AQŞ prezidenti Donal'd Tramp jäne ekobelsendi Greta Tunberg. Foto: https://img.tsn.ua

Şveycariyanıñ Davos qalasında Düniejüzilik ekonomikalıq forum bastaldı. Eluinşi ret ötkizilip otırğan forum 24 qañtarğa deyin jalğasadı jäne älemniñ 117 elinen delegat jinalğan. Biıl «ekologiyanı saqtap, jahandıq ekonomikanı damıtu» mäselesi bastı taqırıp retinde alınğan. Sonımen qatar, älemdik qarızdıñ köbeyui, äleumettik teñsizdik, Tayau Şığıstağı şielenis, Breksit jäne jahandıq klimattıq özgeris mäseleleri talqılanbaq.

Forumğa AQŞ prezidenti Donal'd Tramp pen ekobelsendi Greta Tunberg kelgen. biraq forumğa Irannıñ Sırtqı ister ministri Mwhammed Djevad Zarif pen Wlıbritaniya prem'er-ministri Boris Djonson qatıspaytın boldı. Al Qazaqstan tarapınan QR sauda jäne integraciya ministri Baqıt Swltanov pen «Astana» halıqaralıq qarjı ortalığınıñ» basqaruşısı Qayrat Kelimbetov qatısadı.

Öz bayandamasında 17 jastağı ekobelsendi Greta Tunberg: «Ekologiya men qorşağan orta taqırıbı jastardıñ belsendi jwmısınıñ arqasında özekti mäselege aynalıp otır. Alayda auağa kömir qışqıl gazınıñ bölinui äli de qısqarğan joq. Problemanıñ şeşilip otırğanı şamalı. Bwğan qızığuşılıq tanıtıp otırğandardı da bayqağan joqpın. Qorşağan ortanı qorğap qalu üşin kompaniyalar, bankter, ükimet qazba otın türlerin investiciyalaudı, qazbalı otınmen baylanıstı barlıq subsidiyalardı, qazba otının paydalanudı dereu toqtatuı tiis.  Biz bwl şeşimderdiñ 2050, 2030, 2021 jılı jüzege asqanın qalamaymız.  Biz mwnıñ qazir orındalğanın qalaymız», – dedi. Osı rette Greta men Tramp dialogındağı pikir qayşılığı orın aldı. Tramp bayandamasında AQŞ Parij klimat kelisiminen şığıp ketse de, ekonomika men ekologiyanı teñdey damıtıp otırğanın jäne aldağı uaqıtta 3 trillion tüp ağaş otırğızatının ayttı. Öz sözinde Tramp: «Bwl apokalipsisterdiñ qalauı bireu ğana – absolyutti bilik. Olar ömirimizdiñ är aspektin qadağalap, baqılap, basqarıp otırğandı qalaydı», – dedi.

Greta Tunberg ötken jılı oquşılar ereuilin wyımdastırıp, köpşilikke tanıla bastadı. Onıñ bastamasımen Şveciyada oquşılar jwma küni sabaqtıñ ornına klimattıq özgeristermen küreske şaqıratın akciya ötkizgen. Biıl bwl qozğalıs damıp, älemniñ ondağan elinde qoldau taptı. İri kölemde ötken tabiğattı qorğau akciyalarına milliondağan adam qatıstı. Time jurnalı Gretağa «Jıl adamı» atağın berdi.

Europalıq komissiyanıñ törağası Ursula fon der Lyayen: «Osı forum yasında twraqtı ekonomikalıq jüyeniñ qalıptasatınına senemin. Qorşağan ortanıñ lastanuın qorğap, ekologiyanıñ özgeruine qatıstı şaralar qolğa alınatınına ümittimin. Basımız qosılsa ğana maqsatımızğa qol jetkize alamız», – deydi.

Bükilälemdik ekonomikalıq forum halıqaralıq äriptestikti damıtu maqsatında wyımdastırıladı. 1971 jılı qwrılğan forumğa 1000-nan astam iri kompaniyalar men älem memleketteri müşe.

Düniejüzilik ekonomikalıq forum (DEF) jıl sayın, 1979 jıldan bastap «Jahandıq bäsekege qabilettilik turalı bayandama» (Global Competitiveness Report) jariyalaydı. Bayandamanı professor Klaus Şvab jäne Ksav'e Sala-i-Martinniñ jetekşiligimen halıqaralıq sarapşılar tobı dayındaydı. Qazirgi uaqıtta reyting osı saladağı eñ bedeldi keşendi zertteuler qatarında. 2004 jıldan bastap bayandamada «Jahandıq bäsekege qabilettilik indeksi» (Global Competitiveness Index, GCI) negizinde barlıq memleketterdiñ reytingisi keltiriledi. Qazaqstan 2006 jıldan bastap atalğan reytingter tizimine engen.

"The Qazaq Times"