağı ıqpalın arttırıp jatır.

Türki tildes memleketterdiñ keñesindegi elderdiñ geosayasi aluandığına qaramastan bolaşaqta irgeli wyım boladı dep sanaytın sarapşılardıñ pikiri bizge tanıs. Wyımnıñ bastı artıqşılıqtarınıñ biri onıñ  Euraziyanı qamtığan geografiyalıq erekşeliginde. Türkiya men wyımğa qızığuşılıq tanıtıp otırğan Vengriya ekeui de NATO qwramında bolsa, Ukraina men Äzibayjannıñ Batıspen integraciyası qarqındı damıp keledi. Al, aldağı uaqıtta bwl wyım parsı tildi Täjikstannan tıs barlıq Ortalıq Aziyanı qamtuı mümkin.

Sırt köz sınşı-sarapşılar Türki tildes memleketter ıntımaqtastıq keñesinde Türkiya men Qazaqstan eñ negizgi müşeler dep esepteydi. Türkiya öziniñ sayasi-ekonomikalıq ıqpalımen wyımda köşbasşılıq orındı közdeydi. Degenmen, Qazaqstannıñ bwrınğı prezidenti Nwrswltan Nazarbaevtıñ wyımğa qwrmetti törağalığı men barlau jäne qauipsizdik organdarımen tığız baylanıstağı qazaqstandıq diplomat Bağdat Ämireevtiñ bas hatşı boluı Qazaqstannıñ keñestegi ıqpal-ornın bildiredi dep sanaydı.

Qalay bolmasın, kezekti sammitte birqatar auqımdı bastamalar ortağa salındı. Aytalıq, Nazarbaev pen Erdoğan ıntımaqtastıq keñestiñ belsendiligin oyatıp, resmi halıqaralıq wyım etuge şaqırdı. Al, prezident Toqaev türki memleketteriniñ investiciyalar men integraciya qorın, bilim qorın qwruğa, Türkistanda türki memleketteriniñ arnayı ekonomikalıq aymağın aşuğa, türki örkenietin modernizaciyalau procesin bastap, türki memleketterin damıtudı wsındı. Özbek basşısı Mizieev Ortalıq Aziyadağı kölik jäne infraqwrılım qwrılısın damıtudı jäne Ortalıq Aziyanıñ Türkiya men Äzirbayjan arqılı Europağa kiruine mümkindik beru üşin Türki wlttıq damu bankin qwrudı wsındı. Eñ qızığı jäne nazar audartqanı Erdoğannıñ sammitke qatısqan elderdiñ basşıların Äzirbayjannıñ Armeniyadan qaytarıp alğan territoriyasına birge baruğa şaqıruı boldı. Bılayşa aytqanda türik prezidenti Armeniyamen Wjımdıq qauipsizdik şart wyımında müşe elderdi Äzirbayjandı qoldauğa şaqırdı.

Ärine, Taulı Qarabaq soğısı öñirdegi geosayasi jağdayğa birqatar özgeristerdi alıp keldi. Sonıñ eñ eleulisi Resey ıqpalındağı Oñtüstik Kavkaz aymağına türik ıqpalı men küşiniñ kirui. Bwrın Mäskeu şeşimi mañızdı bolğan osı sezimtal aymaqta endi Ankara şeşimi de öz mañızın körsetip otır. Oñtüstik Kavkazda ıqpalın ornatqan Türkiyanıñ endigi nısanası Ortalıq Aziya bolatının köptegen otandıq jäne şeteldik sarapşılar aytıp ötken.

Köp uaqıttan beri Resey Ortalıq Aziya edderindegi öz ıqpalın wstap twru üşin Wjımdıq Qauipsizdik Şart wyımın, al Qıtay öz ıqpalın jäne müddesin qorğap twru üşin Şañhay ıntımaqtastıq qauipsizdik wyımı arqılı wmıtılıs jasap kelgen. Al, Türkiyağa da bolaşaqta Resey men Qıtay ıqpalındağı aymaqta öz ıqpalın arttıru üşin osılarğa wqsas halıqaralıq wyımdı qajet etedi. Bwl twrğıdan kelgende Türki tildi memleketterdiñ ıntımaqtastıq keñesin Türkiyağa taptırmas mümkindikterdi bere almaq.

“The Qazaq Times”