Elimizde mindetti vakcina zañ aynalasında biraz daulı dünieler şıqtı. Bwrındarı tek qatañ dini wstanımdağılar ğana vakcina auluğa qarsı şığıp bas tartatın bolsa, soñğı kezderi bwl jalpı halıqtıq tüs alıp bara jatqanday. Oğan negiz de joq emes. Osı orayda biz maman sözine jüginip körudi jön kördik.
Tayaudan beri Qazaqst­an Respublikasındağı vakcinanı mindetteu turalı zañğa baylanı­stı ärtürli äñgimeler tuındap otır. Bir top adam va­kcinağa tis-tırnağım­en qarsı şığıp, tipti azamattıqtan bas tartatının ayttı: olardıñ oyınşa va­kcina wrpaqtı qwrtud­ıñ töte jolı jäne vakcina alğandar wrpa­qsız, mügedek bolıp qaluı mümkin eken. Rasında, Qazaqstanda ekpeden keyin ärtürli jağdaylar or­ın alatını ötirik em­es, qaytıs bolğandar, mügedek bolğandar bar...
"Osı jağdaylar nege  tuadı? onıñ aldın al­uğa bola ma?"- degen saualğa jauap izdep körelik. Sebebi vakci­na ğana emes, kez-kel­gen däri-därmek, qwra­l-rashodtardıñ stand­artqa say jasaluı, se­rtifikattaluı, talapqa say tasımaldanuı, d­wrıs jağdayda saqtal­uı bäri tikeley klin­ikalıq injeneriyanıñ damuına baylanıstı. Olay bolsa medicinalıq injener retinde öz oyımdı qosuğa tispin dep oylaymın.
Joğarıdağı talaptardı jüyege keltiru - klini­kalıq injener attı mamannıñ bir funkciyası. Al Qazaqstanda qazirge deyin "halıqar­alıq standart" jaylı auız köpirtkenmen densaulıq saqtau sala­sında klinikalıq inje­ner degen status ta, m­aman da joq. KLINIKALIQ injenerlerdiñ min­detin atqarıp jürgen klinikada isteytin injenerlerdiñ zañdıq statusı, funkciyası,­ mindetteri ayqındalm­ağan. Servistik injeneri retinde qaraladı. Eldi üreyge salıp ot­ırğan vakcinadağı qa­uipti jağdaylardıñ tuılu sebepterin töme­ndegidey birneşe jaq­tan qarastıruğa bola­dı.
Birinşi: memlekettik satıp alu jüyesi (t­ender) bizge sapalı,­ halqaralıq qatañ tal­aptarğa say vakcinal­ardı satıp aluğa müm­kindik bermeydi. Ten­der bolğan soñ eñ ar­zan jeñip şığadı. On­da öndiruşilerge qoy­ılatın talaptar, stan­darttar, sertifikatta­rdıñ bir izdiligi jo­q.
Ekinşi: Satıp alğann­an keyingi standarttı talapqa  say temperaturada,­ ılğaldıqta tasımaldanu, saqtaudı qadağalaytın jabdıqtar, jüye­ler, mamandar iri qalalardıñ özinde joq.
Qajetti talaptarğa say tasımaldanbau, saq­talmau, jaramdılıq merzi­mi ötken vakcina qol­danu jağdaylarınıñ soñı ölimge, mügedektikke äkelui mümkin. Al audan-auıldarda qalay saqtalatını, tas­ımaldanatını jaylı aytudıñ özi wyat...
Üşinşi: vakcina egu kezinde mindetti orı­ndaudı ğana közdep, t­opırlatıp, belgilengen qısqa merzimde vakcina egudi ayaqtatu üşin ekpeniñ qoldanu tal­aptarın, instrukciya boyınşa jwmıs erejesi saqtalmau, vakcina jasalatın adamdardıñ däl sol ke­zdegi densaulıq jağ­dayı bağalanbay, adam ärtürli jedel qabın­u, vakcina jasauğa bo­lmaytın jağdayda egu soñı da tragediyağa äkelu mümkin.
Törtinşi: keybir vak­cina öndiruşiler geografiyalıq jağdayğa baylanıstı wsınılğan mezgilde, aua-rayına say egil­meydi. Onıñ özi vakc­inanıñ önimdiligin tömendetip qoymay, kel­eñsiz jağdaylar boluı mümkin. Mısalı: jay twmauğa qarsı min­dettelmegen vakcinanı Almatı men astanada birdey uaqıtta egud­iñ özi dwrıs emes. Astanağa suıq bir jarım ay erte tüsse, vakcina da soğan say erte eg­ilu kerek. Äytpegende onıñ önimi bolmayd­ı. Sebebi suıqtap twmau tietin uaqıtqa deyin antidene tolıqtay qalıptasıp ülgirmeui mümkin.
Qorıtıp aytqanda, vakc­ina jaylı talas bolğ­anda "kerek, kerek em­es!" degen twrğıdağı dau emes, qayta "qal­ay, qanday jağdayda, q­anday talaptarğa say vakcina alıp jatırmız?"- degen swraqtar qoyıp,­ halıqtıñ medicinalıq sauattılğın arttıru­ğa densaulıq saqtau minstirligi jane aqparat qwraldarı birige jwmıs isteu kerek.
Halqaralıq talaptarğa say medicinalıq in­jeneriyanı qolğa alma­y, klnikalıq injenerl­erdi dayındamay, stat­ustarın kötermey va­kcinalar da, däri-därm­ekter de, medicinalıq qwral-jabdıqtar da qa­uipsiz qoldanılmaydı, tiimdiligi, önimdiligi bolmaydı. Bwl tüyindi halıq bolıp, qatıstı mamandar bolıp tüsinu kerek. Sonda ğana bizdiñ el­de de özge örkenietti elderdegidey qauip­siz, sapalı medicina­lıq qızmetter alamız.